Қазақ хандығы кезіндегі медреседегі білімді, Ресей құрамындағы атеистік білімді, қазіргі Қазақстандағы дінтану білімін салыстырмалы талдау.
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
”Философия және саясаттану” факультеті
“Дінтану және мәдениеттану” кафедрасы
Дінтану мамандығының 4-курс студенті Қадырәлі Р.С.
Жетекші: ҚазҰУ аға оқытушысы Тунгатова У.А.
www.kaznu.kz
Қазақ хандығы кезіндегі медреседегі білімді, Ресей құрамындағы атеистік білімді, қазіргі Қазақстандағы дінтану білімін салыстырмалы талдау.
Қазақстан-түрлі мәдениеттер, тілдер мен діндер бір-бірімен жақындасып, өзара іс-қимыл жасайтын таңғажайып ел. Қазақстан өз тарихында өз халқының біліміне әсер еткен түрлі саяси және әлеуметтік өзгерістерді бастан өткерді. Қазақстан тарихындағы аса маңызды дәуірлердің бірі — Қазақ хандығының кезеңі-медресе өңірдегі исламның білім беру және таралу орталығына айналған уақыт. Медреселер-болашақ рухани көшбасшылар оқытылатын және әртүрлі діни пәндер оқытылатын дәстүрлі исламдық оқу орындары. Қазақ хандығы кезіндегі медреседегі білімді, Ресей құрамындағы атеистік білімді және қазіргі Қазақстандағы дінтану білімін салыстырмалы талдау зерттелетін аумақтың әртүрлі кезеңдеріндегі білім мен діни тәжірибелердің дамуын жақсы түсінуге мүмкіндік береді. Қазақ хандығы кезінде медреселер қазақтың ұлттық бірегейлігі мен мәдениетін қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Мұнда студенттер Ислам теологиясын, философиясын, Заңын және тілін оқыды. Медреседегі білім қатаң діни бағытта болды және іс жүзінде медреседе алынған білімнің көпшілігі исламмен байланысты болды. Бұл білім жергілікті қауымдастықты басқаруға және ислам дінін қазақ халқына таратуға пайдаланылды. Кеңес Одағы құрамындағы атеистік режим кезінде діни білімге тыйым салынды және күштеп басылды. Оның орнына Ресей үкіметі атеистік ілімдерді насихаттап, халықты діни нанымдардан бас тартуға және оларды ғылыми біліммен алмастыруға шақырды. Барлық медреселер жабылып, оқушылар мемлекеттік мектептерде білім алуға мәжбүр болды, онда оларға атеистік ілімдерге негізделген балама бағдарлама ұсынылды. Бұл қазақ халқы арасында көптеген діни білім мен дәстүрлердің жоғалуына және жоғалуына әкелді. Қазіргі Қазақстан Кеңес одағынан тәуелсіздік алғаннан кейін жаһандық әлемде өз орнын табуға тырысуда. Діни білім, оның ішінде дінтану, қайта қалпына келтіріліп, дами бастады. Мемлекет діннің Қазақстан мәдениетіндегі маңыздылығын мойындады және білім беру мекемелері дінтану курстарын ұсына бастады, онда студенттер әртүрлі діндердің, соның ішінде исламның тарихы мен негіздерін оқи алады. Бұл әлемдік діндер мен олардың қазіргі Қазақстанға әсері туралы неғұрлым ауқымды түсінікке ие болуға мүмкіндік береді.Қазақ хандығы кезіндегі медреседегі білімді, Ресей құрамындағы атеистік білімді, қазіргі Қазақстандағы дінтану білімін салыстырмалы талдау білім мен білімнің Қазақстан тарихының әртүрлі кезеңдерінде қалай дамығанын көрсетеді. Әр кезеңнің өзіндік ерекшеліктері мен мақсаттары болды. Қазақ хандығы жанындағы медреселер исламдық білім берудің берік негізін қалады, ал Кеңес Одағындағы атеистік идеологиялар діни ілімдерді мемлекеттік құрылымдардан бөлуге көмектесті. Қазіргі Қазақстан діни және дінтану білімі қазақ мәдениеті мен бірегейлігінің алуан түрлілігін сақтау мен түсінуде маңызды рөл атқаратын неғұрлым кең және толерантты білім құруға ұмтылады. Осылайша, Қазақ хандығы кезіндегі медреседегі білімді, Ресей құрамындағы атеистік білімді және қазіргі Қазақстандағы дінтану білімін салыстырмалы талдау бізге осы таңғажайып елдегі білім мен діни тәжірибелердің тарихы мен эволюциясын жақсы түсінуге көмектеседі. Бұл сонымен қатар білімнің маңыздылығын және олардың халықтың мәдениеті мен жеке басының қалыптасуына әсерін көрсетеді.
