Кәсіптік білімдегі дуальдық оқыту жүйесі негізінде кәсіби маман даярлап, сұранысын арттыру — заман талабы

Шойынбай Абзал Рахатұлы

Президент Н. Ә. Назарбаев «Қазақстан – 2050» стратегиясындакәсіптікбілімдідамытудыңмаңыздылығынайқындайкеле, білімсаласынақатаңтапсырмажүктегенболатын: «Үкіметке 2013 жылданбастапхалықаралықүлгідегікуәліктер беру арқылыинженерлікбілімберудіжәнезаманауитехникалықмамандықтаржүйесіндамытудықамтамасызетудітапсырамын. Кәсіби — техникалықжәнежоғарыбілімеңбіріншікезектеұлттықэкономиканыңмамандарғадегенқазіргіжәнекелешектегісұранысынбарыншаөтеугебағдарұстауыкерек. Көпжағынанбұлхалықтыеңбекпенқамтумәселесіншешіпбередіжәнежоғарыоқуорындарыбілім беру қызметіменшектеліпқалмауытиіс. Оларқолданбалыжәнеғылыми — зерттеушілікбөлімшелерінқұрыпдамытуықажет» делінген. Осы негіздекадрлардыдайындаудыңмамандандырылғанжүйесінжасаудағылымитехникалықпрогрестіңқазіргідеңгейінескереотырып, білім беру саласынақойылатынжоғарыхалықаралықталаптарды да қанағаттандырумақсатындаеліміздіңәрбіраймақтарындакәсіптік — техникалықбілім беру саласынажаңажүйе — дуальдыоқытуәдісіенгізіліп, осығанорай, қазіргіқоғамғаақпараттық — коммуникациялықтехнологияларды, оныңішінде, дуалдықоқытужүйесінендіру осы саладанақтыбіліктілігі мен мамандығы бар кадрларғадегенсұраныстыарттырадыдепболжамжасалуда.Дуалдыжүйеніңнегізі — оқушыныоқуорны мен өндірістеқатароқыту, дуальдыоқытуәдісіәлемніңкөптегенелдеріндемысалы; Германия, Австрия, Дания, Нидерланды, Швеция, Англия, Оңтүстік Корея сияқтыдамығанмемлекеттердетабыстыжұмысістеуде.«ҚазақстанРеспубликасындадуалдықоқытужүйесіненгізу» жобасыныңсарапшысы Герберт Мюллер өзініңҚызылордақаласынасапарыбарысындакәсіптік — техникалықкадрлардыдаярлаужөніндегіұлттықкеңестіңотырысынөткізуаясындаорталықтыңқызметіментанысты. Герберт Мюллер біліктіліктіарттыружәнеқайтадаярлаукурстарыныңтыңдаушыларыменкездесіп, оқуүдерісініңерекшеліктерінежәнеоныңнәтижелерінеқызығушылықбілдірді. Неміссарапшысыорталықтаоқытудыңжақсыұйымдастырылғанынатапөтті. Мюллердіңайтуыншанеміселібұлтәжірибені 90 — жылдарданжүзегеасырыпкеледіекен, мақсатыөндіріспентығызбайланыстаболғанжастаркәсібитәжірибелімаманболыпқалыптасыпжұмыссызқалмайтынынайтыпберді. Әсіресе, оқытуғақажеттіліктіталдаунегізіндеоқытудыжоспарлауғаерекшекөңілбөлді, жалпыбіліморталықтыңтәжірибесіхалықаралықіс — тәжірибегесәйкескелетінінатапөтіп, колледжіміздіңалғақойғанмақсатыныңжүзегеасуынатілектесінбілдірді. Мюллердіңпікірібойынша, өңірдегімемлекеттікоргандарменөзараәрекеттесуініңтетігібірқатаржобаларды, соныңішіндедуальдыбілім беру саласындағыжобалардыдамытуүшіннегізболыптабыладыдеді.ӘріптесімізГерманиядағымемлекеттікқызметшілердііріктеужәнеоқытужүйесітуралы, мемлекеттікқызметшілердііріктеурәсімімамандығыбойыншаеңбекөтілі бар жоғарыбілімдітұлғаларғабағдарланғанынайтып, лауазымыныңерекшелігінеқарайәрбірүміткерқабылдауемтихандарынтапсырадыжәнеқабылдаукезіндеәңгімелесуденөтеді, бұлреттеемтиханнанөтугебірғанамүмкіндікберіледі. Егертестілеуденөтпесе, ондаазаматмемлекеттіклауазымғаүміткер бола алмайдыалайда, мұндайқаталталаптардыңболуынақарамастан, әкімшіліклауазымға конкурс жоғары. Мемлекеттікқызметшілерқұрамынабюджеттік сала қызметкерлері де жатқызылатынатапөтуқажет, бұлретте Германия еліндеоқытушыныңеңбегіабыройлыболыптабыладыжәнежоғарыақытөленедідеді.Әрбірбіліктімаманқайтаоқытуданөтугеміндетті, оны қаржыландыруәртүрлікөздерденжүзегеасырылатынынайтып, дуальдықбілім беру жүйесініскеасырудыңерекшелігінеҚазақстандаенгізіліпотырғаннемістікүлгініңнегізгіқағидаларыныңбірі – өндірістегітәлімгер мен кәсіптікоқытушеберініңбірлесіпоқытуүлгісінетоқталды. Қызықтыдиалогтыңсоңында Герберт Мюллер оқытушылардыңбіргеынтымақтасудыңжәнеоданәрібірлесіпжұмысістеудіңмүмкіндіктерінталқылады.Халықаралықнегіздегі курс оқытушыларменбіргеоқытылыптеориялықбілімментәжірибелікбілімніңнәтижелілігін презентация, бейнероликтертүріндеөндірістегіжетістіктеріжылғабөлінгенстатистикалықдиаграммаменкөрсетіліп, курстатолықоқытылғаноқытушылартөмендегідейсертификатқаиеболды.Осыорайдатағы да айтыпкететінбірмаңыздышаралардыңбірі. Қызылордаоблыстықбілімбасқармасыныңоқуорталығыныңбастамасымендәстүрлітүрдеұйымдасырылатын «Кәсіптікбілімжәне бизнес» Әріптестерсұхбатытақырыбындағыоблыстыңфорумында колледж басшыларыменоқытушыларыныңөзаратәжірибеалмасуғанегізделгентеориялықтәжірибелікбаяндамаларжасалып, облыстықшығармашылықбайқауларұйымдастырылуүрдіскеайналған.

Біздіңбастыбағытымыз – әлеуметтіксеріктестермен теория мен тәжірибеніұштастырыпжұмыстаржасалуынжәнеөндірістікмашықтанукезіндеозатістәжірибеліжаңажабдықталғантехнологиянымеңгергенболашақмаманретіндеөзініңтуғанжері мен елінсүйетін, білімді де білікті, ұтқыройлыұрпақтартәрбиелепсапалыбілімалып, отанғадегенпатриоттықсезімін, елінедегенсүйіспеншілігін, болашаққадегеннықсенімменқадамбасыпөзміндеттерінежауапкершілікпенқарайтыназаматтәрбиелеу.Оқушылардыңқызығушылығы мен мекемелердіңсұранысынақарайжұмысқадегенынтасынептілігі мен ұқыптылығынарттыру. Дуалдыжүйебойыншаоқытылатынтұлғаныңқажеттібіліктілік пен еңбекдағдыларына, кәсібибілімгеиеболсаеңбекнарығындасұранысыжоғарылайды.Соныменбіргеоқуорныныболсынмекемелерде де осы мамандыққадегенсұраныскөбейіп, халықтыңжұмыссыздығыкемиді. Бұлбіздіңкәсіптіктехникалықколледждердің, білім беру мекемелерініңбәсекелесугеқабілеттілігінжоғарылатадыдепсенеміз. Өндірісорындарыныңсұранысынегізіндекәсібидеңгейіжоғарыкөпсалалымамандаярлауда колледж қосымшажұмысшымамандықтардыоқытудықажететеді. Көпсалалымамандықтардыдаярлаудың, қосымшамамандықтардыигерудіңнегізгітүсінігітәжірибедегіуақыттарынтиімдіпайдалануөндірісорындарыменкелісілгеноқужоспарыарқылыжүргізіледі.Дуальдыоқытужүйесініңенгізілужобасы(2013 – 2016ж)Осы құрылымбойыншатығызжұмыстарбарлықөңірдеатқарылуда. Қазіргікездекәсіптіктехникалықколледждерзаманымызғасайжаңару мен даму үстінде. Бұныңбарлығыкәсіптікбілімберудеоқытудыңзаманауибағдарламалары мен оқытуәдістемелерінжаңғыртуигеружәнепайдаланудабасқаруқызметініңмаңыздылығынакөзжеткізетүседі. Дуальдыоқытудыңартықшылығыеңалдыменжасмамандардыңжұмысқаорналасуыныңжоғарғыпайызынкөрсетеді. Өйткеніоларжұмысберушініңталаптарынатолығыменжауапбереді.Дуалдыбілім беру процесі, еңалдыменжекетұлғағабағытталып, оқушыныңшығармашылықіскерліксапаларын, коммуникативтілігін, жұмысқабейімділігін, рухани — адамгершілікмәдениетінжәнеболашақмамандардыңсауаттылығынқалыптастырады. Дуалдыбілім беру жүйесіоқуүрдісіндекәсіптіктехникалықколледждербазасындақалыптасып, жұмысшымаманретіндеөндіріскебейімделеді.Осымақсаттыорындаудаоблысымыздаәрсаладағымамандықтарбойыншаоқытудыңдуалдықжүйесіненгізумақсатындамекемелерменмеморандумғаотырған. Соныменбіргебасқамекемелербойынша да қалаорталығындағыіргелімекемебазаларыменкелісімшарттаржасалуда.

Қолданылғанәдебиеттер:

1. Н. Ә. Назарбаев. «Қазақстан — 2050» стратегиясықалыптасқанмемлекеттіңжаңасаясибағыты // ЕгеменҚазақстан, 14 желтоқсан, 2012.2. Азгальдов Г. Г., Костин А. В. Интеллектуальная собственность, инновации и квалиметрия // Экономические стратегии, 2008.
2. ҚазақстанРеспубликасындабілімберудідамытудың 2011 – 2020 жылдарғаарналғанмемлекеттікбағдарламасы. – Алматы,
3. Кәсібибілім № 5. 2014ж Респуликалықпедогогикалық — әдістемелік журнал
4. Техникалықжәнекәсіптікбілім №3. 2013жАқпараттықәдістемелік журнал