Қазақстан экономикасы мен қаржы жүйесінің дамуы
Қазақстан экономикасы өзінің табиғи ресурстарға байлығымен ғана емес, соңғы жылдары енгізіліп жатқан құрылымдық реформалар мен жаңа қаржы саясатын жүзеге асыру арқылы да ерекшеленеді. Экономикасы негізінен шикізаттық секторға тәуелді болса да, үкімет әртараптандыруды қолдай отырып, жаңа бағыттарда да дамуды мақсат етіп отыр. Бұл ретте қаржы секторы маңызды рөл атқарады, себебі ол елдің экономикалық өсімін қамтамасыз ету үшін қажетті ресурстарды жинақтап, тиімді бөлу процесін басқарады.
Қазақстанның қаржы жүйесі
Қазақстанның қаржы жүйесі негізінен үш негізгі секторға бөлінеді: банктік жүйе, қор нарығы және сақтандыру секторы. Бұл секторлар экономиканың қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету және инвестициялық мүмкіндіктерді дамыту үшін маңызды.
1.Банктік жүйе
Қазақстанның банк секторының басты құрамдас бөлігі – бұл екінші деңгейдегі банктер, олардың саны елдің жалпы қаржы нарығының тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Ұлттық банк арқылы реттелетін банктер, әсіресе депозиттер мен несиелер бойынша халыққа қызмет көрсетеді. Жеке тұлғалар мен кәсіпорындар арасындағы қаржылық операциялардың ауқымы жыл сайын артып келеді, бұл банктердің активтері мен капиталының өсуіне себеп болуда .
2.Қор нарығы
Қазақстанның қор нарығы соңғы жылдары айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. Қаржы құралдарының әртүрлілігі, халықаралық инвесторлардың қызығушылығы мен жаңа эмитенттерді тарту арқылы Қазақстандық қор нарығы дамып келеді. 2020 жылдары енгізілген “Astana International Financial Centre” (AIFC) реформалары, қор нарығын дамытуға серпін берді. Бұл орталық халықаралық қаржы орталықтарына жақындата отырып, Қазақстанды шетелдік инвестициялар үшін тартымды орынға айналдырды .
3.Сақтандыру секторы
Қазақстанның сақтандыру секторы да қаржы жүйесінің маңызды бөлігі болып табылады. Қаржылық қауіптер мен тәуекелдерді басқару үшін халық арасында сақтандырудың маңызы артып келеді. Бұл бағытта сақтандыру компаниялары тұрғындарға өз мүліктерін, денсаулығын және өмірін қорғау бойынша түрлі қызметтер ұсынады. Сонымен қатар, сақтандыру секторы Қазақстанның қаржы нарығының дағдарысқа төзімділігін арттыруда маңызды рөл атқарады.
Экономиканың әртараптандырылуы
Қазақстанның экономикасын әртараптандыру – үкіметтің басты стратегиялық міндеті. Мұнай мен газ сияқты табиғи ресурстарға тәуелділіктен арылу үшін үкімет инновациялық салаларды, ауыл шаруашылығын және қызмет көрсету секторын дамытуға күш салып отыр. Сонымен бірге, цифрландыру мен жасанды интеллект сияқты жаңа технологиялар экономикаға енгізіліп, өндірістік процестерді оңтайландыруға және тиімділігін арттыруға мүмкіндік беруде .
Қазақстан экономикасының әртараптандырылуы қаржы саласының түрлі бағыттарында жаңа мүмкіндіктер туғызды. Мысалы, ауыл шаруашылығына инвестиция тарту үшін түрлі қаржылық құралдар мен мемлекеттік қолдау бағдарламалары іске асырылуда. Сонымен қатар, туризм мен IT салаларын дамыту арқылы жаңа жұмыс орындары құрылып, халықтың табысы артты.
Инфляция және ақша-несие саясаты
Қазақстанның экономикасына әсер ететін басты мәселелердің бірі – инфляция. Ұлттық банк инфляцияны төмендету және ұлттық валютаны тұрақтандыру үшін ақша-несие саясатын тиімді жүргізіп келеді. Бұған қоса, инфляция деңгейін бақылау мақсатында базалық мөлшерлеме өзгертіліп отырады. Осылайша, Қазақстанның қаржы жүйесі тұрақты болуына ұмтылады .
Қазақстан экономикасы мен қаржы жүйесі өзара тығыз байланысты және дамудың түрлі салаларында алға қадам басуда. Елдің қаржы жүйесі жаңа реформалар мен технологиялық өзгерістерді енгізу арқылы тұрақты әрі өркендеген экономика құруға бағытталған. Мұнай-газ саласынан басқа, ауыл шаруашылығы, цифрлық экономика және инновациялық жобалар Қазақстанның болашағына маңызды үлес қосады. Бұл секторлар қаржы жүйесін нығайтып, Қазақстанды халықаралық аренада бәсекеге қабілетті елдердің қатарына қосуға мүмкіндік береді.
Зарема Тұрсынбаева
