Экономика неге керек? Неліктен оны қалай ұйымдастырылғанын білу маңызды?
Экономиканың мәні мен маңызы туралы сұрақтар адамзат тарихында көптен бері қойылып келеді. Әрқайсымыз оған өз тұрғыдан жауап береміз. Бұл таңқаларлық емес, себебі бұл құбылыс әлеммен бірге қалыптасты: адамдар өз пайдасын түсіне бастаған сәттен бастап олар тамақ өнімдері, бұйымдар және басқа да мүліктерді, ауыл шаруашылығы мен мал шаруашылығы нәтижесінде алған нәрселерін айырбастай бастады.
Біздің қазіргі заманымыздағы адамдар да өз ресурстарын қажетті құндылықтармен айырбастайды. Бұл қатынастар тек жеке адамдар арасында ғана емес, тұтас елдер арасында да қалыптасады.
Дүниежүзілік экономика – адамдардың өмірінің көзі.
Әлемнің әр жерінде өмір бірдей ұйымдастырылған: біз жалақы аламыз, оны дүкендерде жұмсаймыз, салық төлейміз — яғни, мемлекеттік және дүниежүзілік экономикаға өз үлесімізді қосамыз. Сонымен бірге, әрқайсымыз экономика туралы білімді өз түсінігімізде қолданамыз. Мысалы, барлық үй шаруасындағы әйелдер өз білімдерін үй шаруашылығын жүргізу кезінде үнемдеуге қолданса, студенттер бұл ұғымды теория тұрғысынан талдайды.
Біз бәріміз де экономикалық процестерге қатысамыз, өзіміз таңдаған салада жұмыс істейміз. Біз кім болсақ та: шаштараз, механик, инженер немесе электрик болсақ та, әрқайсымыз өз үлесімізді қосамыз. Экономист Пол Самуэльсонның сөзімен айтқанда: «Экономика туралы әркім балалық шағынан бастап бір нәрсе біледі». Тіпті балалар өздерін осы саланың бір бөлігі ретінде сезінеді, компьютерде жұмыс істеуді, интернетті пайдалануды және ағылшын тілін үйренуді мақсат етеді — бұл олардың тек қызықты тұлға болуына ғана емес, жақсы жұмыс тауып, лайықты жалақы алуға және бақытты өмір сүруге де көмектеседі.
Экономика біздің барлық қажеттіліктерімізді қанағаттандырады.
Адамдардың әртүрлі қажеттіліктері бар екені түсінікті. Бірақ ортақ қажеттіліктер де бар: қоғамдық көлік, медициналық препараттар және басқа да нәрселер. Мысалы, дәрі-дәрмектер ақшамен сатып алынады. Бірақ оларды сатып алу үшін алдымен өндіру керек, және бұл да тапсырыс берушілердің ақшасымен төленеді. Өндіріс процесі мен оның нәтижелерін пайдалану тұтынушылардың мүдделерін ескере отырып ұйымдастырылуы тиіс.
Мемлекеттік экономика әр адамның өмірін ұйымдастырады: жәрдемақы алудан бастап, тауарларды сатып алуға және энергетикалық ресурстарды пайдалануға дейін. Сонымен қатар демографиялық жағдайды ескеру маңызды: халық қажетті ресурстармен қамтамасыз етілуі тиіс, тек бір мемлекеттің аумағында ғана емес, бүкіл планетада.
Тіпті махаббат, неке және балалардың дүниеге келуі де экономикалық жағынан байланысты. Дүниежүзілік тәжірибе көрсеткендей, экономика негіздерін білетін елдердің халықтары жақсы өмір сүреді — олар бәсекеге қабілетті, өмір сүруге тұрақты әрі сенімді.
Экономика және адамзат мәңгі бірге.
Бұл тарих пен біздің өмірімізбен расталған даусыз факт. Мәселе мынада, жас адамдар өздерінің мемлекет пен әлемнің экономикалық процестеріндегі маңыздылығын жиі түсінбейді. Егер біздің қоғамымыз гүлденуді қаласа, онда Л.Питердің айтқан ойымен келісуге тура келеді: «Экономика — бұл шектеулі ресурстарды пайдаланып, шексіз қажеттіліктерді қанағаттандыру өнері».
