Модтар субмәдениеті: Тарихы, Мәдениеті және Әсері

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, Философия және саясаттану факультеті, Дінтану және мәдениеттану кафедрасы, Мәдениеттану мамандығының
3-курс студенті Абдуали Аида
жетекшісі: Аликбаева Маржан

Модтар субмәдениеті: Тарихы, Мәдениеті және Әсері

Модтар субмәдениеті ХХ ғасырдың ортасында, дәлірек айтқанда 1950-1960 жылдар аралығында Ұлыбританияда пайда болды. Ол алғашында жастардың белгілі бір топтарының сәнге, музыкаға, және өмір салтына деген жаңа көзқарастарынан туындап, кейіннен бүкіл әлемге танымал субмәдениетке айналды. Бұл субмәдениеттің өзіндік ерекшеліктері мен қоғамға тигізген әсері терең зерттеуге тұрарлық.
20 ғасыр түрлі мәдениеттердің болуымен және олардың әртүрлілігімен ерекшеленді. Сондай субмәдениеттердің бірі бұл- модтар болды. Термин мод -дан туындайды модернист, 1950 жылдары қазіргі джаз музыканттары мен жанкүйерлерін сипаттау үшін қолданылған термин. Бұл сөздің қолданылуы модернист терминімен шатастыруға болмайды. 1960 жылдардың ортасынан аяғына дейін бұқаралық ақпарат құралдары бұл терминді жиі қолданды мод кеңірек мағынада танымал, сәнді деп саналатын кез келген нәрсені сипаттау болды.
Модтар субмәдениетінің бастауы 1950-жылдардың ортасында Лондон қаласында қалыптасқан жастар қозғалысынан басталады. Олар сәнді киімдер киюге, үздік музыка тыңдауға, жылдам автокөліктерге мінуге, қоғамдық өмірге жоғары деңгейде қатысуға ұмтылды. Модтар өздерін дәстүрлі қоғамның орнына жаңа әлем құрушылар ретінде көрді, бұл субмәдениет бірден жаңа мәдениеттің символына айналды.
Модтар бастапқыда 1950-ші жылдардың аяғындағы заманауи джаз бумы кезінде пайда болған, өз стиліне сай киім мен аяқ киімді талап ететін, киімге бағдарланған ағылшын жұмысшы жастарының шағын тобы деп жазды.
Алғашқы модтар сәнді костюмдер, қатаң әрі дұрыс киім үлгілері, жұқа шалбарлар, жылтырақ аяқ киімдер мен жабық қалпақтармен ерекшеленді. Мұндай стиль «шик» деп аталды, ол кейіннен сән әлемінде кеңінен тарады. Модтар субмәдениеті жастардың бір топқа бірігуі мен өздерін қоғамнан өзгеше етіп көрсетуге ұмтылуын білдіреді.
Модтар субмәдениетінің маңызды аспектілерінің бірі — музыка. Модтар британдық рок-н-ролл, соул, джаз және ритм-энд-блюз сияқты стильдерді тыңдады. Ең танымал музыкалық бағыттардың бірі “Modernist Jazz” (модернистік джаз) болып саналды. Модтар музыкамен тек көңіл көтеріп қана қоймай, әлеуметтік мәселелер мен көзқарастарды да білдірді.
1960-шы жылдары The Who мен The Kinks сияқты топтар модтар қозғалысымен тығыз байланыста болды, олар жастардың қарсылығын, өзін-өзі көрсетуін және заманауи өмірдің болмысын әндерінде бейнеледі.
Модтар өздерінің киімдерімен ерекшеленді. Олардың стилі элеганттылық пен тәртіптілікті, сонымен қатар заманға сай сәнділік пен жаңашылдықты білдірді. Модтардың негізгі киімдеріне былғары курткалар, жұқа шалбарлар, шыны аяқ киімдер, классикалық костюмдер, қара қалпақтар және жұқа көйлектер кірді. Бұл киімдер олардың жоғары тап өкілдеріне ұқсағысы келгенін және қоғамның ресми нормаларына қарсы тұратынын көрсетті.
Киімдердің түстері мен үлгілері де маңызды рөл атқарды. Модтар көбінесе қара, ақ және басқа да қарапайым түстермен киінген, алайда сол дәуірдің жаңа трендтеріне сай сәндік элементтер қосқан. Әйелдер мен ерлер арасындағы киімдер көбінесе өзара ұқсас болды: ерлердің стильдері әйелдерге де әсер етті және керісінше.
Модтар қозғалысы тек сән мен музыканы ғана емес, қоғамдағы әлеуметтік және саяси өзгерістерді де қамтыды. Бұл жастар қозғалысы дәстүрлі құндылықтарға қарсы тұрды, әрі өзінің «жаңа көзқарас» пен өмір салтын көрсетті. Модтар қоғамның ересек өкілдерінің стандарттарына қарсы шығып, өздерінің қарсылығын белгіледі. Бұл жастардың «системаның» шеңберінде тұрмайтын, еркін әрі тәуелсіз болуды қалайтындығын білдірді.
Модтар мен рокерлер арасында үлкен жанжалдар мен қақтығыстар болғанын атап өту қажет. Бұл екі субмәдениет арасындағы бәсекелестік пен әлеуметтік шиеленіс тек Лондон қаласында ғана емес, бүкіл ел бойынша кең тарады. Әлеуметтік қиыншылықтар мен жұмыссыздық мәселелері жастарды қарсы тұруға және өз көзқарастарын айқындауға итермеледі.
Модтар субмәдениеті ХХ ғасырдың екінші жартысындағы ең ірі жастар қозғалыстарының біріне айналды. Оның мұрасы қазіргі заманда да өз көрінісін табады. Модтар мәдениеті кино, музыка, сән әлемінде кеңінен танылды. Үлкен мәдени әсерлердің бірі — «Quadrophenia» атты фильм. Бұл фильм модтар мен рокерлер арасындағы қарсыласудың суретін салған және 1960-жылдардың Лондонның өмірін бейнелеген.
Сондай-ақ, «мод» стилі мен сәні қазіргі заманғы жастар мәдениетінде әлі күнге дейін өз орнын тауып, қайта жаңғырып отыр. Модтар субмәдениетінің элеганттық пен тазалыққа деген ұмтылысы, сонымен қатар қоғамның ресми құрылымдарына қарсы тұруы бүгінгі күнге дейін өзекті.

Модтар туралы қорытындылай кетсем, субмәдениет ХХ ғасырдың ортасында пайда болғанымен, оның мәдениетке, сәнге және қоғамға әсері өте терең болды. Ол өз заманының музыкалық және сәндік жаңашылдығын, сондай-ақ жастардың еркін ойлауын бейнелей отырып, бүкіл әлемге тарады .