Бауырдан момышұлы ның соғыстағы тактикаларының соғысқа деген ықпалы

Бауыржан Момышұлының соғыстағы тактикалары және олардың соғысқа ықпалы

Бауыржан Момышұлы – қазақ халқының ұлттық батыры, әйгілі әскери қолбасшы және соғыс өнерінің асқан шебері. Оның соғыстағы ерекше тактикалары мен басқарушылық қабілеті Ұлы Отан соғысындағы жеңістерге елеулі үлес қосты. Бұл мақалада Бауыржан Момышұлының тактикалық әдістері, олардың маңызы мен кеңес әскери өнеріне қосқан үлесі егжей-тегжейлі талданады.

1. Маневрлік қорғаныс тактикасы

Мәскеу шайқасы – Бауыржан Момышұлының әскери қабілеттері толық көрінген ірі ұрыстардың бірі. Оның жетекшілігіндегі 1073-атқыштар полкі жаудың сандық басымдығына қарамастан, ұзақ уақыт бойы қарсылық көрсетті. Бұл шайқас кезінде Бауыржан жаудың негізгі күшін алдап, оларды басқа бағытқа тарту үшін “маневрлік қорғаныс” әдісін шебер қолданды. Бұл әдіс қарсыластың шабуылын әлсіретіп, соғыс алаңында күштерді қайта топтастыруға мүмкіндік берді.

2. Сарбаздардың моральдық-психологиялық дайындығы

Бауыржан Момышұлы соғыста тек қарудың емес, сарбаздардың рухани дайындығы мен сенімінің маңызды екенін жақсы түсінді. Ол үнемі сарбаздармен жеке сөйлесіп, оларға мотивациялық сөздер айтып, олардың жауынгерлік рухын көтеріп отырды.
Оның ерекше әдістерінің бірі – ұлттық рухты ояту. Момышұлы қазақ халқының батырлық тарихын, аңыздарын мысалға ала отырып, жауынгерлердің өз-өзіне деген сенімділігін арттыруға тырысты. Бұл тактика сарбаздардың жеңіске деген құлшынысын күшейтіп, ауыр жағдайда да беріспеуге көмектесті.

3. Жергілікті жағдайларды тиімді пайдалану

Соғыстағы ең маңызды факторлардың бірі – жергілікті жерді тиімді қолдану. Бауыржан Момышұлы ұрыстарды жүргізуде ландшафтты, орман-тоғайларды, ауа райының ерекшеліктерін шебер қолдана білді. Мәскеу түбіндегі шайқаста ол орманды аймақты жауды алдау және тосқауыл ұйымдастыру үшін пайдаланды.

Мысалы, қалың қар басқан жерлерде жауынгерлерді жаудың негізгі соққысынан аман алып қалу үшін шегініп, кейін қарсы шабуыл ұйымдастыру әдісін қолданды. Бұл тактика жаудың жоспарларын бұзып, күтпеген жерден соққы беруге мүмкіндік жасады.

4. Тактикалық ұтқырлық және күтпеген маневрлер

Бауыржанның тағы бір ерекшелігі – оның шешімдерінде батылдық пен күтпегендік. Ол әдеттегі әскери ережелерге қарамастан, ерекше маневрлер жасап, жауды тығырыққа тірей білді. Мұндай тактикалық тәсілдер жауды үрейлендіріп, олардың ұйымдасуын бұзуға көмектесті.
Сонымен қатар, Момышұлының басқарған бөлімшелері жылдам қозғалу қабілетімен ерекшеленді. Бұл қасиет шабуылдаушы жаудың позицияларын бұзуға және қорғаныс шебін күшейтуге мүмкіндік берді.

5. Қатаң тәртіп және ұйымдасушылық

Бауыржан Момышұлы әскери тәртіптің мызғымас екенін алдыңғы қатарға қойды. Ол өз сарбаздарынан қатаң тәртіп пен бұйрықтарды дәл орындауды талап етті, бірақ бұл талапты өзіне де қолданды. Оның бөлімшелеріндегі тәртіп пен ұйымдасушылық жоғары деңгейде болғандықтан, жауынгерлер әрдайым нақты тапсырманы орындауға дайын болды.

6. Ұлттық дәстүр мен әскери тактиканың үйлесуі

Момышұлы қазақ халқының әскери-стратегиялық ойлауын заманауи соғыс әдістерімен біріктірді. Ол көшпелі жауынгерлік мәдениетке тән жылдамдық, ұтқырлық және төзімділік қасиеттерін кеңестік әскери тактикамен үйлестірді. Мұндай синтез оның бөлімшелерін ерекше тиімді етті.

7. Жеке үлгі және ерлік

Соғыс жағдайында командирдің жеке ерлігі мен батылдығы ерекше рөл атқарады. Бауыржан Момышұлы әрдайым алдыңғы қатарда жүріп, жауынгерлерге өз ісімен үлгі көрсетті. Оның жеке ерлігі мен салқынқандылығы сарбаздарға үлкен әсер етіп, олардың күресу рухын көтерді.

Соғысқа ықпалы

Бауыржан Момышұлының тактикалық жаңашылдығы мен шеберлігі тек жеке шайқастарда емес, жалпы соғыс стратегиясына үлкен ықпал етті. Оның тәжірибесі кейіннен әскери оқу орындарында зерттеліп, оқытылды. Мәскеу шайқасындағы ерлігі Кеңес Одағының бүкіл Қарулы Күштеріне үлгі болды.

Қорытынды

Бауыржан Момышұлы – қазақтың әскери тарихында ғана емес, әлемдік әскери өнерде ерекше орны бар тұлға. Оның тактикалық әдістері мен жауынгерлік рухы заманауи әскери теория үшін құнды тәжірибе болып саналады. Бүгінгі ұрпақ үшін Бауыржанның өмірі мен ерлігі – тек мақтаныш қана емес, патриотизм мен Отанға деген сүйіспеншіліктің айқын үлгісі.

Мақаланы толықтыра отырып, Бауыржан Момышұлының әскери мұрасының болашақ ұрпақ үшін маңыздылығын атап өтуге болады. Оның батырлыққа толы өмір жолы тек тарих беттерінде қалмай, ел рухын тәрбиелеуде маңызды рөл атқаруы қажет.