Ренессанс

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университет
Философия және саясаттану факультеті
Дінтану және мәдениеттану кафедрасы
Мәдениеттану мамандығы 2 курс
Студент: Шаилда Ақбота
Жетекші: Аликбаева Маржан Башановна
#www.farabi.university
Ренессанс өркениетінің жаңғыруы

Ренессанс – бұл тек тарихи кезең ғана емес, адамзат рухының шарықтау сәті. Ол XIV-XVII ғасырлар аралығында Еуропадағы мәдени, ғылыми және өнер саласындағы қайта өрлеу дәуірі ретінде белгілі. Бірақ Ренессансты қарапайым тарихи факт ретінде қабылдау оны толық түсінбеу болар еді. Бұл кезең – адамзаттың өз табиғаты мен шексіз мүмкіндіктерін қайта ашуы, еркін ойлауға бет бұруы және рухани жаңаруы.
Ренессанс дәуірінің негізгі тақырыбы – гуманизм. Ренессанс адамзаттың өзін-өзі тану дәуірі болды. Оның негізінде гуманизм идеясы жатты. Гуманизм – адамның құндылығын, оның шығармашылық қабілеттерін және жеке еркіндігін дәріптеу. Бұл орта ғасырлардағы діни догмалар мен феодалдық жүйеге қарама-қайшы келді. Егер орта ғасырларда адамның мақсаты тек құдайға қызмет ету деп саналса, Ренессанс дәуірінде “адам өмірінің өзі өнер” деген түсінік қалыптасты. Итальяндық ақын Франческо Петрарка мен философ Джованни Пико делла Мирандола гуманизмнің басты өкілдері ретінде адамзатқа жаңа көзқарас ұсынды.

Ренессанс дәуірін өнерсіз елестету мүмкін емес. Бұл уақытта өнер мен ғылымның дамуы алға шықты. Леонардо да Винчи, Микеланджело және Рафаэль сияқты ұлы шеберлер адам табиғатын, оның сұлулығы мен тереңдігін бұрын-соңды болмағандай сипаттады. Олардың шығармалары тек эстетикалық емес, философиялық мәнге де ие болды. Мысалы, Леонардо да Винчи “Мона Лиза” портретінде адамның жан дүниесін көркем түрде бейнелеп қана қоймай, ғылыми дәлдікке негізделген өнер туындыларын жасады.

Ал ғылым саласында Николай Коперниктің “гелиоцентрлік жүйесі” және Галилео Галилейдің жаңалықтары адамзаттың әлемге көзқарасын түбегейлі өзгертті. Бұл жаңалықтар тек ғылымды ғана емес, шіркеудің билігін де сынауға негіз болды.
Ренессанс тек өнер мен ғылым саласындағы жетістіктермен шектелмеді. Бұл дәуірде баспа ісі дамып, кітаптар қолжетімді бола бастады. Иоганн Гутенбергтің баспа машинасын ойлап табуы білімді демократияландырудың алғашқы қадамы еді. Орта ғасырларда тек элитаға ғана тән білім енді қарапайым халыққа да жетті. Білімге деген қолжетімділік қоғамның құрылымын өзгертіп, рухани және мәдени қайта өрлеуге жол ашты.
Ренессанс дәуірі – қазіргі заманның негізін қалаушы кезең. Оның идеялары мен құндылықтары бүгінгі технологиялық прогресс пен мәдени дамудың бастауы болды. Гуманизм, жеке тұлғаның құндылығы, еркін ойлау – қазіргі демократиялық қоғамдардың іргетасы. Сонымен қатар, Ренессанс бізге мәдениеттер мен өркениеттер диалогының маңыздылығын үйретті. Бұл дәуірде антика мәдениеті мен исламдық ғылымдардың идеялары қайта өңделіп, жаңа деңгейге көтерілді. Сондықтан Ренессанс – бұл тек Еуропаға ғана тән құбылыс емес, адамзат тарихындағы ортақ құндылық.
Қорытындылай айтсақ, ренессанс – бұл өткеннің жаңғыруы емес, болашақтың негізін қалаушы кезең. Ол адамзатқа шексіз шығармашылық күш-қуаты мен ой еркіндігін көрсетті. Қазіргі заманның прогресін түсіну үшін Ренессанс дәуірінің мәнін ұғыну маңызды. Бұл кезең – өркениеттің ең асыл қасиеттерінің жарқын көрінісі, адамның рухани және интеллектуалды еркіндігінің мәңгілік символы.