Ренессанс

Орындаған: Оспанбек Қ.Р
Жетекші: Аликбаева М.Б
#Мәдениеттану
#КазНУ
#ФилософияжәнеСаясаттануфакультеті

Ренессанс (қайта өрлеу дәуірі) – XIV-XVI ғасырларда Еуропада болған мәдени, ғылыми және өнердегі жаңғыру кезеңі. Бұл дәуір орта ғасырлардың діни үстемдігінен алыстап, адам мен оның шығармашылық әлеуетін дәріптеген кезең ретінде ерекшеленеді. Ренессанс антикалық мәдениетті қайта жаңғыртумен, өнердегі жаңа стильдерді қалыптастырумен және ғылым мен философияның қарқынды дамуымен танымал.
Ренессанс дәуірінің ерекшеліктері:
Антикалық мұраның қайта жаңғыруы. Ренессанс кезеңінде ежелгі Грекия мен Римнің өнері, әдебиеті, философиясы мен ғылымына ерекше қызығушылық артып, оларды жаңаша пайымдау басталды. Бұл кезеңде антикалық мұралар тек қайталанып қана қоймай, жаңа идеялар мен жаңалықтарға шабыт берді.
Гуманизмнің дамуы. Орта ғасырларда шіркеу мен діннің үстемдігі басым болса, Ренессанс кезінде адам мен оның саналы әрекеті басты орынға шықты. Гуманистік ойлау адамның рухани және физикалық қабілеттерін мадақтап, оның шексіз мүмкіндіктеріне сенім артты.
Ғылым мен техниканың жетістіктері. Бұл кезеңде ғылым саласында маңызды жетістіктерге қол жеткізілді. Николай Коперник, Галилео Галилей сияқты ғалымдар әлемнің ғылыми көрінісін өзгертіп, табиғатты зерттеуде эксперименттер мен бақылауларға негізделген тәсілді енгізді.
Өнердегі төңкеріс. Ренессанс дәуірінде суретшілер мен мүсіншілер адам денесін және табиғатты шынайы бейнелеуге тырысты. Леонардо да Винчи, Микеланджело, Рафаэль сияқты ұлы шеберлер әлемдік өнердің биік шыңына көтерілді. Перспектива, жарық пен көлеңке сияқты жаңа әдістер өнерге тереңдік пен шынайылық әкелді.
Ренессанстың кезеңдері
Треченто (Trecento) – XIV ғасырдың мәдениеті мен өнерін білдіреді. Бұл кезең Ренессанстың алғашқы белгілері байқалған уақыт. Италияда ақын Данте, Петрарка және Боккаччо гуманистік әдебиеттің негізін қалады. Суретші Джотто шынайылыққа негізделген жаңа бейнелеу тәсілдерін енгізіп, кейінгі шеберлер үшін үлгі болды.
Кватроченто (Quattrocento) – XV ғасырдың өнері мен мәдениетінің гүлденген кезеңі. Бұл уақытта Флоренция Ренессанстың орталығына айналды. Леон Баттиста Альберти сәулет өнерінде классикалық стильдерді қайта енгізсе, Масаччо перспектива мен реализмді бейнелеу өнеріне әкелді. Осы кезеңде анатомия мен табиғатты зерттеу суретшілер арасында кең тарады.
Чинквеченто (Cinquecento) – XVI ғасырдағы Ренессанстың ең шыңдалған кезеңі. Осы уақытта Леонардо да Винчи, Микеланджело, Рафаэль сияқты ұлы шеберлер өнердің жаңа биіктерін бағындырды. Рим мәдени орталыққа айналып, папалық өнердің дамуына демеу болды.
Ренессанстың негізгі өкілдері
Данте Алигьери – “Құдіретті комедия” авторы, итальян әдебиетінің негізін қалаушы.
Франческо Петрарка – гуманистік поэзияның негізін қалаған ақын.
Джованни Боккаччо – “Декамерон” шығармасының авторы, орта ғасырлық қоғамға сын айтқан жазушы.
Леонардо да Винчи – әмбебап гений, суретші (“Мона Лиза”, “Құпия кешкі ас”), инженер және ғалым.
Микеланджело Буонарроти – мүсінші, суретші (“Давид”, Сикст капелласының төбесі), сәулетші.
Рафаэль Санти – суретші (“Афин мектебі”), гармония мен классикалық стильді шебер бейнелеуші.
Сандро Боттичелли – “Венераның тууы”, “Көктем” шығармаларының авторы.
Тициан – Венециялық мектептің көшбасшысы, портрет пен пейзаждың шебері.
Донателло – мүсінші, антикалық стильді қайта жаңғыртқан тұлға.
Суретшілер мен өнердегі жаңалықтар
Джотто ди Бондоне – ортағасырлық стилден алыстап, эмоциялар мен қозғалысты шынайы бейнелеген алғашқы суретшілердің бірі.
Масаччо – бейнелеу өнерінде перспективаның негізін қалаған суретші.
Леонардо да Винчи – ғылыми зерттеулер мен өнерді біріктіріп, адам денесінің анатомиясын егжей-тегжейлі бейнеледі.
Микеланджело – Сикстин капелласының төбесінде Құдайдың жаратылысын эпикалық стильде бейнелеген.
Рафаэль – классикалық стильде композиция мен симметрияны үйлестіре алды.
Ренессанс Еуропа мәдениетінің дамуына терең әсер етті. Ол тек өнерде ғана емес, философияда, ғылымда және қоғамның ойлау жүйесінде де түбегейлі өзгерістер әкелді. Бұл дәуір гуманизмнің негізін қалап, адамның ақыл-ойына, шығармашылығына және табиғатты зерттеуге деген сенімді арттырды. Антикалық мұра мен жаңа идеяларды біріктіре отырып, Ренессанс Жаңа заманның басталуына жол ашты.