Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау статистикасының көрсеткіштері. Оларды өлшеу мәселелері.

Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау статистикасының көрсеткіштері табиғи ресурстарды пайдалану және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ақпаратты жинау, талдау және бақылау үшін маңызды. Бұл статистикалық көрсеткіштер мемлекеттік органдарға, ғалымдарға және саясаткерлерге қоршаған ортаны қорғау шараларын қабылдау және тұрақты даму саясатын жүргізу үшін қажет. Негізгі көрсеткіштерге мыналар жатады:https://www.kaznu.kz

1. Табиғи ресурстардың қолдану көрсеткіштері:
– Су ресурстары: тұщы судың көлемі, суды тұтыну деңгейі, су ресурстарының ластануы.
– Жер ресурстары: ауыл шаруашылығы үшін қолданылатын жер ауданы, жердің тозуы (деградациясы), орман алқаптарының көлемі.
– Энергетикалық ресурстар: мұнай, табиғи газ, көмір және жаңартылатын энергия көздерін өндіру және тұтыну көлемі.
– Биологиялық ресурстар: орман ресурстарының жағдайы, балық қорларының деңгейі және биологиялық әртүрлілік.

2. Ластану және қоршаған ортаның жай-күйі:
– Ауа сапасы: ауадағы зиянды заттардың (мысалы, көмірқышқыл газы, күкірт диоксиді, ұсақ бөлшектер) концентрациясы.
– Су сапасы: ластанған судың көлемі және судың сапасы туралы мәліметтер.https://www.kaznu.kz
– Қалдықтар: тұрмыстық, өнеркәсіптік және қауіпті қалдықтардың көлемі мен оларды кәдеге жарату әдістері.
– Климаттық өзгерістер: парниктік газдардың эмиссиясы, температураның жаһандық өзгеруі және байланысты табиғи құбылыстар (су тасқыны, құрғақшылық және т.б.).

3. Экологиялық тиімділік көрсеткіштері:
– Энергия тиімділігі: ЖІӨ-ге шаққандағы энергияны тұтыну деңгейі.
– Қалдықтарды қайта өңдеу: қалдықтарды қайта өңдеу және қайта пайдалану көрсеткіштері.
– Қоршаған ортаны қорғауға жұмсалатын шығындар: мемлекет немесе компаниялар тарапынан экологиялық бағдарламаларға бөлінген қаржы.https://www.kaznu.kz

Өлшеу мәселелері:
– Деректердің жетіспеушілігі: кейбір елдер немесе аймақтарда сенімді деректерді жинау қиын болуы мүмкін, әсіресе су, ауа сапасы немесе биологиялық әртүрлілік туралы деректер жеткіліксіз болғанда.
– Салыстырмалылық мәселелері: түрлі елдер мен аймақтар арасында қоршаған ортаны қорғау көрсеткіштерін салыстыру кейде қиындық тудырады, өйткені өлшеу әдістемелері әр түрлі болуы мүмкін.
– Қалдықтар мен ластанудың нақты көлемін анықтау қиындықтары: кейбір жағдайларда ластанудың нақты көлемін анықтау қиын болуы мүмкін, өйткені көптеген ластағыштар адам көзіне көрінбейді немесе олар қоршаған ортаға жанама түрде әсер етеді.
– Климаттық өзгерістерді ұзақ мерзімді бақылау қажеттілігі: климаттық өзгерістерге қатысты көрсеткіштерді жинау ұзақ мерзімді үрдістерді қадағалауды қажет етеді, ал қысқа мерзімді деректер жеткілікті көрініс бермейді.

Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау статистикасының тиімділігін арттыру үшін, халықаралық ынтымақтастық пен деректерді жинау мен талдаудың стандартталған әдістерін қолдану қажет.

Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетіhttps://www.kaznu.kz

Әлеуметтік жұмыс мамандығы 3 курс

Батырбекұлы Данияр

Жетекшісі: Авсыдыкова Құралай