Халықтың өмір сүру деңгейі бойынша халықаралық тәжірибе

Норвегиядағы халықтың өмір сүру деңгейі жоғары, сол себептен әлемдегі ең дамыған мемлекеттердің бірі болып саналады.

Бұл жоғарғы деңгейдегі денсаулық сақтау, таза қоршаған орта, төмен қылмыс деңгейі және жан-жақты әлеуметтік қызметтерді қамтиды.

Негізгі көрсеткіштер мыналарды қамтиды:

1. Орташа жалақы. Норвегиядағы орташа жалақы жоғары, бұл тұрғындардың сатып алу қабілетін арттырады. Норвегиядағы орташа жалақы жылына шамамен 240,0 мың норвегиялық кронды құрайды. Әлемнің басқа елдеріндегі жалақымен салыстырғанда бұл көрсеткіш астрономиялық болып көрінеді, бірақ Норвегия қымбат мемлекет және қалыпты өмір сүру үшін бұл ақша керісінше жеткіліксіз. Норвегиядағы ең төменгі жалақы жылына шамамен 215 мың норвегиялық кронды құрайды. Бұл сома норвегиялықтар үшін тым аз болып саналады. 320 мыңнан астам крон алу үшін облыста жақсы маман болуды талап етеді. Мысалға, бизнесмен; басқарма; IT; мұнай өндіру өнеркәсібі.

2. Өмір сүру ұзақтығы. 2020 жылы жарияланған соңғы деректеріне сәйкес, Норвегиядағы өмір сүру ұзақтығы: ерлер 81,1 жас, әйелдер 84,1 жас және жалпы өмір сүру ұзақтығы 82,6 жасты көрсетеді. Осы бойынша Норвегия әлемдік көрсеткіште 10-орынға ие болды. Сондай-ақ, мемлекеттің 22%-ын 60 жастағы адамдар құрайды. Ал, зейнетақы жасы – 67 жас.

Адам әлеуетінің даму индексі бойынша 187 елдің ішінде Норвегия  1-орында. АДИ көрсеткіші: 0.943

3. Денсаулық сақтау. Денсаулық сақтау жүйесі жоғары сапалы және тегін медициналық қызметтермен қамтамасыз етіледі.

Корольдіктің денсаулық сақтаудың негізгі қағидасы – мұқтаж жандардың барлығына медициналық көмек көрсету. Мәртебесі мен материалдық жағдайы маңызды емес. Бүгінгі таңда Корольдікте тұратындардың денсаулығын сақтау шығындарының деңгейі бойынша Норвегия Америка Құрама Штаттары мен шағын Люксембург мемлекетінен кейінгі құрметті 3 орында.    

4. Білім беру. Норвегияның білім беру жүйесі жақсы қаржыландырылады және әлемдік рейтингтерде жоғары орын алады. Мемлекеттік университеттердегі жоғары білім тіпті халықаралық студенттер үшін де тегін, бұл отбасылары бар шетелдіктер үшін маңызды артықшылық болуы мүмкін. Орта білім де барлық санаттар үшін тегін.

Норвегиялық университеттер мен колледждер өздерінің зерттеулерімен және академиялық жетістіктерімен танымал, бұл оларды халықаралық студенттер үшін тартымды етеді.

5. Кедейлік деңгейі. Кедейлік деңгейі өте төмен,  БҰҰ-ның бағалауы бойынша, Норвегия халқының шамамен 10 пайызы салыстырмалы кедейлік шегінен төмен өмір сүреді, бұл  орташа табыстың 60% – дан аз табатындығымен анықталады.

6. Тұрғын үй. Тұрғын үй жағдайлары жақсы, тұрғындардың басым бөлігі жайлы және заманауи үйлерде тұрады.

7. Экономикалық көрсеткіштер. Норвегия мұнай мен газ сияқты табиғи ресурстар, күшті әл-ауқат мемлекеті және өнімділіктің жоғары деңгейімен қамтамасыз етілген әлемдегі ең тұрақты экономикалардың біріне ие. Бұл экономикалық тұрақтылық оны инвестиция мен жұмыспен қамту үшін қауіпсіз орынға айналдырады. Жан басына шаққандағы ІЖӨ әлемдегі ең жоғары көрсеткіштердің бірі(Жалпы ішкі өнімі бойынша әлемде 26-шы орында), бұл экономиканың тұрақтылығын көрсетеді.

8. Әлеуметтік жағдайы. Норвегияда жақсы дамыған әлеуметтік қорғау жүйесі, зейнетақы, әлеуметтік көмек, жұмыссыздыққа қарсы қолдау бар. https://www.kaznu.kz/ өзімнің оқыған тәжірибеме сүйенетін болсам, шынында да Норвегия еліміздің әлеуметтік жағдайымен салыстырғанда едәуір жоғары.

9. Әлеуметтік теңдік. Қоғам жұмыс орнында және әлеуметтік ортада салыстырмалы түрде тегіс иерархиялармен теңдік пен әділдік принциптеріне құрылған. Адам құқықтары мен гендерлік теңдікке ерекше көңіл бөлінеді.

10. Қауіпсіздік және тұрақтылық. Норвегия қылмыс деңгейі өте төмен әлемдегі ең қауіпсіз елдердің бірі болып табылады. Саяси жүйе тұрақты, басқару ашық, жемқорлық деңгейі төмен. Мұнда қылмыс жоқтың қасы, сыбайлас жемқорлыққа қатаң түрде бас тартылған. Норвегия үкіметі сондай-ақ өз азаматтарын ауруға, жұмыссыздыққа және мүгедектікке байланысты қаржылық тәуекелдерден кең көлемде қорғауды қамтамасыз етеді.

Қорытындыласақ, жалпы Норвегиядағы халықтың өмір сүру деңгейі жоғары әлеуметтік стандарттармен, экономикалық тұрақтылықпен және сапалы қызметтермен қамтамасыз етілген.

«Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті»

Әлеуметтік жұмыс мамандығы 3 курс

Баязит Айдана

Жетекші Авсыдыкова Куралай