Субмәдениет: Металлисттер субмәдениеті

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті. Философия және саясаттану факультеті, Мәдениеттану мамандығы, 3 курс, Әубәкір Мәдияр. Жетекші Аликбаева М.Б.

Орыс тілінде «металлист» сөзі бұрын металлургия саласында жұмыс істейтін адамды білдірген. Тек 1980-жылдардың соңында бұл сөзді ауыр музыка жанкүйерлеріне қатысты қолдана бастады. Уильям Берроуз бұл терминді алғаш рет 1959 жылы «Жалаңаш таңғы ас» романында қолданған, ол қатты және агрессивті музыкаға қатысты айтылғанымен, сол кезде кең таралмады.

Heavy metal музыкасы 1960-жылдары психоделик және блюз-рок қоспасы ретінде пайда болды, бірақ тез арада блюз негізінен айырылып, күшті дыбыстарға көбірек мән бере бастады. Металлистер жастар субмәдениетін құрды, оның таралуы ең алдымен Солтүстік Еуропада, АҚШ-та және кейбір Оңтүстік Еуропа елдерінде байқалады. Таяу Шығыста бұл субмәдениет қудалауға ұшырайды, тек Түркия мен Израильде ғана оның кейбір өкілдерін кездестіруге болады.

Ағылшын тілінде «металл» жанкүйерлерін «metalhead» – «металлоголовый» немесе «металға құмар» деп атайды. Басқа субмәдениеттерден айырмашылығы, металлистердің нақты айқын идеологиясы жоқ. Олардың әндерінде көбінесе тәуелсіздік, сенімділік, ескіні қирату арқылы жаңаны құру идеясы жырланады, бірақ кейде олар төзімділікке және моральдық құндылықтарға шақырады.

Металлистер арасында білімді, мистика, мифология және фантастикаға қызығушылық танытатын адамдар көп. Олардың көбі музыкалық аспаптарда, әсіресе гитарада ойнай алады және өз топтарын құрады. Металлистердің киімінде топтардың логотиптері бейнеленген футболкалар, былғары күртешелер, джинсы, ауыр аяқ киім, балахондар және медальондар, шынжырлар, білезіктер мен саусақсыз қолғаптар сияқты аксессуарлар бар. Кейбіреулері бетіне ақ-қара бояу («корпспэйнт») жағып, өздеріне өлі адамның кейпін береді. Алайда барлық металлистер бұл стильді ұстана бермейді және күнделікті киімге артықшылық береді.

Металлистер субмәдениетінің феноменін мәдениеттанушы тұрғысынан қарастыру олардың әлеуметтік-мәдени ортадағы орнын түсінуге мүмкіндік береді. Металлистер субмәдениеті, контрмәдениеттің бір бөлігі ретінде пайда бола отырып, тұтынушылық мәдениет стандарттары мен шынайылық, ішкі еркіндік арасындағы қайшылықты көрсетеді. Бұл субмәдениет социомәдени талдау үшін маңызды, себебі ол соңғы онжылдықтардағы жастар мәдениетінде болып жатқан терең үдерістерді бейнелейді.

Heavy metal музыкасы өз күш-қуаты және агрессиясы арқылы қоғамның қалыпты нормаларына қарсы наразылықты білдіреді және жастарға өздерінің алаңдаушылықтары мен әлемге деген реніштерін көрсетуге мүмкіндік береді, осылайша оларды өзін-өзі көрсетуге ынталандырады. Бұл субмәдениетте айқын әлеуметтік немесе саяси ұстанымның болмауы да ерекшеленеді. Бұл металлистердің мейнстримнен және идеологиялық догмалардан тәуелсіздікке ұмтылысын айқындайды.

Металлистер субмәдениеті өз символикасы және эстетикасымен де қызықты. Ол готикалық, скандинавиялық, мифологиялық және фантастикалық бейнелерге негізделеді. Әсіресе, субмәдениеттің эстетикасында театрлық гримге ұқсас «корпспэйнт» маңызды рөл атқарады, бұл қайғы-қасіретті және тақырыптың қараңғылығын айшықтайды. Бұл эстетика өлім және өмірдің соңы туралы концепцияға сілтеме жасайды, бұл металлистер субмәдениетінің басты мәселелерінің бірі болып табылады және музыкалық әрі визуалды символдарда көрініс табады. Бұл стиль адам табиғатының «қараңғы жағын» зерттеу қажеттілігін көрсетеді, өмір мен өлім, жақсылық пен жамандық мәселелеріне деген қызығушылықты білдіреді.

Субмәдениеттің аймақтық таралуы мәдениеттану тұрғысынан да қызықты. Еуропа мен Солтүстік Америкада ол танымал және мойындалған болса, Таяу Шығыста және кейбір консервативті қоғамдарда ол дәстүрлі нормаларға қайшы деп есептеледі және қудаланады. Осылайша, металлистер субмәдениеті әлемдік қауымдастықтағы әлеуметтік-мәдени шекаралар мен айырмашылықтарды, сондай-ақ әртүрлі қоғамдардағы балама мәдени тәжірибелердің қабылдану немесе қабылданбау деңгейін көрсетеді.

Бұл субмәдениет сонымен қатар музыка рөлінің жеке басын қалыптастырудағы маңыздылығына назар аударады. Металлистер ортақ құндылықтар, ұстанымдар және эстетика төңірегінде бірігіп, қауымдастық және тиесілік сезімін күшейтеді. Бұл жеке тұлғаның өсуіне, жаңа мәдени тәжірибелерге жол ашып, өзін тереңірек тануға ықпал етеді, бұл қазіргі әлемде субмәдениеттердің мәдени құндылығы мен маңыздылығын көрсетеді.