5 сынып дарынды балалармен жұмыс

5 сынып Математика      

                   Дарынды оқушымен жұмыс жоспары

 

№	Мазмұны	Сағат саны	Мерзімі
1	I ТАРАУ.ӨРНЕКТЕР. ФОРМУЛАЛАР.Санды өрнектер. Әріпті өрнектер	1
2	Қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін пайдаланып, өрнектерді ықшамдау	1
3	Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып өрнектерді ықшамдау	1
4	Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып өрнектерді ықшамдау	1
5	Теңдеу	1
6	Теңдеу	1
7	Формулалар	1
8	Формулалар	1
9	II ТАРАУ.НАТУРАЛ САНДАРДЫҢ БӨЛІНГІШІГІ. Натурал  саннның бөлгіші. Натурал санның еселігі	1
10	Қосындының, көбейтіндінің берілген санға бөлінгіштігі	1
11	2,5 және 10 сандарына бөлінгіштік белгілері	1
12	3-ке және 9- ға бөлінгіштік белгілері	1
13	Жай сандар, құрама сандар	1
14	Құрама сандарды жай көбейткіштерге жіктеу	1
15	Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай сандар	1
16	Ең кіші ортақ еселік	1
17	Мүмкін нұсқаларды іріктеу	1
18	III ТАРАУ. ЖАЙ БӨЛШЕКТЕР. Шеңбер  және дөңгелек	1
19	Үлестер. Жай бөлшектер	1
20	Жай бөлшектің негізгі қасиеті. Жай бөлшекті қысқарту	1
21	Дұрыс бөлшектер және бұрыш бөлшектер. Аралас сандар	1
22	Координаталық сәуле. Жай бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу.	1
23	Жай бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіру	1
24	Жай бөлшектерді салыстыру	1
25	IV ТАРАУ. ЖАЙ БӨЛШЕКТЕРГЕ АМАЛДАР ҚОЛДАНУ.Жай бөлшектерді қосу	1
26	Аралас сандарды қосу	1
27	Жай бөлшектерді азайту	1
28	Аралас сандарды азайту	1
29	Жай бөлшектерді көбейту	1
30	Жай бөлшектерді көбейту	1
31	Санның бөлігін табу	1
32	Жай бөлшектерді бөлу	1
33	Бөлігі бойынша санды табу	1
34	V ТАРАУ. ОНДЫҚ БӨЛШЕКТЕР. ОНДЫҚ БӨЛШЕКТЕРГЕ АМАЛДАР ҚОЛДАНУ Бөлшек сандардың ондық жуықтауы	1

IТАРАУ. ӨРНЕКТЕР. ФОРМУЛАЛАР

№1.Санды өрнектер. Әріпті өрнектер

1.Есептің шығару өрнегін құрып, оның мәнін табыңдар:

а) Бірінші себетте 110 алма бар, бұл екінші себеттегіден    2    есе    артық.    Екі    себетте    неше    алмабар?

 

 

 

ә)  5А сыныбында х оқушы бар, 5^Е сыныбында одан 3 оқушы артық. 5^Есыныбында неше оқушы бар? 5А және 5Е сыныптарында барлығы неше оқушы бар?

 

2. Кестені толтырыңдар:

 

х	2	3	4
7х+2
60-5х
х-(7х+2)

 

3. 5 цифрын 3 рет пайдаланып мәні: а) 50-ге; ә) 0-ге; б) 125-ке; в) 4-ке; г) 11-ге тең болатын өрнекті жазындар.

 

а)

б)

ә)

в)

г)

 

4. Натурал сандар қатарындағы:

а) bсанынан кейінгі екі натурал санның қосындысын;

ә) с санынан кейінгі үш натурал санның қосындысын жазыңдар.

 

№2.Қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық, терімділік қасиеттерін пайдаланып, өрнектерді ықшамдау

1.Өрнекті ықшамдап алып, мәнін табыңдар:

 

а) 315 +р+ 186, мұндағы р = 35; 14.

 

 

ә) 427 + b + 168, мұндағы b= 32; 23.

 

 

 

2. Саяжайдағы бакта 7 тотыкұс, а шымшык, 10 торғай бар. Саяжайдағы бақта неше құс бар? Мұндағы а = 13.

 

 

 

3. 9 кабатты үйдің бір подъезінің өр қабатында b пәтер бар. Осы үйдің 2 подъезінде неше пәтер бар? Мұндағы b= 3.

 

 

4. 4. Ықшамдап алып, есептеңдер:

 

а) 21 + 22 + 23 + … + 30 =______________________

 

ә) 5 + 10 + 15 + 20 + … + 95 + 100 =____________

 

б)  1 + 2 + 3 +4 + … + 98 + 99 + 100 =___________

 

5. 5. 14 • 5 • 6 = 420 теңдігін пайдаланып, есептеңдер:

а)  14 • 5 • 12 =________________;

ә) 14 • 15 • 6 =________________;

б)  28 • 5 • 6 =_________________;

в)  14 • 5 • 18 =_________________

№3.Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып өрнектерді ықшамдау

 

1. 1. Өрнекті ықшамдаңдар:

 

а) 3а + 17 + 3а+ 13

ә) 24а + 47а + 53а + 76а

б) 5 • (х + 3) + 2х =

в) 6 • (4 — у) + 26 =

 

 

2. Өрнектердің мәндерін салыстырыңдар:

 

 

 

а)  (30 + 56) • 5            30•5 + 56• 5;

 

 

ә) (14-7) • 6            16•6-7•6;

 

б) (23-7) • 15           23•15-5•15;

 

 

в) 6• 18 + 6• 21            (18+ 17)•6.

 

 

3.Шешуі:

 

1-тәсілмен: а = 3.

 

1) Велосипедші а сағатта қанша қашықтықа барады?

 

2) Мотоциклші а сағатта қанша қашыктыққа барады?

 

3) Велосипедші мен мотоциклші а сағатта бір-бірінен неше километр қашықтыққа барады?_____________________________________________

 

2-тәсілмен:

 

1) Велосипедші мен мотоциклшінің бір-бірінен қашықтау жылдамдығы:

 

______________________________________________________________

 

 

2)  Велосипедші мен мотоциклші а сағатта бір-бірінен неше километр

қашықтайды?___________________________________________________

 

№4.Көбейтудің үлестірімділік қасиетін пайдаланып өрнектерді ықшамдау

 

1.Тиімді тәсілмен есептеңдер:

 

а) 12 • 17 + 35 • 13 + 17 • 23

ә) 41 • 80 — 25 • 41 + 55 • 29

б) 16 • 18 + 16 • 12 — 14 • 30

 

2.Өрнекті ықшамдаңдар:

 

а) 5 • (а + 2) + 3 • (а + 3)

ә) 2 • (За + 7) + 4 • (х + 3)

б) 5•(2 +b) + 4 • (b+ 1)

 

 

3. 1 санынан бастап  78 санына дейінгі натурал саңдарды жазғанда 7 цифры неше рет жазылады?

 

__________________________________________________________________

 

4. Есептеңдер:

(18•24 + 414:23): 75 =	Ш. 21.	Қ. 6.	Е. 35.
1148 : 82+ 38•7-199 =	Ю. 12.	А. 109.	О. 81.
13400 : (4103 — 3567) + 31 =	Я. 56.	Б. 41.	С. 75.
(202•16-3969:81): 1061 =	Д. 17.	Н. 3.	Е. 62.

 

Өрнектің мәнін тауып, онымен бір тордағы өріптерден сөз құрастырсаңдар, мына жұмбақтың шешуін табасындар.

Жұмбақ

Сылдырдан қорқады,

Шошынып, жортады.

немесе

Қалқиып ұзын құлағы,

Елеңдеп, қорқып тұрады.

 

_________________________________________________________________

№5.Теңдеу

1. Есептің шарты бойынша сұрақ койып, теңдеуді шешіңдер:

а) Сурет бойынша теңдеу құрыңдар. АС = 12 см

 

А                          В

                 х см                                   2х   см

 

Сұрақ:

 

Шешуі:

ә) Туристер  124 км қашықтыққа барды,  оның   х километрін жаяу, ал 3х километрін автобуспен жүрді.

 

Сұрақ:______________________________________________

 

Шешуі:_____________________________________________

 

б) Себетте  х кг алма бар, жәшікте 5х кг алма бар. Жәшіктегі алма себеттегі алмадан 12 кг ауыр.

 

Сұрақ:______________________________________________

 

Шешуі:_____________________________________________

 

 

2. Оқушы бір сан ойлады. Ол ойлаған санын 2 есе көбейтіп, нәтижесіне 19-ды қосқанда қосынды 37-ге тең болды. Окушы қандай сан ойлады?

 

 

 

 

№6.Теңдеу

1. Теңдеуді шешіңдер:

 

 

а)  (х — 12) • 8 = 56

ә) 24 • (2 + 9) = 288

б) 124:(у-5) = 31

в) (у + 25):8=16

 

 

2. Әкесі баласынан 20 жас үлкен, ал баласының жасы әкесінің жасынан 5 есе кіші. Әкесі неше жаста? Баласы неше жаста?

 

 

3. 3. Сурет бойынша х-ті табыңдар.

                                  х                                х

 

 

 

№7.Формулалар

1.s=v•t формуласын пайдаланып, кестені толтырыңдар:

s км	V км/сағ	t (сағ)
	6	4
650		13
560	80

 

 

 

 

 

2.Тік төртбұрыштың периметрінің р -2•(а +b) формуласын және ауданының S = а•b формуласын пайдаланып, есептендер:

 

а=10 см; b=8 см. р(см)=_____________;         S(см²)_______________;

 

а=1м8дм;b=6 дм. р(дм)=_____________;         S(дм²)________________;

 

а=2 см 5 мм;b=1см 4мм. р(мм)=___________; S(мм²)______________;

 

 

 

3. Квадраттың ауданының   S= а²формуласын пайдаланып, кестені толтырыңдар:

 

а	12 см		16 дм
8		900 м2		49 см2

 

4.Кубтың көлемінің V = а² формуласын және кубтың толық бетінің ауданының S =6а² формуласын пайдаланып, кестені толтырыңдар:

 

а (см)	4
V(см)			8
S (см)		54

 

№8.Формулалар

1.Суреттегі үшбұрыштың квадрат жасау үшін оны қалай кесу керек?

 

2.Тік бұрышты параллелепипед пішінді сарай шөппен толтырылған.  Сарайдың ұзындығы 10 м, ені 6 м, биіктігі 4 м². Егерм10 шөптің массасы 6 ц болса, сарайдың ішінде неше центнер шөп бар?

3.СуреттегіABCD квадраты  EFKL квадратынан және әрқайсысының периметрі 30 см болатын өзара ені 4 тік төртбұрыштан тұрады. ABCD квадратының периметрін табыңдар.

	F               K   E               L

В                                                  С

 

 

 

 

 

А                                                    D

 

 

 

 

II ТАРАУ.НАТУРАЛ САНДАРДЫҢ БӨЛІНГІШІГІ

№9.Натурал  саннның бөлгіші. Натурал санның еселігі

1.32 асықты әр үймедегі асық саны өзара тең болатындай:

 

а)  2 үймеге
ә)  3 үймеге
б) 4 үймеге
в) 5 үймеге

 

 

Тік төртбұрыштың ішіне тиісінше «болады», «болмайды» сөздерін жазыңдар.

 

2.7 санына еселік болатын 48 санынан үлкен екі таңбалы сандарды жазыңдар.

 

 

3.54 және 192 сандарының ортақ бөлгіштерін жазыңдар:

 

 

 

4.126 және 399 сандарының қайсысы 3,7  және 19 сандарына ортақ еселік болады?

 

 

 

 

5.Суреттегі кубтардан құрастырылған

конструкцияның салмағы 130 г.

Бір кубтың салмағы неше грамм?

 

№10.Қосындының, көбейтіндінің берілген санға бөлінгіштігі

1.Көбейтіндіні санға бөлуді орындаңдар:

 

 

а) (202х•105):101

ә) (444у •753):222

 

 

2.Өрнекті ықшамдаңдар:

 

 

а) 51х:17+65х:13=

ә) 96у + 45у : 3=

б) (105х+84х+63):21=

в) (63у +72у +27у):21=

 

3.а) 11• 253 + 11 • 95;

ә) 13• 222 + 13• 119 қосындысы қандай санға бөлінеді?

 

 

4.Поезд 72 км/сағ жылдамдықпен жүріп, ұзындығы 500 м көпірден 37 секундта өтіп  болды. Поездың ұзындығы неше метр?

А) 225 м;   В. 240 м,;    С. 260 м; D. 255 м.

 

 

 

№11. 2,5 және 10 сандарына бөлінгіштік белгілері

1.0,2,5 және 7 цифрларынан үш таңбалы үш сан жазыңдар:

а) 2-ге еселік

ә) 5-ке еселік

б) 10-ға еселік

2.1)Оқушылардың әрқайсысына 5 дәптерден таратқанда, сынып оқушыларына мұғалім барлығы неше дәптер таратты? (144, 145, 146 сандарынан 5-ке бөлінетін сандарды таңдау керек). Мұғалім 145 дәптер таратты.

2)Сыныпта неше оқушы болған?

3.370, 525, 8 420, 432, 35 335, 674, 90,038, 7 020 784  сандарынан 2- ге де, 5-ке және 10-ға бөлінетін сандарды теріп жазыңдар:

Қорытынды жасаңдар.

4.2-ге де, 5-ке де еселік болатын үш таңбалы төрт санды жазыңдар.

5.а) 10-ға бөлгенде 7 қалдық қалатын үш таңбалы кез келген бір санды жазыңдар. Осы санға қандай санды қосқанда, ол 10-ға қалдықсыз бөлінеді?

 

6. а) 5см Суреттегі фигураны қиып, төртбұрыш

 

 

құрастырып, оның ауданын табыңдар.

6 см

 

 

 

 

9см

№12. 3-ке және 9- ға бөлінгіштік белгілері

 

1.4     1         санындағы бос орындарға тиісті цифрларды қойып, 9-ға бөлінетін барлық мүмкін сандарды жазыңдар.

 

2.

а) 10 санын 3-ке бөлгенде,______________________қалдық қалады.

 

100 санын 3-ке бөлгенде,______________________қалдық қалады.

 

1 000 санын 3-ке бөлгенде,______________________қалдық қалады.

 

 

ә) 100 санын 3-ке бөлгенде,______________________қалдық қалады.

 

1 010 санын 3-ке бөлгенде,______________________қалдық қалады.

 

1 100 санын 3-ке бөлгенде,______________________қалдық қалады.

 

 

3.2-ге де, 3-ке де бөлінетін екі таңбалы бес санды жазыңдар:

__________________________________________________________________

 

Осы сандардың барлығы 2-ден және 3-тен  басқа тағы қандай санға бөлінеді?

__________________________________________________________________

 

 

4.3,4,5 және 6 цифрларынан 3- ке де, 5-ке де бөлінетін барлық үш таңбалы сандарды құрастырыңдар.

__________________________________________________________________

 

5.Ондықтарының цифры бірліктерінің цифрынан 2 есе артық, цифрларының қосындысы 9-ға тең екі таңбалы санды жазыңдар.

__________________________________________________________________

 

 

6.Л.Н.Толстойдың «Арифметика» оқулығынан.

а) Екі кісіде 35 оқушы қой бар. Олардың біреуіндегі қой саны екіншісіндегіден 9 қой артық.

Бірінші кісіде неше қой бар? Екінші кісіде неше қой бар?

 

ә)Екі кісіде 40 қой бар. Олардың біреуіндегі қой саны екіншісіндегіден 6 қойға кем. Бірінші кісіде неше қой бар? Екінші кісіде неше қой бар?

__________________________________________________________________

 

№13. Жай сандар, құрама сандар

 

1. Квадраттың қабырғасы жай санмен өрнектелсе, оның периметрі қандай сан?

 

 

2. 2. Қандай екі жай санның қосындысы жай сан?

 

 

 

3. Аскар лабиринттің ішіндегі рет саны бір таңбалы ең үлкен сан болатын бөлмеде тұр. Ал лабиринттен шығу есігі А бөлмесінде. Аскар тұрған белмесінен лабиринттен сыртқа рет саны жай сандарға тең бөлмелер арқылы ғана алады. Рет саны жай сандар болатын бөлмелердің есіктері бөлменің қабырғасында немесе бұрышында орналасқан.

Асқардың  лабиринттен  шығу  жолдарын  сызып көрсетіңдер.

 

Асқар №________бөлмеде тұр.

 

Асқар лабиринттен шығу үшін______________ бөлмелерден өтеді.

 

Лабиринттен шығу есігі А №______________ бөлмеде.

 

 

 

1	20	38	3	47	19	8
34	14	37	4	27	32	2
21	5	26	33	41	29	15
9	31	49	7	39	28	40
30	23	6	16	24	46	22
44	42	11	43	17	35	36
12	25	48	16	45	А	18

 

 

№14.Құрама сандарды жай көбейткіштерге жіктеу

 

1.Көбейту амалын пайданып, мына құрама сандардың жай көбейткіштерге жіктелулерінің дұрыстығын тексеріңдер:

 

 

 

а) 2520=•2•2•2•3•3•5•7

 

 

ә) 6300=•2•2•2•3•3•5

 

 

2.Айырмасы 2-ге тең екі таңбалы екі жай санның қосындысына жіктелетін ұш таңбалы құрама сандарды тауып жазыңдар.

 

 

 

3.Бос орынға (       ) теңдік тура болатындай цифрды жазыңдар:

 

 

а) 77      =      • 5•7•11

 

ә) 3      5  =      • 5•7•7

 

 

4.Өзара тең екі жай санның көбейтіндісіне тең барлық үш таңбалы сандарды жазыңдар:

 

 

 

5.17• a өрнегінің мәні a-ның қандай мәнінде жай  сан, құрама сан болады?

 

17• a – жай сан a=__________________________________

 

17• a – құрама сан a=__________________________________

№15.Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай сандар

1.ЕҮОБ табыңдар:

а) 35 және 77;                             ә) 72 және 12;                      б) 250 және 35.

______________                        ______________                   ______________

 

2.Бірінші поезда – 180 орын

Екінші поезда – 252 орын

Үшінші поезда – 180 орын

ЕҮОБ (180, 252, 216) =           . Бір купелі вагонда ең көп дегенде         орын бар.

 

3. 5,4, 24 және 35 сандарынан өзара жай сандар жұптарын құрастырыңдар.

 

4.Кубтың А нүктесіндегі өрмекші неше тәсілмен В нүктесіндегі шыбынға бара алады. Өрмекшінің шыбынға бара алады? Өрмекшінің шыбынға бару жолы кубтың жағы арқылы, кубтың қырлары арқылы өтуі мүмкін. Өрмекшінің шыбынға  ең қысқа жолын қызыл түспен, ал ең ұзын жолын көк түспен бояңдар.

А өрмекші

 

 

 

В шыбын

№16.Ең кіші ортақ еселік

1.Сндардың ең кіші ортақ еселіктерін табыңдар:

 

а) 84, 72 және 126                                ә) 15, 56 және 132

Шешуі:                                                  Шешуі: 

84=                                                         15=

72=                                                         56=

123=                                                       132=

ЕКОЕ (84, 72, 126)=                             ЕКОЕ (15, 56, 132)=

 

2.12, 13,14 және 15 сандарынан өзара жай сандар жұбын құрып, ең кіші ортақ еселіктерін жазыңдар:

 

Шешуі:                                                 

Бірінші өзара жай              Екінші өзара жай                 Үшінші өзара жай

сандар жұбы                       сандар жұбы                          сандар жұбы

_____________                   ______________                    ______________

_____________                   ______________                    ______________

 

3.Жәшіктегі алмұрттарды әрқайсысына 12-ден немесе 15-тен бөліп қорапшаларға салу керек. Жәшіктегі алмұртты салуға неше қорапша қажет?

 

№17.Мүмкін нұсқаларды іріктеу

1.582 санындағы цифрлардан, осы саннан кіші неше сан құрастыруға болады?

Бірінші цифр_______________________________________________________

Екінші цифр_______________________________________________________

Үшінші цифр_______________________________________________________

852 санынан кіші 8, 5, және 2 цифрларынан құрастырылған сандар:

__________________________________________________________________

2.10 санына  100 санына дейінгі сандардың аралықтарында бір цифр 2 рет қайталанатын неше сан бар?

3.Анар, Жанна, Лена; Гүлнар, Кәмила бір-бірімен открытка алмасты. Қыздарда барлығы неше открытка болды?

4.3 теңгелік және 5 теңгелік монеталар бар. Осы монеталардан 78 теңгені неше тәсілмен төлеуге болады?

5.1,3 және 6 цифрларынан неше үш таңбалы санды жазуға болады?

6.Ұзындығы 1 см 4 таяқшадан, ұзындығы 3 см 7 таяқшадан және ұзындығы 4 см 5 таяқшадан неше тік төртбұрыш жасауға болады?

III ТАРАУ. ЖАЙ БӨЛШЕКТЕР

№18.Шеңбер  және дөңгелек

1.Радиусы 2 см шеңбер сызып, оның центрін белгілеңдер және екі диаметрін жүргізіңдер.

 

2.Диаметрі: а) 7 см 2 мм; ә) 5 см шеңбер сызыңдар. Егер = 2 cм 5 мм болса, Р нүктесі шеңбердің бойында орналаса ма, ішінде орналаса ма, әлде сыртында орналаса ма?

__________________________________________________________________

3.Радиусы 4 см шеңбер сызыңдар. Шеңбердің ұзындығын табыңдар.

1-тәсілмен. Шеңбер бойына жіпті қойып, оның ұзындығы бойынша.

2-тәсілмен. Шеңбердің радиусын 6-ға көбейтіп.

4.Бір кесіндіні екі рет сызбай, мына фигуралардың қайсысын сызуға болады?

а)                                                    ә)                                                  б)

 

№19.Үлестер. Жай бөлшектер

1.Жай бөлшекпен жазыңдар:

а) х:у=______;        б) m:n=______;             в) t:z=______.

 

2.Жай бөлшекті бөлінді түрінде жазыңдар:

а)  =______;            ә)  =______;           б)  =______;             в)  =______;

 

3. 3. Кестені толтырыңдар:

Бөлінді	Бөлінгіш	Бөлгіш	Бөлшек	Алымы	Бөлімі
5:7
	11	18
				25	72

 

4.Жай бөлшекпен жазыңдар:

а) 5 санын бөлімі 3 саны болатын:

5=  ;

ә) 9 санын бөлімі 7 болатын:

9=  ;

б) 4 санын бөлімі 5,7, 10 болатын:

4=  ;               4=  ;                4=  .

 

№20.Жай бөлшектің негізгі қасиеті. Жай бөлшекті қысқарту

1.Берілген бөлшектерге тең бөлшектерді жазыңдар:

а)   =    = …  = … ;          =  …  = … = …  ;          =                   =

ә)   =    ;                    =  ;                   =  ;                    =  ;

=    ;                    =  ;                  =  ;                   =  ;

б)   =                           =                          =                           =

2.а-ның қандай мәнінде теңдік тура болады:

а)   =     ;                    а =_________;                                =     ;

ә)   =     ;                       а =_________;                                =     ;

б)   =     ;                    а =_________;                                =    ;

в)   =     ;                       а =_________;                                =    ?

3.Тура теңсіздіктерді теріп жазыңдар. Дәлелдеңдер:

а)   =    ;                 =    ;                 =    ;                =    .

4.Тиімді тәсілмен есептеңдер.

=

№21.Дұрыс бөлшектер және бұрыш бөлшектер. Аралас сандар

1. Бос орындарды толықтырып жазыңдар:

=     ;                          =     ;                 =     ;

;              ;                        ;

=        ;                           =         ;                9   =   .

2.Кесінді өзара тең 5 бөлікке бөлінді. Сонан соң осы бөліктердің әрқайсысы өзара тең 3 бөлікке бөлінді. Осы соңғы бөліктің әрқайсысы өзара тең 3 бөлікке бөлінді. Осы соңғы бөліктің 8 бөлігін бөлшек түрінде жазыңдар.

3.а) Велосипедші 12 км  қашықтықты жүрді. Бұл оның барлық жүрген тиісті қашықтығының  -індей. Велосипедші барлығы неше километр қашықтықты жүруге тиісті еді?

ә) Телехабар 1 сағат 30 минут болды. Осы уақыттың -сінде жарнама хабарланылды. Жарнама неше минут болды?

4.Паркке 60 қайың және емен ағаштарының көшеттері отырғызылды. Оның -сі қайың ағаштарының көшеттері еді. Паркке неше емен ағашы отырғызылды?

№22.Координаталық сәуле. Жай бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу.

1.Коордианаталық сәуледе  А      ;      В       ;   С      нүктелерін белгілеңдер:

0

а)  ●

     О                                                1

2.Координаталық сәуледе А       нүктесін белгілеңдер.

АВ=    (бірлік кесінді) кесіндісін алып, оның В нүктесінің координатасын табыңдар.

0                                                                                                    1

     О                                               

3.Велосипедші А нүктесінен шығып, оң бағытта 7 бірлік кесінді жүріп өткенде координатасы 15-ке тең В нүктесінде болды. А нүктесінің координатасын табыңдар.

__________________________________________________________________

0

4.Егер координаталық сәуледегі бірлік кесінді 100 метрге тең болса: 1) үйден мектепке дейінгі қашықтық неше метр? 2) үйден кітапханаға дейінгі қашықтық неше метр? 3) мектептен кітапханаға деінгі қашықтық неше метр?

Үй                                                        мектеп                           кітапхана

 

0

№23.Жай бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіру

1.Жұлдызшаның орнына теңдік тура болатындай санды қойып жазыңдар:

а)  =  ;              =  ;                =  ;                 =  ;

ә)  =  ;              =  ;                =  ;                 =  ;

2.Натурал санды берілген аралас санмен бөлімдері бірдей болатын аралас сан түрінде жазыңдар:

а) 15 және  ;                    ә)   және 9;                  б)100 және  ;

3. және бөлшектерін ең кіші ортақ бөлімге келтіріңдер:

 

 

=_______және =_______

96   2                              144

48

 

ЕКОЕ (96, 144)= _______

4.Ағасы мен інісі екі ағаштың арасын қадамдарымен өлшемекші болды. Ағасының қадамы 60 см, інісінің қадамы  48 см. Олар екі ағаштың арасын қатарласып қадамдағанда қадамдары 3 рет сәйкес келді. Екі ағаштың арасы неше метр?

Шешуі:

1)Неше метр қашықтықта ағасы мен інісінің қадамдары сәйкес келеді?

__________________________________________________________________

2)Екі ағаштың арасы неше метр?

__________________________________________________________________

№24.Жай бөлшектерді салыстыру

1.х-тің қандай мәндерінде теңсіздік тура болады:

а)  х    :                           ә)1  х    ?

2.6 сыныптағы 27 оқушының -сі пәндік үйірмелерге қатысады. Сыныптың неше оқушысы пәндік үйірмелерге қатысады?

• ●

                                          1 (бүтін)=27 (оқушы).

                 бөлігі=27 (оқушы).

Шешуі: 1) Сынып оқушыларының -і неше оқушы?

__________________________________________________________

2) Сынып оқушыларының –сі неше оқушы?______________________

3.Бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіріп, салыстырыңдар. Нәтижесін қос теңсіздікпен жазыңдар:

а)     және  ;                                             ә)     және  .

4.Сәкен кітаптың 150 бетін оқыды. Бұл кітаптың барлық беттерінің -індей. Кітапта барлығы неше бет бар?

•    ●

                                            1 (бүтін)=кітаптың

                 бөлігі – бет

Шешуі:1)_________________________________?  150:5=

2)_________________________________?  (150:5) =

IV ТАРАУ. ЖАЙ БӨЛШЕКТЕРГЕ АМАЛДАР ҚОЛДАНУ

№25.Жай бөлшектерді қосу

1.Теңдік тура болатындай t-ның мәнін табыңдар:

а)  +  =  ;                                        ә)  +  =  ;

   t=______                                                           t=______

 

2.Бөлшектерді қысқартып, қосуды орындаңдар:

а)  +  =                                                      ә)  +  =

 

3. ; ; ; ; бөлшектерін бірлік бөлшектердің қосындысы түрінде жазыңдар.

Үлгі:  = =  = + = =  + + .

4.Ескілікті есеп.

Көпес алыс жолға шығарда егер жолдан келмей қалса, мұрасын балаларына бөліп беруді тапсырды. Ол мұрасының жартысын – үлкен ұлына, үштен бірін – кіші ұлына, ал алтыдан бірін қызына беруді тапсырды. Егер көпес ұзақ жолдан келмей қалса, балалары оның мұрасын осы мөлшерде бөліп ала ала ма?

 

№26.Аралас сандарды қосу

1.Қосуды орындаңдар:

+ =

+ =

+ =

+ +  + =

+ +  + =

+ +  + =

 

2.Үйге қысқа даярлық үшін көмір әкелінді. Бірінші күні  т көмір, ал екінші күні  т артық көмір әкелінді. Екі күнде барлығы неше тонна көмір әкелінді?

 

Ш

е

ш

у

і

:

1)

2)

 

3.Туристер бірінші күні  км жүрме, екінші күні х км артық жүрді? Туристер екі күнде неше километр жол жүрді? Мұндағы х =  ;      х =  .

Есептің өрнегін құрастырып алып, шығарыңдар.

 

№27.Жай бөлшектерді азайту.

1.Сынып оқушыларының барлығы мектептегі спорттық жарыстарға қатысты. Сынып оқушыларының -і футболшылар командасына, -і баскетболшылар командасына және -і ұзындыққа секіруге қатысты, ал қалғандары 100 метрге жүгіруге қатысты. Сынып оқушыларының қандай бөлігі 100 метрге жүгіруге қатысты?

Ш

е

ш

у

і

:

1)

2)

2.Теңдеуді шешіңдер:

а)  х +    +  =

ә)  +  у +   =

3.АВС үшбұрышының периметрі  дм. Оның АВ қабырғасы  дм, АС қабырғасы  дм. Осы үшбұрыштың ВС қабырғасының ұзындығын табыңдар?

Ш

е

ш

у

і

:

1)

2)

4.Тік төрбұрыш квадраттарға бөлінген.                                       3см

	В	А

1)Боялған В квадратының ауданы                                                                    2 см

А квадратының ауданынан неше есе кіші.

2)Боялған В квадратының ауданы                                      4см

Тік төртбұрыштың ауданының қандай бөлігі?                                          5 см

__________________________________________________________________

№28.Аралас сандарды азайту

1.Үшбұрыштың периметрі р дм. Оның бір қабырғасы  дм, ал екінші қабырғасы одан  дм кіші. Үшбұрыштың үшінші қабырғасының ұзындығын табыңдар.

Мұндағы: р =  дм.

Ш

е

ш

у

і

:

1)

2)

3)

2.Амалдарды орындамай тұрып өрнектердің мәндерін салыстырып, нәтижесін тиісінше <  немесе > белгісімен жазыңдар:

а)  —          —  ;

ә)  —          — .

?

3.Тынық мұхиттың аралдарының бірінде алып тасбақа өмір сүрген. Тасбақаның алыптығы сондай, оның үстіндегі қабықшасына балалар отырып, сырғанады. Егер осы тасбақаның атын білгің келсе, кестедегі айырмаға сәйкес тиісті азайғышты тауып, оған сәйкес әріптерді төмендегі тұсындағы тор көзге жазп, содан алынған сөзді оқыңдар.

1 —

		е				е

 

 

 

 

№29.Жай бөлшектерді көбейту

а)

ә)

1.Өрнектердің мәндерін салыстырып, теңсіздік тура болатындай > немесе < белгілерін қойыңдар:

 

2.Өзара кері сандардың қасиетін пайдаланып, өрнектің мәнін табыңдар:

а) +      =

ә) 2  14      =

б)  1     1  =

 

3.Теңдеуді шешіңдер:

а)  х= 1;

х

=

ә)  у= 1;

у

=

б)  а= 1;

а

=

 

 

 

 

№30.Жай бөлшектерді көбейту

1.Кестені толтырыңдар:

а	3

 

2.Кері сандарды табыңдар:

а)  +   қосындысына;

ә)   және   айырмасына;

б)   және   көбейтіндісіне.

 

3.Амалдарды орындаңдар:

а)  2   6  — 5   1   =

 

4.Тігіншіде қызыл, сары, көк және жасыл түсті барлығы 24 орам жіп бар. Оның 17-сі қызыл түсті емес, 18-і сары түсті емес, 22-сі жасыл түсті емес. Тігіншіде неше орам көк түсті жіп бар?

А. 2 орам;      В. 9 орам;      С. 3 орам;     D. 11 орам;

 

№31.Санның бөлігін табу

1.Суреттегі АВС үшбұрышының ауданы  см².

Кубтың а)көлемін табыңдар; ә) көлемі мен ауданын

табыңдар:а)_________________________________;

ә)_________________________________.

2.Төрт санның қосындысы 210-ға тең, бірінші сан оның  -сіне тең, екінші сан бірінші санның -іне тең, ал үшінші сан екінші санның -сіне тең. Төртінші санды табыңдар.

3.Дүкенге 600 кг ұн әкелінді. Бірінші күні дүкенге келәген ұнның -і сатылды, ал екінші күні қалғанның -і сатылды. Дүкенде неше килограмм ұн қалды?

Ш

е

ш

у

і

:

4.Шеңберлердің радиустары 2 см, 5 см болса, қай суреттегі шеңберлердің центрлерінің ара қашықтығы 7 см, 7 сантиметрден кем, 7 сантиметрден артық болады?

№32.Жай бөлшектерді бөлу

1.Көбейтіндіні бөлшекке бөліңдер:

а) 5  а       =

ә) 6  b       =

2.Амалдарды орындаңдар:

= 9  : 3     — 5  + 1  : 5 —

 

*

1) 9  : 3                                              3)      8

2)                                                      4) 5  + 1

*

5)        :5                                             6)       —  =

7)      :            = 2

3.Кестені толтырыңдар:

b	: b	b
	:  =	:=
21
1

№33.Бөлігі бойынша санды табу

1.Фермердің барлық жерінің -і егістікке бөлінді. Фермер егістік жерінің -іне бидай екті. Егер фермер 180 га жерге бидай ексе, оның барлық жері неше гектар?

1)

2)

2.Амалдарды орындаңдар:

1)  +   :  ;           Б.  ;         К.  ;           В.  ;

__________________________________________________________________

2)  —    ;        I.  ;        Т.  ;            Ш.  ;

__________________________________________________________________

3)        ;       Г.  ;              D.  ;            Т.  ;

__________________________________________________________________

4)        ;         И.  ;           А.  ;           Л.  ;

__________________________________________________________________

5)        ;           П.  ;           С.  ;             Р.  .

__________________________________________________________________

   Егер есептің дұрыс жауабын тауып, оның тұсындағы әріптерден құрастырылған сөзді оқысаңдар:

«Қабат-қабат қаттама,

Ақылың болса, аттама»

жұмбағының шешімін табасыңдар.

 

V ТАРАУ. ОНДЫҚ БӨЛШЕКТЕР. ОНДЫҚ БӨЛШЕКТЕРГЕ АМАЛДАР ҚОЛДАНУ

№34. Бөлшек сандардың ондық жуықтауы

1.Ондық бөлшектерді үш ондық таңбамен жазыңдар:

2,5=                                6,87=                           9,03=

43,8=                              100,1=                         0,1=

2.Ондық бөлшектерді қысқармайтын жай бөлшек түрінде жазып, кестені толтырыңдар:

3,8
0,4
4,05
3,64	=		=
0,375
6,12
15,25

3.Жай бөлшектерді қысқартып, ондық бөлшек түрінде жазыңдар:

=                                 =                           =

4.2 санынан 3 санына дейінгі бір ғана ондық таңбасы бар сандарды жазыңдар. Қайсысы ең үлкені? Қайсысы ең кішісі?

5.Ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдырып алып есептеңдер:

=

4,5-   : 3,25 + 2,75 +