Әлеуметтік жұмыстағы зерттеу дизайны: салыстырмалы талдау

Әлеуметтік жұмыс – адамдардың өмір сапасын жақсартуға бағытталған ерекше сала. Мұнда қызмет тиімділігі, жаңа әдістерді енгізу және әлеуметтік мәселелерді терең түсіну үшін зерттеулер маңызды рөл атқарады. Бірақ, зерттеуді қалай ұйымдастыру керек? Сандық әдістерді таңдау керек пе, әлде сапалық зерттеуге көңіл бөлу қажет пе? Әлде екі тәсілді біріктіру дұрыс бола ма? Бұл сұрақтарға жауап беру үшін әлеуметтік жұмыста қолданылатын зерттеу дизайндарын салыстырмалы түрде талдайық.
https://univer.kaznu.kz/

Сандық зерттеу: нақты сандардың күші

Сандық зерттеулердің басты артықшылығы – олардың дәлдігі. Бұл әдіс статистикалық мәліметтерді жинауға және үлкен көлемдегі адамдарды қамтуға мүмкіндік береді.

Мысалы, белгілі бір өңірде қарттарға арналған әлеуметтік қызметтерді бағалағыңыз келсе, сауалнамалар арқылы жүздеген, тіпті мыңдаған адамның пікірін жинақтай аласыз.

Артықшылықтары:

• Үлкен көлемдегі деректерді талдауға мүмкіндік береді.

• Нәтижелерді жалпылап, үлкен масштабта шешімдер қабылдауға болады.

• Қарапайым статистикалық құралдар арқылы өзгерістерді өлшеуге қолайлы.

• Әлеуметтік мәселелердің «адамдық» жағын терең түсінуге мүмкіндік бермейді.

• Сандар эмоцияны немесе өмірлік тәжірибені көрсетпейді.

Қызықты мысал: Бір зерттеуде балалар үйіндегі тәрбиеленушілердің психологиялық жағдайын бағалау үшін сандық әдістер қолданылып, 75% балалардың күйзелісте екендігі анықталған.
Сапалық зерттеу сандық әдістен өзгеше: ол сандарды емес, адамдардың тәжірибесі мен сезімдерін зерттейді. Мұнда әңгімелесу, бақылау және өмірбаяндық әдістер қолданылады.

Артықшылықтары:

• Әлеуметтік мәселелердің терең мағынасын ашуға мүмкіндік береді.

• Қатысушылардың өмірлік тәжірибесін толыққанды зерттеуге болады.

• Шағын топтарды зерттеуге өте тиімді.

Шектеулері:

• Жалпылау мүмкіндігі шектеулі.

• Көп уақыт пен кәсіби шеберлікті талап етеді.

Қызықты мысал: Балалар үйіндегі тәрбиеленушілерді сапалы зерттеу кезінде олардың жалғыздықтан қатты зардап шегетіні, ал ең қарапайым қолдау сөздерінің өзін сағынып жүретіні анықталған. Бұл дерек сандармен көрсетілмейтін маңызды мәселені ашады.

Аралас зерттеу: екі әлемнің үйлесімі

Егер сандық және сапалық әдістердің күшін біріктірсеңіз, зерттеулеріңіз ең тиімді болады. Аралас зерттеу дизайндарында статистикалық деректер мен терең сапалы талдауларды қолдануға мүмкіндік бар.

Артықшылықтары:

• Сандық деректердің дәлдігі мен сапалық әдістің тереңдігін біріктіреді.

• Мәселені жан-жақты қарастырады.

• Стратегиялық шешімдер үшін таптырмас құрал.

Қызықты мысал: Балалар үйіндегі тәрбиеленушілердің сандық сауалнамалары олардың 75%-ы күйзелісте екенін көрсетсе, ал сапалық зерттеу бұл күйзелістің себебі отбасылық қолдаудың жоқтығында екенін анықтайды.

Әлеуметтік жұмыста зерттеу дизайнын таңдау зерттелетін мәселенің табиғатына байланысты. Сандық зерттеулер үлкен көріністі көрсетсе, сапалық зерттеулер сол көріністің ішкі мазмұнын ашады. Ал аралас әдіс екі тәсілдің ең жақсы жақтарын біріктіреді. Әлеуметтік жұмыс мамандары үшін әр әдістің орны ерекше. Зерттеу барысында шығармашылық пен әдіснамалық икемділікті біріктіру – ең тиімді жол!

Әлеуметтік жұмыс 4 курс студенті Сағынышқызы Сандуғаш
Жетекші Авсыдыкова Құралай