Жж дыбысы мен әрпі

Пән: Сауат ашу

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі:

5 бөлім Саяхат

Мектеп:№ 24 орта мектеп

1.2.1.2. Оқудың түрлерін (буындап оқу, жиі кездесетін сөздерді тұтас оқу, түсініп оқу) қолдану

1.2.5.1. Мәтін  иллюстрациясы бойынша сұрақтар  қоя білу немесе қойылған сұраққа жауап беру. (мұғалімнің көмегімен)

1.1.9.3.Сөздің буыннан тұратынын түсіну және сөздегі буын санын анықтау

1.2.4.1.Мұғалімнің көмегімен қарама — қарсы мағыналы, мәндес, көп мағыналы  сөздердің мағыналарын ажырату

1.3.11.1.Сөйлемді бас әріптен бастап жазып, сөйлем соңына тиісті тыныс белгілерін қою

— Мәтіндегі жиі кездесетін сөздерді тұтас оқиды;

—   Сөздегі буын санын анықтайды.

— Берілген мәтіндегі мағыналы және мағыналас, мағыналары қарама — қарсы сөздерді топтастырады.

— Мағыналары қарама – қарсы және мағыналас сөздерге мәтін құрастырады.

Талқылауға арналған сұрақтар

 1.Сөздер, сөйлемдер дегеніміз не?

2.Сөздерді буындап, дыбыстық талдау жаса.

3.Берілген сөздегі буын санын анықта.

4.Сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді ата?

5.Мағыналы, мәндес, көп мағыналы сөздердің мағыналарын ажырат.

40 мин

3 мин

Оқушылардың назарын сабаққа аудару үшін, шаттық шеңберін өткіземін.

Шаттық шеңбері:

Шеңбер болып тұрайық жылы жүзбен

Бізге келсін қуаныш нұр іздеген,

Шуақ толған жанымыз, жүрегіміз,

Үлгі алсын көрген жан мына бізден.

30 мин

Сабақтың соңы

5 мин

    Жаңа сабақ тақырыбын суреттердің атауын айтқызу арқылы ашамын.

Жұлдыз, жапырақ, жолбарыс, жүзім, жүзік

Балалар, бірінші суретте не көріп тұрмыз?

—          Жұлдыз.

—          Түсі қандай?

—          Қызыл.

—          Екінші сурет нені байқап тұрсыздар?

—          Жапырақ.

—          Ж дыбысы сөздің қай бөлігінде кездеседі?

—          Сөз басында кездесіп тұр.

—          Әрине, дұрыс.

—          Ж дыбысы сөздің ортасында да, сөздің соңында да келетін мысалдар келтіріп көрейікші?

—          Ақжарқын, Айжарық, Нұржаубай, тәж, экипаж, этаж

—          Жарайсыздар? Бірақ соңғы айтылған экипаж, этаж сөздері орыс тілінен енген сөздер болып саналады.

—          Оқушылар суреттердің атауын айта отырып, олардың бас әрпін анықтау арқылы сабақтың тақырыбы айқындалады.

Жж дыбысы мен әрпінен келетін бірнеше сөздерді     айтып талқыладыңыздар

Ендеше бүгінгі Ж дыбысы мен әрпі тақырыбындағы сабағымызды бастаймыз.

«Жж» дыбысы – ұяң дауыссыз дыбыс

Олай болса, интербелсенді тақтадан мына мақалды талдап көрейік.

Жақсыменен жолдас болсаң, жетерсің мұратқа,

Жаманменен жолдас болсаң, қаларсың ұятқа.

Оқушылар берілген мақалдағы тақырыбымызға байланысты әріпті және мәтіндегі мағынасы қарама –қарсы сөздерді анықтайды;

«Ж» әрпінен басталып тұрған сөздерді табады;

Кері байланыс:

— Сөздердегі дыбыс пен әріпті қалай ажыратамыз?

— Ж дыбысы дауыссыз дыбыстың қай түріне жатады?

— Ж дыбысы сөздің қай бөлігінде кездеседі?

— Жақсы деген кім?

— Жаман деген кім?

— Олар неге қарсы мәндес сөздер болып тұр?

Бағалау: «От шашу» әдісі арқылы

Оқушылар «Жж» дыбысынан басталатын сөздер арқылы және буын санына орай  үш топқа бөлінеді:

І топ: бір буынды сөздер (жай, жан, жақ, жас)

ІІ топ: екі  буынды сөздер (жаға, жасау, жақсы, жалау, жайлау)

ІІІ топ: үш буынды сөздер (Жадыра, жапырақ, жағажай, жолбарыс)

 Топпен жұмыс: «Ойлан – бірік, бөліс» әдісі арқылы

І топтың тапсырмасы: Берілген сюжетті суреттегі іс- әрекеттер бойынша 3-4  сөйлемнен тұратын мәтін құрайды.

ІІ топтың тапсырмасы: Берілген суреттен «Жж» дыбысынан басталатын  заттардың атауын теріп жазып, үш сөзге дыбыстық талдау жасайды, үш сөзге буындық талдау жасайды. (Жіп, жапырақ, жолбарыс, жылан, жұмыртқа, жаңбыр, жүзім, жол, жел, жарқанат, жастық, жәшік.)

ІІІ топтың тапсырмасы:

Төменде  берілген сөздерді буынға бөліп, берілген сөздерден үш сөзге сөйлем құрастырады.

Жа ға  Жа сау  Жақ сы  Жа уын

Жа са  Жа сыл  Жа ман  Жа рыс

Жа лау Жай лау Жыл тыр Жа рас

Жарас жарысқа қатысты.

Жайлауға жауын жауды.

 Жақсылық жарысқа жақсы қатысты.

Кері байланыс:

— Мәтіндегі тыныс белгілердің қойылу себебі неде? Қандай тыныс белгіні көп қолдандыңыз?

— Суреттегі балалардың әрекетіне қандай баға бересіз?

— Қоршаған ортадан «ж» дыбысына байланысты сөздерді қаншалықты көп кездестіреміз?

— Дыбыстық талдау мен буындық талдаудың айырмашылығы неде?

— Сөздерді буынға бөлгенде қандай қиындық болды?

— Берілген сөздердің арасында үнемі бас әріппен жазылатын сөз қайсы деп ойлайсыз? Неліктен олай?

Бағалау. «Екі жұлдыз, бір ұсыныс»

Үш топ бір-бірін бағалайды, екі жақсы пікір, бір ұсыныс айтады.

                       Сергіту сәті.

«Жаңбыр тамшылары» оқушыларға таратылып беріледі. Мұғалім белгілі бір сөзді атағанда екі оқушы қолдарындағы буыннан мұғалім атаған сөзді жылдам орындарынан тұрып, ауызша құрастырады. Сергіту сәті білім алушыларды шапшаңдыққа үйретеді және шаршағанын басып, қызығушылығын арттырады.

Жаңбыр тамшылары: Жа, сыл, жү, зім, жай, лау, жор, ға, жұ, мыс, жыл, тыр, жақ, сы, жас, тық, жә, шік.

Жаңбыр тамшыларынан жұптар құрылады және жұптық жұмыс жалғасады.

Жұптық жұмыс:  «Тез ойла, көп ойла!»

1 тапсырма: Білім алушылар сұрақтың жауабын сызбаға қарап болжайды және рөлге бөліп оқиды.

—          Жолға шығатын адамды кім дейді?

—          h

—          Жолаушыға айтылатын тілек сөз қандай?

—                                      !

 2 тапсырма: Мағыналы, мәндес, көп мағыналы сөздерді ажыратады.

— Мағыналары қарама – қарсы, мәндес, көп мағыналы сөздерді теріп, топтастырады.

Тапсырма.

Сұлу, ұстаз, әдемі, ел, жақсы, жаман, үлкен, кіші, мұғалім, халық, ыстық, суық, тіл, бас, қол.

Кері байланыс.

—          Жұптық жұмыс барысында не қиын болды? Неліктен?

—          Диалог барысындағы сөз соңында келген тыныс белгілердің қызметі қандай?

—          Бүгінгі сабақта біз не білдік?

—          Сабақтың қай сәті қызық болды?

—          Сабақтан не үйрендік?

Бағалау: «Шапалақ» арқылы

Дәптермен жұмыс:

«Жж» дыбысы мен әрпін жазу барысында каллиграфиялық жазу үлгісі қалыптасады, ауада, дәптерге жазу.

  Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы:

1 тапсырма

Берілген сөздерге қарсы мағыналы сөздер жазады.

Сол жақ – оң жақ, үлкен – кіші, ауыр —  жеңіл, жылдам —  баяу, ыстық  —  суық, ашық —  жабық.

 Дескриптор:

—          Берілген сөздерге қарсы мағыналы сөздер табады;

—          Қарсы мағыналы  сөздерді  жылдам оқиды.

2 тапсырма

Сөздерді оқып,мәндес сөздерді табады, бір – бірімен байланыстырып сызады.

Сұлу, ұстаз, әдемі, ел, мұғалім, халық.

Дескриптор: Мәндес сөздерді анықтайды және байланыстырып сызады.

                                      Рефлексия

Суреттер

«Жж» дыбысының жазылуы көрсетілген плакат

А3 көлемді

суреті

Топтық жұмысқа арналған суреттер

Қима қағаздар

Қиылған «жаңбыр тамшылары»

Қима

қағаздар

Жұмыс дәптері

Суретпен

Рефлексия

қауіпсіздік техникасын сақтау

Қабілеті төмен оқушы үшін: «Жж» әрпі бар сөздерді тауып, астын сыз.

«Ширату» әдісі – ойлау қабілетін,ой – өрісін дамыту үшін;

«Ойлан –бірік, бөліс» —  балаларға мақсат қоя білуді және мақсатқа жетуге ұмтылу ды үйрету үшін;

«Көп ойла – тез ойла!» —  сөздік қорын байыту және сыни пікір қалыптастыру үшін

Парта ұшынан және үшкір заттардан сақтану ескертіледі.