Биологиялық жүйедегі термодинамика.
Ішкі энергияның өзгерісі сыртқы ортаның әсерінен немесе ішкі қайтымсыз процестердің салдарынан болады. Мысалы, глюкозаның сырттан енуі, ас тағамдардың ашуы т.б.
Азық-түлік құрамындағы молекулалар үнемі қозғалыста болады. Яғни, потенциалдық және кинетикалық энергияларға ие. Үлкен энергияға ие бола отыра олар үнемі үздіксіз қозғалады. Клеткада энергияның , алмасуы және термодинамиканың І заңының орындалуын мына схемадан түсінеміз:
Тағам адам организмі үшін жанар май есебінде роль атқарады. Түрліше азық түліктер түрліше энергия қорына ие.
| Азық-түлік | 100г азық-түліктегі энергетика-лық құндылық | Азық-түлік | 100г азық-түліктегі энергетика-лық құндылық | ||
| ккал | кДж | ккал | кДж | ||
| Ет тағамдары:
сиыр еті бауыр паштеті майлы шұжық Балық тағамдары: майлы шпрот Сүт тағамдары: қаймақ сүт ірімшік Майлар: ерітілген май күнбағыс майы |
230 335 440
360
585 350 375
900 900 |
962 1402 1841
1506
2448 1464 1569
3766 3766 |
Нан тағамдары:
Ұн Кепкен нан Печенье Макарон Дәнді-дақылдар: Күріш Қарақұмық Манна Сұлы Углеводтар: Қант Шоколад Басқа таамдар: Кепкен жемістер Бұршақ Грек жаңғағы |
340 370 420 360
350 330 320 345
410 540
235 310 620 |
1423 1548 1757 1506
1464 1380 1339 1443
1715 2259
983 1297 2594 |
Организмге түскен тағам ыдырай бастайды. Шамамен 1 литр тұтылған оттегі есебінде кез-келген азық-түлік ыдыраған кезде 20,2 МДж энергия бөлінеді.
Тапсырма: 1-2 кестені пайдалана отыра анықта.
- Өмір белсенділігі үшін адамға тәулігіне азық-түлікпен қанша энергия қажет? (≈10МДж).
- Таңғы асыңның энергетикалық құндылығын есепте.
- Таңғы астан алған энергия мектептегі сабақтың қанша сағатына жеткілікті?
- Өмір белсенділігін қажетті азық-түлік тізімін жаса.
Қорытынды: адам организмі күнделікті 10МДж энергияға есептелген аспен тамақтануы тиіс.
Адам организміндегі жылудың берілуі.
| Энергияны жоғалту | Баланстағы жалпы энергияның үлесі, % |
| Судың булануы мен тыныс алуға
Ішкі органдардың жұмыс істеуіне Қоршаған ортаны жылытуға Теріден судың булануы |
13
1,87 1,55 20,67 |
Тәулік ішіндегі адамның жылулық балансы.
| Кіріс, кДЖ | Шығыс, кДж | ||
| Сіңімді заттар:
Белоктар Майлар углеводтар |
237 1307 335 |
Бөлінген жылу
Бөлінген газдар Дәрет Тыныс алу кезіндегі булану Терлеу Түзетулер |
1374
43 23 181 227 11 |
| Барлығы: | 1879 | Барлығы: | 1859 |
Қорытынды: Биологиялық жүйенің өмір сүру қызметінің процестері термодинамика заңдарына бағынады.
Bilimger.kz Республикалық білім порталы
Қазақстан Республикасы Мәдениет және Ақпарат министрлігіне тіркелген.
Куәлік нөмірі: KZ45VPY00102718
