Тәрбие – тал бесіктен

Тауманова Жайнагуль Сериковна

Ақтөбе қаласы, Қызылжар орта мектебі

Директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары

Тәрбие – тал бесіктен

Тәрбиеталбесіктенбасталады. Әкемейіріміненқұрышынқандырып, анасүтіненнәралып, «Әкеұлағаты» мен «Анатағылымын» көріпөскенұрпақелін, жерін, халқынсүйетін, елініңболашағын, халқыныңқамынойлайтын, жоғынжоқтайтын, парасатты, ой–өрісікең, дүниетанымыжоғары, жан–жақты, білімдідебілікті, ұлтжандытұлғаболыпқалыптасады.

Адам баласы шыр етіп дүниеге келгеннен бастап, яғни, қоғамға, өзі–өсетін тіршілік ортасының мүшесі болады. Адам дүниеге келісімен өзі көріп отырған адамдардың іс–әрекетіне, қимылына, ас ішуіне, жүріс–тұрысына, сөйлеуіне, ойнауына, әңгімелесуіне таңдана қарап, өзі де сол көргендерді есту мақсатында әрекет жасайды. Осыған байланысты «Ұядан не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» – дейді халық. Сондықтан баланың ең әуелгі өсетін ортасы, отбасы тәрбиесіне өте терең көңіл бөлу керек. Баланың көп уақыты отбасымен бірге өтеді. Сондықтан да, ата–ана балаға үңіле қарап, үнемі бақылап және қадағалап отыруы керек. Егеротбасындажақсытәрбиеалғанболса, өскендесолтәрбиеніңізіменбаруысөзсіз. Отбасындағыбарлықадамдардыңіс–әрекетіне, бала тәрбиесінебіріншіәсерететін орта. Бала солортағақарапөседі. Солүшінбалағаотбасындағытәрбиеніқоғамдықортағабайланыстыраотырыпбергенадамұтады. Отбасылыққұндылықтар – ұлттыққұндылықтардықалыптастырудыңнегізі.

Ал психологиялық–педагогикалықтұрғыданалғандақұндылықтарадамныңжекетұлғаретіндеөзөмірінедегенжауапкершілігінқалыптастыру, руханиәлемінбайыту, әрбірадамныңерекшелігінтүсіндіру, адамдарарасындағыжағымдықарым–қатынастардыңмаңыздылығынкөрсетуүшінқолданылады. Сондықтанәрата–анабаланыңотбасылыққұндылықтардытолықмеңгеруінемүмкіндікжасағаныабзал. Отбасындағықұндылықтардыбағалайалмаса, адамұлттыққұндылықтарды да құрметтемейөтуімүмкін. «Ел боламындесең, бесігіңдітүзе» дегенқанаттысөз де осы ойдыңдұрыстығынмеңзейді.
Тәрбиеніңқиындықтарыкөп, солқиындықтанқашпағаната–анағанасаналытәрбиебереалады. Олүшінбаланың не істепжүргенін, кімменойнайды, қайжердежүргенін, тапсырманықалайорындағанысияқтыжұмыстарынқадағалап, түсіндіріп, жан–жақтытәрбие беру, оны әріқарайдамытабілукерек. Отбасындағыөзарақарым–қатынастыңдұрысболуы, бала тәрбиесіндеәке мен шешерөлініңөтемаңыздыекенібелгілі. «Балаңа бес жасқадейінпатшаңдайқара» дегенніңтереңмәні бар. Тәрбиебаламенсөйлесумен, әңгімелесумен, оғанақыл–кеңесберуменғанашектелмейді. Тәрбие – тұрмыстыдұрысұйымдастырабілуде, балағаәркімніңөзжеке басы арқылыүлгі–өнегекөрсетуінде.

Адам баласы шыр етіп дүниеге келгеннен бастап, яғни, қоғамға, өзі–өсетін тіршілік ортасының мүшесі болады. Адам дүниеге келісімен өзі көріп отырған адамдардың іс–әрекетіне, қимылына, ас ішуіне, жүріс–тұрысына, сөйлеуіне, ойнауына, әңгімелесуіне таңдана қарап, өзі де сол көргендерді есту мақсатында әрекет жасайды. Осыған байланысты «Ұядан не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» – дейді халық. Сондықтан баланың ең әуелгі өсетін ортасы, отбасы тәрбиесіне өте терең көңіл бөлу керек. Баланың көп уақыты отбасымен бірге өтеді. Сондықтан да, ата–ана балаға үңіле қарап, үнемі бақылап және қадағалап отыруы керек.