11-СЫНЫП ОҚУШЫЛАРДЫҢ ИНТЕРНЕТТЕ ЖИІ ОТЫРУ ЖИІЛІГІН АНЫҚТАУ

Асанұлы Ерсайын

тарих пәні мұғалімі

 

ЗЕРТТЕУ ПӘНІ:

11-сынып оқушылардың интернетте жиі отыруы мен пайдалануына арналған онлайн платформаларды анықтау

 

ЗЕРТТЕУДІҢ МАҚСАТЫ:

Бұл зерттеудің мақсаты – 11-сынып оқушылардың интернетте жиі отыруы мен пайдалануына арналған онлайн платформаларда отыруы жеке басына әсер етуінің психологиялық аспектілерін зерттеу.

 

ЗЕРТТЕУДІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ:

Қәзіргі кезде психологиялық бұзылыстың жаңа түрі пайда болды – бұл интернетке тәуелділік.

Жасөспірім кезіндегі интернетке тәуелділіктің психологиялық салдарын зерттеудің өзектілігі анықталады:

– біріншіден, интернетті пайдаланатын жасөспірімдер саны күннен күнге үнемі артып отыр,

-екіншіден, интернетке шамадан тыс тәуелділік баланың психикасына теріс әсер етеді,

-үшіншіден, осы уақытқа дейін интернетке тәуелділік құбылысының салыстырмалы жаңалығына байланысты терең зерттеулердің болмауы.

МӘСЕЛЕ

11-сынып оқушылардың интернетте жиі отыруы мен пайдалануына қандай онлайн платформалар әсер етеді?

Қосымша тапсырмалар

11-сынып оқушылардың интернетте жиі отыру себебі неде?

          11-сынып оқушыларыының жиі пайдаланатын онлайн платформалары қандай?

МӘСЕЛЕЛЕРДІ ШЕШЕ БІЛУ:

Интернетке тәуелділік дегеніміз  – бұл  өзін-өзі бақылаудың жоғалуымен, еңсерілмейтін, үнемі интернет желісінде болуға деген ұмтылыспен және сол жерден шыға алмауымен сипатталатын психикалық бұзылыс.

Интернетке тәуелділік туралы алғаш рет батыста өткен ғасырдың 90- жылдарының ортасында айтылды. Интернетке тәуелділік дегеніміз – ғаламтор желісінде болуға деген ұмтылыс, интернетке қосылуға, интернеттен шықпауға деген ұмтылыстармен сипатталады.

Интернетке тәуелділіктің алғашқы белгілері-ВК, ОК, Twitter, Facebook, WhatsApp, Viber және басқалардағы чаттардағы бірнеше сағаттық «байланыстар», «әлеуметтік желі» терминін интернет пайда болғанға дейін және қазіргі заманғы интернет желілері пайда болғанға дейін, 1954 жылы «Манчестер мектебінің» әлеуметтанушысы Джеймс Барнс енгізген. Алғашқы компьютерлік әлеуметтік желілер, бір қызығы, әлеуметтік байланыстарды құру және қолдау үшін электрондық поштаға айналған компьютерлік байланыс құралдарын қолданған адамдардың барлық топтары болды.

Мінез-құлық интернетке тәуелділік, адамдар интернеттегі өмірді соншалықты жақсы көретіндіктен, виртуалды шындықта күніне 18 сағатқа дейін уақыт өткізіп, өздерінің «шынайы» өмірінен бас тарта бастайды. Интернетке тәуелді әртүрлі зерттеулерге сәйкес, бүгінде пайдаланушылардың шамамен 12%-ы интернетке тәуелділік химиялық тәуелділік емес, яғни ол ағзаның бұзылуына әкелмейді деп есептейді. Егер тәуелділіктің дәстүрлі түрлерін қалыптастыру үшін жылдар қажет болса, онда интернетке тәуелділік үшін бұл мерзім күрт қысқарады. Доктор М. Орзак тек психологиялық ғана емес, сонымен қатар физикалық кері әсерін ажыратады оларға мыналар жатады деп көрсетті: көздің құрғауы, қолдың жүйке жүйесінің зақымдануы бұлшықеттердің ұзақ уақытқа созылуымен байланысты, мигрень түріндегі бас ауруы, арқа ауруы, дұрыс тамақтанбау, тамақтан бас тарту, жеке гигиенаны елемеу, ұйқының бұзылуы, ұйқы режимінің өзгеруі, – дейді.

ӨЗГЕРУ ҮРДІСІ:

Ең бастысы, интернет адамдармен, олар жер шарының қай жерінде болмасын, еш қиындықсыз байланыс орнатуға мүмкіндік береді;

– ойын-сауық. әуен тыңдау, фильмдер көру, ойын ойнау, кітап оқу, онлайн режимінен шықпай-ақ тест тапсыруға болады

– өзін-өзі тәрбиелеу. Интернет-бұл ең жақсы ақпарат көзі. Көптеген адамдар оны белгілі бір салалардағы білімдерін толықтыру үшін пайдаланады: пайдалы мақалалар оқиды, қашықтықтан онлайн курстар мен тренингтерге жазылады, бейне сабақтарды көреді;

– шығармашылық, өзін-өзі дамыту, жеке өсу. Интернет шығармашылықты шабыттандырады! Қолмен жасалған блогтар немесе аспаздық сайттар арқылы өту жеткілікті, өйткені сіз бірден осындай нәрсені жасағыңыз келеді. Көптеген адамдар өздерінің сүйікті хоббиін желінің арқасында тапты.

ҒАЛАМ ЖӘНЕ ҮЛГІ:

Зерттеу нысаны болып – 11-сынып оқушылардың интернетте жиі отыруы мен пайдалануына арналған онлайн платформаларда отыруы жеке басына әсер етуінің психологиялық аспектілерін зерттеу үлгісі 2023 жылы мектептің (аты-көрсетілмейді)11-сынып жасөспірімдерінің 56 оқушысын құрады. Сауалнаманы жүргізу ерікті негізде жүзеге асырылатын болды.

 

Номірі	Қала	МЕКТЕП / МЕКЕМЕ	ҮЛГІ ЖАСАЛАДЫ 11-сынып оқушылары
			Саны
1	Алматы	Мектеп, 11-сынып оқушылары	56
Жалпы қорытынды			56

 

а) зерттеулерде орындалатын күнтізбе:

 

1 КЕЗЕҢ	2 КЕЗЕҢ	3 КЕЗЕҢ	4 КЕЗЕҢ
Дайындық	Қосымша:	Нәтижелер туралы есеп жазу	Зерттеу / тәжірибе / жоба нәтижелерін ұсыну
Қаңтар 2023	Наурыз 2023	Сәуір 2023	Мамыр 2023

 

ҚОСА БЕРІЛІП ОТЫРҒАН ҚҰЖАТТАР

 

1-онлайн сауалнама

2-сауалнама нәтижелерін өңдеу

 

Бұл диаграммада 11- сыныпта оқушылардың отыруы мен пайдалануына арналған онлайн платформаларды анықтау үшін төмендегі сұрақтар анкета ретінде ұсынылды. Алынған жауаптардың көрсеткішіне сүйенсек,

1. Сіз қай сыныпта оқисыз?	Барлығы – 160 баланың, 56 оқушысы – 35% құрады..
2. Неше жастасын?	17 жаста 65 %, 18 жаста 35 %
3. Сіз қандай әлеуметтік медианы жиі қарайсыз?	Wats-Upp – 35 % Instagram -34 % Telegram – 14 % Tik—Tok – 12 % Facebook – 5 %
4.Сіз қай сайттарға жиі кіресіз?	ойын, жәй ғана уақыт өткізу – 35% Музыка және Фильмдер сайттары -32 % танысу сайттары -2% ересектерге арналған сайттар -2% басқа – 29
5.Сіз әлеуметтік желілерде қанша сағат өткізесіз?	30 минут -8 % 1 сағат -6% 1 сағаттан артық-52% мен көп отырамын және сағаттарға қарамаймын – 24% Мен өзімді шектеймін -20%
6.Сіздің әлеуметтік медиаға қатысуыңыздың себебі неде?-	Мен ерекше мақсатпен кіремін – 11% мен әртүрлі нәрселерді сынап көремін -5% мен трендтерді бақылау үшін кіремін -30% мен сөйлесуге барамын -24% мен әлеуметтік желілер арқылы жұмыс істеймін-30%
7.Сіз интернетте жарақат алдыңыз ба? олай болса, қайсысы	Жоқ, 23% иә, алаяқтарға-0% ол менің таныстарымның арасында болды – 1% мен досымның жараланғанын көрдім-1% Мен әрқашан өзімді бақылауда ұстаймын – 75%
8.Сіз өзіңізді қорғау үшін жалған есімді қолданасыз ба?	иә, мен қолданамын-25% жоқ, Мен олай қолданбаймын – 55% мұны бәрі жасайды -0% менде бірнеше есептік жазба бар-2% маған жауап беру қиын23
9. Сіз әлеуметтік желілерде өзіңіз туралы қандай ақпаратты жариялайсыз?-	менің жеке өмірім -30% Менің мүдделерім-23% мен бәрі туралы жазамын-20% мен ештеңе жүктемеймін, мен жай қарап отырмын-2% түсініктемелермен келісемін, жазамын-25%
10.       Шынайы өмірде біз жиі қиындықтар мен қауіптерге тап боламыз. Интернетте қандай да бір қауіп бар деп ойлайсыз ба?	Иә – 40% Жоқ -12% Ешқашан -13% Білмеу – 8% бұл сізге байланысты – 27%
11.       Сіз басқа интернет қолданушыларының психологиялық қысымына тап болдыңыз ба?	жоқ, 25 %
12.       Интернет сіздің физикалық денсаулығыңызға пайдалы деп ойлайсыз ба?	жоқ, 32 %

 

Қорыта келе, сауалнама нәтижесіне қарасақ, 17-18 жас арасындағы жасөспірімдердің 65% пайызы интернетте отырады, және ең көп қолданылатын платформалар ватсап, инстаграм, телеграмм патформалары болып шықты. жасөспірімдердің көбісі интернеттегі қауіпсіздік туралы толықтай біле бермейді, жәбірленбеген. сауалнаманың қорытындысын талдап, оқушларға ұсыныс ретінде интернеттегі қауіпсіздік, сонымен қатар әлеуметтік желінің тиімді және тиімсіз тұстары туралы ұсыныс-жадынама берілді. Жасөспірімдердің көбісі 17-18 жас зерттеу қорытындысы көрсеткендей интернетте біршама уақытын өткізетіні анықталды.

Әлеуметтік желі достар табуға, хоббиге, көптеген жаңа ақпаратты білуге және көптеген жасөспірімдер жиі сезінетін жалғыздық сезімінен арылуға мүмкіндік береді. Ол жерде жастар өздеріне пікірлес адамдарды таба алады, өздерінің рухани тәжірибелерімен бөлісе алады, үлкен жолдастарынанеркін түрде кеңес сұрай алады.

Көбінесе «жасөспірімдер мен әлеуметтік орта» тандемі балалар психикасына, кейде өмірге зиян тигізеді. Әлеуметтік желілерде сөйлесе отырып, жасөспірім әртүрлі топтарға, субмәдениеттерге қосылып, күмәнді адамдармен танысады. Мұның бәрі тұрақсыз психикаға, тіпті сенімге оңай енетін және әсер ететін жасөспірімнің өміріне аянышты түрде айналуы мүмкін. Ал жасөспірімдер арасында мұндай әрекеттер өте көп екенін атап өткеніміз дұрыс.

Жасөспірімдердің әлеуметтік желілердегі қарым – қатынасының тағы бір жағымсыз жағы-нақты әлемдегі қарым-қатынас мүмкіндіктерін шектеу. Көбінесе «сырттай» танысуға дағдыланған жасөспірімдер нақты танысу кезінде қиындықтарға тап болады.

Әлеуметтік желілердегі жасанды достар жасөспірімдерге шынайы достықтың шынайылығын білуге мүмкіндік бермейді. Өкінішке орай, қазіргі таңда, достық өлшемі – шынайы достардан гөрі виртуалды достар санымен өлшенеді.

Әрине, әлеуметтік желі жасөспірімдер арасында күн сайын танымал болып келеді. Өкінішке орай, оны қалай дұрыс пайдалану керектігін бәрі бірдей біле бермейді.