Ратаева Гулим
Сабақтың тақырыбы: «Қобыздың қоңыр үні»
Сабақтың мақсаты:
- Білімділік: Нота сауаттылығын қайталау. Дұрыс және таза дыбыс шығуына, оның ырғағына, динамикасына, оң қол мен сол қолды еркін, әрі табиғи түрде дұрыс ойнау шеберлігін қалыптастыруға арналған жаттығуларды бекіту;
- Дамытушылық: Оқушының дыбыс тазалығы интонациясымен жұмыс жасау, дыбыс сапасына мән беріп, шығарманы дұрыс орындауда эмоционалды сезімдік қабілетін дамыту;
- Тәрбиелік: Оқушы бойында музыкалық эстетикалық тәрбиені қалыптастыру.
Сабақтың түрі: Бекіту сабақ
Оқыту технологиясы: Топтық оқыту
Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер: Оқушымен жекелей әдіс, сүйемелдеушімен қосылып аспапта ойнау, өз бетімен жұмыс жасау, музыка тыңдау.
Көрнекілік құрал-жабдықтары: Оқулықтар, суреттер, слайд, бейнежазба.
Пәнаралық байланыс: теория, музыка әдебиеті.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: Аспаптың құлақ бұрауын тексеру. Қажетті оқу-құралдарын дайындау. Оқушылардың отырысына мән беру. Оң қол мен сол қолдың дұрыс қойылуын қадағалап оқушыны сабаққа әзірлеу.
— Қызығушылықты ояту. Оқушылармен ойын ойнау: шаттық шеңберін құрып, допты бір бірімізге беру арқылы тілек тілеу.
Сіздер дұрыс оқып, жазу үшін, сөздердің мағынасын және жазылуын білесіздер, бұл-тіл заңы. Ал қобызда ойнап үйрену үшін, сіздер музыкадан сауатты болуларыңыз керек. Сондықтан да біз аспапты қолымызға алғаннан бастап, музыкадан сауат ала бастадық. Қобыздан алған алғашқы сабақтарыңыз оның тарихынан басталды.
- Қазіргі прима-қобыз аспабы қай кезде жасалды? Аспаптың түпнұсқасын атаңыздар, кім және қай ғасырда жасады?
Жауап: Аспаптың түпнұсқасы-қылқобыз. Оны 8-9 ғасырларды Қорқыт баба жасаған. 1934 жылы қазақтың ұлттық аспаптар оркестрі құрылғанда қылқобыз аспабын жаңарту арқылы қобыз-прима пайда болды.
- «Ұшардың ұлуы» аңыз бейнежазбасын тамашалау.
- Қобызбен танысу барысында оның құрылыстарымен таныстық. Енді сол құрылыстарын және ішек атауларын атаңыздар?
Жауап: Қобыз құрылысы: басы, құлақтары, мойын тиегі, мойыны, шанағы, дыбыс ойығы, тиегі, ішектері, ішек ілгіші. Ысқышы: қылы, таяқшасы, қыл тұтқасы, қыл тартқыш бұрандасы. Ішектері: ми, ля, ре, соль.
- Тақтада қобыз құрылысына байланысты тапсырма ілулі тұр. Бұл жерде аспап құрылыстары жазылған. Сіздер тапсырманы оқып, қатесін табыңыздар.
- Басы
- Құлақтары
- Мойын тиегі
- Ауызы
- Мойыны
- Беті
- Шанағы
- Тиегі
- Дыбыс ойығы
- Ішек ілгіші (жазылып тұрады, дұрыс емес жауапты оқушылар сызады)
Нота ұзақтықтарымен жұмыс.
- Әр оқушымен жаттығу көрсету.
- Екпін туралы не айтасыздар?
Жауап: Екпін дегеніміз-шығарманың мінез құлқын анықтайды. Екпін итальян тілінде жазылады. Ол негізгі 3 топқа бөлінеді: жылдам, орташа, жай.
Жылдам екпінге: Аllegro, vivo, vivace.
Орташа екпінге: Аndante, moderato, andantino.
Жай екпінге: Largo, lento, adagio.
Бекзат: Дәулеткерейдің өмірбаянына қысқаша шолып, «Қосалқа» күйін Дина, Айкен, Бекзат орындайды.
Нұрсұлу: Ахмет Жұбановтың өмірбаянына қысқаша шолып, «Қарлығаш» шығармасын орындайды.
Дина: Латиф Хамидидің өмірбаянына қысқаша шолып, «Елигай» әнін орындайды.
Айкен: Бетховеннің өмірбаянына қысқаша шолып, «Сурок» шығармасын орындайды.
- Гамма мен арпеджионы ойнаудың қажеттілігі неде?
Жауап: Гамма ойнау-оқушының оң қолының саусақ, білезік, шынтақ, иық буындарын жақсартуды шынықтырады, әрі әдемі дыбысқа жетуге көмектеседі. Гамма мен арпеджио оқушының сол қолының жылдамдығының қалыптасуына және саусақтардың шапшаң болуына көмегін тигізеді. Гаммалар-қобыз техникасының барлық элементтерін дамыту құралы.
Гамма соль мажор. Арпеджио ( І — позицияда ойнау) Гамманы әр-түрлі штрихтар мен динамика түрлерін қолдана отырып ойнау.
Динамикалық белгілер дегеніміз— дыбыс күшін азайту немесе арттыру дәрежесі. Динамикалық белгілердің анықтамасы тақтада ілініп тұрады атын оқушылар стикерге жазып іледі.
-piano (p) – ысқышты білінер-білінбес салмақпен ,әрі ысқыштың қылын түгел тигізбей сәл азайтып жүргізіп ойнау.
— pianissimo(рр)- өте ақырын.
-mezzo piano (mp)- ысқышты ішекке өз салмағымен жеңіл басып ойнау.
— Forte (f) және fortissimo (ff) дыбыстары сұқ саусақпен салмақты көбейте отырып, буын мен шынтақ бұлшық еттерін үйлесімді жұмылдыру арқылы ойнау.
-mezzo forte(mf)-ысқыштың табиғи салмағына сұқ саусақпен салмақ беру арқылы ойнау.
Нұрсұлу: Жаяу Мұсаның өмірбаянына қысқаша тоқталып, «Ақ сиса» әнін орындайды.
Дина: Дайрабайдың өмірбаянына қысқаша шолып, «Дайрабайдың күйі Дайрабайды» орындайды.
Нұрсұлу: Ықылас Дүкенұлының өмірінен мағлұмат беріп, «Жез киік» күйін орындайды.
Данияр: Құрманғазының өмірбаянына қысқаша тоқталып, Дина, Бекзат, Данияр ансамбльмен Құрманғазының күйі «Адайды» орындайды
Бағалау. Суреттің үстіне стикер жабыстыру арқылы бағалайды.
