М. Әуезовтің «Көксерек» әңгімесі – қазақ әдебиетіндегі көркем прозаның шоқтығы биік туындыларының бірі. Бұл әңгіме табиғат пен адам арасындағы күрделі қарым-қатынасты, тағылық пен өркениеттің қақтығысын терең суреттейді. Төменде осы әңгіменің желісімен жазылған сахналық шығарма (драма нұсқасы) ұсынылады. Шығарма мектептік немесе әуесқой театр сахнасына лайықталып жазылған.
САХНАЛЫҚ ШЫҒАРМА: «КӨКСЕРЕК»
Автор: М.Әуезов шығармасының негізінде
Сахнаға лайықтаған: [Сіздің атыңыз]
Кейіпкерлер:
-
Көксерек – қасқыр, еркіндік пен тағылықтың символы
-
Құрмаш – жетім бала, мейірімді, аңқау
-
Әжібай – ауылдың ақсақалы, аңшы
-
Ауыл адамдары – 2-3 адам
-
Әңгімеші (Нарратор) – көрерменге бағыттап түсіндіру жасайды
I КӨРІНІС – Орман ішіндегі үңгір
(Сахнада түн. Жарық күңгірт. Қасқырлар ұлиды. Көксерек күшігін ауыл адамдары үңгірден алып шығады.)
Әңгімеші:
Орман ішіндегі үңгір. Ауыл аңшылары қасқыр інін қазып, күшіктерді алып шығып жатыр. Тек біреуі тірі. Сол – Көксерек еді…
(Ауыл адамдары іннен күшікті алып шығып, сөйлесіп жатады)
Әжібай:
Мынау тірі екен. Мына күшікті ауылға апарып берейік. Бәлкім, адамға үйреніп кетер…
II КӨРІНІС – Ауыл
(Сахна ашық. Ауыл көрінісі. Құрмаш пен Көксерек ойнап жүреді.)
Құрмаш (қуанып):
Көксерек, кел! Қара, мына сүйекті саған алып келдім! Сен енді менің досымсың.
(Көксерек Құрмашқа үйрене бастайды, бірақ кейде ішкі табиғаты бас көтеріп, ұлиды)
Әңгімеші:
Көксерек адам қолына түскенмен, оның бойындағы тағылық – өшпес тектік еді…
III КӨРІНІС – Тағылық пен адам арасындағы қақтығыс
(Көксерек ауылдың малдарына шабады. Ауыл адамдары ашулы. Құрмаш оны қорғауға тырысады.)
Ауыл адамы 1:
Құрмаш! Мына қасқыр енді біздің малға шапты! Бұны өлтіру керек!
Құрмаш (жылап):
Ол жай ғана қорқып жүр. Ол мені тыңдайды!
Әжібай:
Құрмаш, бұл – енді қасқыр. Табиғаты бөлек. Ертең саған да шабуы мүмкін…
IV КӨРІНІС – Қайғылы сәт
(Қыс мезгілі. Құрмаш жалғыз. Көксерекпен бірге сыртқа шығады. Көксерек шабады…)
Әңгімеші:
Адам мен қасқыр – екі әлем. Құрмаштың жүрегіндегі сенім – табиғат заңына қарсы тұра алмады…
(Сахнада Құрмаш құлап түседі. Көксерек қашып кетеді. Ауыл адамдары жүгіріп келеді.)
Әжібай (қайғырып):
Біз сені ескерттік, Құрмаш… Қасқыр – ешқашан ит болмайды…
V КӨРІНІС – Орман тағы
(Көксерек қайтадан тауға оралады. Тағы да ұлу естіледі.)
Әңгімеші:
Көксерек – енді нағыз түз тағысы. Адам мен табиғаттың мәңгілік шекарасы қайта орнады…