Бұл нұсқаулық педагогке (мұғалімге), әдіскерге, ұйым басшысына және басшы орынбасарына біліктілік санатын беру немесе растау тәртібін түсіндіреді. Аттестаттаудың мақсаты — сіздің кәсіби деңгейіңізді (біліміңіз, сабақ беру сапасы, нәтиже, тәжірибе тарату, кәсіби даму) ресми түрде бағалап, соған сай біліктілік санатын бекіту.
1) Кімдер аттестаттаудан өтеді және қанша жылға беріледі?
Аттестаттаудан өтетіндер:
- педагогтер (оның ішінде педагог-тағылымдамашы/педагог және жоғары санаттар),
- әдіскерлер,
- білім беру ұйымы басшылары,
- басшы орынбасарлары.
Біліктілік санатының қолданылу мерзімі:
- педагогтер, әдіскерлер, басшы орынбасарлары үшін — 5 жыл,
- басшылар үшін — 3 жыл.
2) Біліктілік санаттары (саты-сатысымен)
Педагогтер үшін негізгі санаттар
- педагог-тағылымдамашы
- педагог
- педагог-модератор
- педагог-сарапшы
- педагог-зерттеуші
- педагог-шебер
Басшылар мен орынбасарлар үшін (басқарушылық санаттар)
- үшінші санаттағы басшы / басшының орынбасары
- екінші санаттағы басшы / басшының орынбасары
- бірінші санаттағы басшы / басшының орынбасары
3) Маңызды қағидалар (көп адам шатастыратын жерлер)
3.1 Санат атқаратын лауазым бойынша беріледі
Санат сіздің нақты жұмыс істеп отырған лауазымыңызға байланысты рәсімделеді.
3.2 «Педагог-тағылымдамашы» → «Педагог» қалай беріледі?
Егер сіз педагог-тағылымдамашы болсаңыз, 1 жыл өткеннен кейін аттестаттаусыз-ақ «педагог» санатын алу үшін ұйым басшысының атына өтініш бересіз. Басшы өтініш түскеннен кейін 5 жұмыс күні ішінде бұйрық шығарады.
3.3 Бір дипломда «бір мамандық» болып тұрған пәндер
Егер дипломда пәндер бір мамандық ретінде көрсетілсе, санат негізгі лауазым бойынша беріледі және сол мамандыққа кіретін пәндерге де қолданылады.
3.4 «Көркем еңбек / Еңбекке баулу» сияқты пәндер
Бұл пәндер бойынша ПББ (тест) диломда көрсетілген тиісті мамандықтарға қарай тапсырылады, ал өзге бағалау (портфолио, қызмет нәтижелері) атқаратын лауазым бойынша жүреді.
4) Қай санатқа қандай жалпы талаптар бар? (өте қысқа әрі нақты)
Қағидада әр санатқа қойылатын кәсіби құзыреттіліктер және тәжірибе/нәтиже талаптары берілген. Төменде мұғалімдер ең жиі қарайтын бөлігі — педагог-модератордан педагог-шеберге дейінгі негізгі логика.
4.1 «Педагог-модератор»
- «педагог» деңгейіндегі жалпы талаптарға сай,
- өз тәжірибесін жақсартуға, әдістемелік жұмысты күшейтуге бағытталған нәтиже көрсетеді,
- олимпиада/конкурс/жарыс қатысушылары бар болуы мүмкін (қағидадағы тізбелер мен келісілген деңгейлерге сай).
4.2 «Педагог-сарапшы»
- «педагог-модератор» талаптарына сай,
- кәсіби қоғамдастықта тәжірибені кеңірек ұсынады,
- деңгейі жоғарырақ нәтижелер/қатысулар көрсетіледі.
4.3 «Педагог-зерттеуші»
- «педагог-сарапшы» талаптарына сай,
- зерттеу/инновация/шығармашылық бағытында дәлелді нәтижелері болады,
- тәжірибені өңірлік деңгейде таратуға жақындайды.
4.4 «Педагог-шебер»
Ең жоғары деңгей:
- «педагог-зерттеуші» талаптарына сай,
- тәжірибені тарату — республика деңгейінде,
- авторлық бағдарлама әзірлеу/енгізу, немесе оқу-әдістемелік еңбектер авторлығы сияқты дәлелдер,
- республикалық/халықаралық кәсіби шеберлік конкурстары, олимпиада/байқаулар сияқты жоғары деңгейлі көрсеткіштер.
5) Аттестаттаудан өтуге өтінішті қайда бересіз?
Мемлекеттік қызмет ретінде өтініш беру жолы санатқа байланысты бөлінеді:
-
Платформа арқылы: «педагог-модератор», «педагог-сарапшы»
-
Электрондық үкімет порталы арқылы: «педагог-зерттеуші», «педагог-шебер», сондай-ақ басшы/орынбасар санаттары
Өтініш қабылданса, сіздің «жеке кабинетіңізге» 1 жұмыс күні ішінде қабылданғаны туралы хабарлама келеді. Құжат дұрыс болмаса — бас тарту хабарламасы жіберіледі.
6) Аттестаттау қандай кезеңдерден тұрады?
Қағида бойынша негізгі «өзегі» мыналар:
- Педагогтердің білімін бағалау (ПББ) — компьютерлік тест
- Қызмет нәтижелерін кешенді талдамалық жинақтау — портфолио (материалдар)
- Осы екеуінің қорытындысымен Комиссия шешімі шығарылады
7) ПББ (компьютерлік тест) — ең маңыздысы
7.1 Тест уақыты
- педагогтер үшін — 80 минут
- «Математика», «Физика», «Химия», «Информатика» пәндері үшін — 125 минут
- басшылар/орынбасарлар/әдіскерлер үшін — 90 минут
- мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға — қосымша 40 минут
7.2 Тесттен өту «шекті деңгейі» (минимум)
ПББ нәтижесі шекті деңгейге жетсе — “оң” есептеледі:
- «педагог/педагог-тағылымдамашы» — 50%
- «педагог-модератор» — 60%
- «педагог-сарапшы» — 70%
- «педагог-зерттеуші» — 80%
- «педагог-шебер» — 90%
- басшылар мен орынбасарлар үшін — 70%
7.3 Тегін/ақылы тапсыру
- кезекті аттестаттауда жылына 1 рет тегін, 1 рет ақылы (бекітілген сома бойынша)
- мерзімінен бұрын аттестаттауға үміткерлерге — жылына 1 рет тегін
- өтілі жоқ немесе педагогикалық қызметті қайта бастайтын тұлғалар — 1 рет тегін, кейінгілері ақылы
- сынамалық тестілеу — жыл бойы ақылы
7.4 Тест кезінде тыйым салынатын нәрселер және салдары
Аудиторияға телефон/смарт құрылғы, шпаргалка, оқу-әдістемелік әдебиет, кестелер, калькулятор, түрлі қағаз енгізуге болмайды (қағидада нақты көрсетілген).
Бұзушылық анықталса:
- Комиссия шешімімен 1 жылға қолданыстағы деңгейден бір деңгей төмен санат беріледі.
- Егер бұзушылық қайта анықталса, педагогтерді 5 жылға, басшыларды 3 жылға аттестаттауға жібермеу және санатты төмендету қарастырылған.
- Тест ережесін бұзу бейнежазбамен/затпен расталса — акт жасалып, ПББ нәтижелері жойылады.
7.5 Апелляция (тестке шағым)
Егер ПББ нәтижесімен келіспесеңіз:
- тест біткен соң 30 минут ішінде,
- аудиториядан шықпай,
- компьютер жүйесі арқылы әр тапсырма бойынша дәлелді негіздемемен апелляция бересіз.
Аудиториядан шыққаннан кейін апелляция қабылданбайды.
8) Портфолио (қызмет нәтижелерін кешенді талдамалық жинақтау) қалай бағаланады?
8.1 Қашан және қалай жүреді?
- Аттестаттау оқу жылында 1 рет өткізіледі.
- Қызмет нәтижелерін талдамалық жинақтау (портфолио қарау) әдетте қағидада көрсетілген кезеңде жүргізіледі (қағидада: қаңтар–тамыз аралығы көрсетілген).
- Портфолиодағы материалдар мемлекеттік дерекқорлардан автоматты түсуі және педагогтің өзі енгізетін деректерден тұруы мүмкін.
8.2 Немен бағаланады?
Қағидада:
- педагогтер үшін — портфолионы бағалау парағы (қосымша 12),
- басшылар үшін — басшы портфолиосын бағалау парағы (қосымша 13),
- кейбір ұйым түрлері үшін — сабақты/іс-шараны бақылау парағы (қосымша 14) берілген.
Портфолиода жиі қаралатын негізгі блоктар (атаулары қағидада бар):
- Білім беру сапасын қамтамасыз ету,
- Жетістіктер,
- Тәжірибені жинақтау және тарату,
- Біліктілікті арттыру,
- (әдіскерлер/басшыларда) әдістемелік/кадрлық әлеует тиімділігі сияқты басқарушылық көрсеткіштер.
9) Комиссия қалай құрылады және шешім қалай шығарылады?
9.1 Қай деңгейде қандай комиссия?
Комиссиялар оқу жылының басына дейін құрылады және әр деңгей өз санаттарын қарайды (мысалы: ұйым деңгейі — модератор, аудан/қала — сарапшы және кей басқарушылық санаттар, облыс — зерттеуші және 1-санаттағы басқарушылар, уәкілетті орган жанында — шебер).
9.2 Комиссия құрамы
- құрамында кемінде 7 жыл өтілі және тиісті санаттары бар тұлғалар, әдіскерлер, басқару органдары мамандары, сондай-ақ қоғамдық/кәсіби ұйымдар өкілдері болады;
- комиссия мүшелері алмасусыз қатысады; хатшы — комиссия мүшесі емес;
- отырыс заңды болуы үшін қатысу — кемінде 2/3, шешім — көпшілік дауыспен.
9.3 Қорытынды шешімнің 2 түрі
Комиссия қорытындыны дәл осы тұжырыммен шығарады:
- мәлімделген санатқа сәйкес келеді
- мәлімделген санатқа сәйкес келмейді
Егер «сәйкес келмейді» болса — комиссия:
- қолданыстағы санатты сақтау, немесе
- қолданыстағыдан төмен санат беру туралы шешім қабылдай алады.
Маңызды нюанс: портфолио жоғары санатқа сай болғанымен, ПББ баллы шектен өтпесе — берілетін санат ПББ нәтижесінен жоғары болмайды.
Комиссия шешімі хаттамаланып, үзінді көшірме «жеке кабинетке»/электронды поштаға жіберіледі; кейін бұйрық пен куәлік рәсімделеді.
10) Санатты сақтап қалу, тоқтатыла тұру, аттестаттаудан босату (жеңілдіктер)
10.1 Санаттың қолданылуы уақытша тоқтайды және 2 жылдан аспай сақталады
Мына жағдайларда:
- әлеуметтік мәні бар аурулар бойынша уақытша еңбекке жарамсыздық,
- жүктілік/босану және бала күтімі демалысы (баланы асырап алу да кіреді),
- өндірістен қол үзіп жоғары оқу орнынан кейінгі білім алу немесе тағылымдама,
- әскери қызмет.
Сондай-ақ 2 жылдан аспай сақталуы мүмкін: басқа ұйымға ауысқанда немесе уәкілетті орган/басқарма/әдістемелік орталықтан мектепке ауысқанда (қағидада нақты көрсетілген).
10.2 Зейнетке 4 жылдан аз қалған педагогтер
Жасы бойынша зейнеткерлікке 4 жылдан аз қалған педагогтер аттестаттаудан босатылады, қолданыстағы санаты өтінішімен зейнет жасына дейін сақталады.
11) Кейбір санаттар аттестаттаусыз-ақ берілуі мүмкін (ерекше жағдайлар)
Қағидада нақты көрсетілген жеке жағдайларда комиссия өтініш негізінде толық аттестаттау рәсімінсіз санат бере алады. Мысалдар:
- ТжКБ ұйымдарына арнайы пән педагогі/өндірістік оқыту шебері болып келген тұлғаға өндірістегі өтіліне қарай («модератор»/«сарапшы») беру мүмкіндігі; комиссия отырысы өтініштен кейін 5 жұмыс күні ішінде өтеді.
- Кей тұлғаларға «педагог-модератор» (мысалы: Президент кадр резерві, ғылыми дәреже иелері, кей халықаралық/бағдарламалық түлектер, белгілі бір тіл сертификаттары бар шет тілі педагогтері және т.б.) — қағидада нақты тізілген.
- «Педагогтер тапшылығы бар өңірлерге үздік педагогтерді тарту» арнайы бағдарламасымен келгендерге — өтінішпен санат беру/жоғарылату жағдайлары бар.
- Басшы/орынбасарға тағайындалғанда кей жағдайда 1-санатты басшы/орынбасар санатын аттестаттаусыз беру (қағидада көрсетілген: кадр резерві, мемлекеттік қызмет өтілі және т.б.).
«Ұстаз» платформасы: мұғалімдерге арналған қарапайым нұсқаулық:
ТОЛЫҒЫРАҚ
