Ащы шындық: мектептерде «мақала – міндет» деген талап жиі айтылады. Жақсы, мақала керек болсын. Бірақ оны қағаз газеттің немесе күмәнді «журналдардың» есігіне тықпаламай, интернет-порталдарға жарияла. Неге?
1) Интернет – ізделеді, қалады, дәлелге жарайды
Ізделеді: Google-ға түсетін материалды әріптес те, ата-ана да, комиссия да бір сілтемемен көреді.
Қалады: порталдағы жазба жылдар бойы ашық тұрады. Мысалы, Bilimger.kz архивінде 2015 жылғы материалдар әлі тұр — демек, бүгінгі жарияланым ертең жоғалмайды.
Дәлелге жарайды: аттестацияға портфолио жинағанда «тірі сілтеме» ұсыну — ең ұтымдысы. Қағидалардың жүрегі — портфолио арқылы дәлелдеу; «мақала міндет» деген нақты норма жоқ. (Қағидалар 2024 жылы №72 бұйрықпен жаңартылған.)
2) Газет/«журнал» неге тиімсіз?
Қымбат әрі қолжетімсіз: көп басылымдар ақылы, кейбірі тек «ақша үшін басып беретін» коммерциялық модельге сүйенеді. Ғылыми әлемде мұндайларды «predatory journals» деп атайды: ақша алады да, шынайы сараптама жасамайды. Бұл — халықаралық деңгейде сыналған құбылыс.
Іздеу мүмкіндігі төмен: басылып кеткен нөмірді кейін табу, сілтемелеу, кең аудиторияға жеткізу қиын.
Өмірі қысқа: бүгінгі нөмір ертең қайда? Ал онлайн – сілтеме, архив, іздеу, статистика.
3) «514-бұйрық» туралы мифті біржола жап
Көп жерде «№514 бұйрық мақала/курс талап етеді» деп шатастырады. Жоқ. №514 — жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық және халықаралық олимпиадалар мен конкурстардың тізбесі ғана. Мақала/курс міндеті онда жоқ.
4) Аттестация үшін ең ұтымды жол
Мақала жариялауды нақты нәтижеге байла:
1. Тақырып: өз сабағыңдағы шынайы мәселе (мысалы, 7-сыныпта оқу сауаттылығы).
2. Әдіс: не өзгерттің? (Lesson Study, action research, микрооқыту).
3. Дәлел: «алдында–кейін» оқушы жұмыстары, рубрикалар, қысқа қорытынды кесте.
4. Жариялау: тап осы нәтижені интернет-порталда (мысалы, Bilimger.kz) мақала етіп рәсімде — ертең комиссияға сілтемемен көрсетесің.
5. Портфолио: сілтеме + бір бетте ықшам рефлексия. (Аттестация қағидалары 02.04.2024 №72 бұйрықпен жаңарған.)
Мини-шаблон (портфолиоға):
Мәселе: …
Әдіс/интервенция: …
Дәлел («дейін/кейін» қысқаша): …
Нәтиже: …
Сілтеме: … (интернет-порталдағы жарияланым)
Қорытынды/келесі қадам: …
5) Қайда жариялауға болады?
Bilimger.kz сияқты білім порталдары: мұнда мыңдаған әдістемелік материалдар жинақталған, ескі жылдар материалдары сақтаулы — яғни жарияланым «жасампаз жетістік» емес, нақты, ұзақмерзімді із қалдырады.
Қорытынды: қағазға емес – нәтижеге жұмыс істе
Мақала қажет болса — жазыңыз. Бірақ оны мұғалімнің еңбегін көміп тастайтын қымбат, пайдасы күмәнді басылымдарға емес, интернет-порталдарға беріңіз. Онлайн жарияланым: ізделеді, сілтемеленеді, жылдар бойы тұрады, аттестацияда ашық дәлел болады. Ал «514» — сізге
мақаланы міндеттейтін бұйрық емес, олимпиада тізімі ғана. Нүкте.