3-4 жас аралығындағы балалардың тілін дамытудың әдіс-тәсілдері
3-4 жас аралығындағы балалардың тілін дамыту — өте маңызды кезең. Бұл жаста балалардың сөздік қоры тез өседі, сөйлем құрау дағдылары дамиды. Төменде тіл дамытуға арналған тиімді әдіс-тәсілдер келтірілген:
1. Күнделікті сөйлесу
- Баламен жиі сөйлесу: күнделікті әрекеттерді сөзбен айтып отыру (мысалы: «Қазір қолыңды жуамыз», «Мынау қызыл доп»).
- Сұрақ қою: «Бұл не?», «Қайда кетті?», «Қандай түсті?» сияқты қарапайым сұрақтар.
- Сөйлеуді толықтыру: Егер бала «доп» десе, сіз «Иә, бұл үлкен қызыл доп» деп жауап беріңіз.
2. Кітап оқу
- Көрнекі суретті кітаптар таңдаңыз.
- Бір суретке қарап отырып, суреттегі әрекетті сипаттаңыз: «Қоян сәбіз жеп жатыр».
- Баладан «Не көріп тұрсың?», «Қоян қайда?» деп сұраңыз.
3. Ән айту мен тақпақ жаттау
- Жас ерекшелігіне сай балалар әндері мен өлең-тақпақтарды бірге айтып, жаттау.
- Қимылмен бірге айтатын қимылды өлеңдер (мысалы: «Құмырсқа», «Кішкентай бақа»).
4. Ойын арқылы үйрету
- Сюжеттік-рөлдік ойындар (дәрігер, дүкен, анасы, т.б.).
- Дыбысты ойындар: бір дыбыстан басталатын сөздер айту («Б» дыбысынан басталатын сөздерді ата).
- Көп мағыналы ойыншықтар: пішіндер, жануарлар, көлік түрлері арқылы тілдік белсенділікті арттыру.
5. Сөздік қорды кеңейту жаттығулары
- Қарама-қарсы ұғымдарды үйрету: үлкен-кіші, биік-аласа, тәтті-қышқыл.
- Жемістер, жануарлар, киімдер сияқты тақырыптық сөздерді қайталау.
- Сурет көрсетіп, «Қайсысы артық?», «Бұл не істеп жатыр?» сұрақтарын қою.
6. Есте сақтау мен зейінді дамыту
- Қайталама ойындар («Мен айтқанымды қайтала»).
- Көрсетілген затты жасырып, «Қайда жоғалды?» ойыны.
- Суретке қарап, қысқаша әңгіме құрату.
Қосымша кеңестер:
- Баланың жауабын мазмұнды әрі жылы қабылдаңыз.
- Экран уақытын шектеу керек, оның орнына бетпе-бет әрекеттер тиімдірек.
- Тілдік даму баяу болса, логопед немесе дефектологқа жүгіну қажет.
