Жаңашылдық – заман талабы

Жолдасбаева Әсел Бахитқызы

Ақтөбе қаласы, Сазды орта мектебі

Директордың орынбасары

Жаңашылдық – заман талабы

«Бала тәрбиесі – мемлекеттің маңызды міндеті» деп, талай ғасыр бұрын Платон бекер айтпаса керек. Қай кезеңде болсын ұрпақ тәрбиесі бәріненде маңызды. Міне, осы тақырып бүгінде де бізді қатты ойландырып, толғандырып отырған жайы бар. Дәр қазіргі жағдайда біз қайда барамыз, қандай ұрпақты тәрбиелеп жатырмыз, алдымызда не күтір тұр деген сұрақтарға жауап беру қиындап барады..Ұрпақ тағдыры дегеніміз – ұлт тағдыры. Әрбір ұлттың болашағы оның білімді де, іскер, талантты да, мәдениетті, адамгершілік асыл қасиеттері бойына сіңірген тәрбиелі ұрпақтардың қолында. Ал мұндай ұрпақ тәрбиеші мен ата-ананың ортақ тәрбиесінің нәтижесі арқылы ғана қалыптасады. Отбасыдағы әке мен шешенің жүріс-тұрысы, мәдени деңгейі бала үшін ең тамаша көрнекі әрі тиімді тәрбие тәсілі екенін ата-аналар әрдайым есете ұстаса жөн болар еді. Балаға «ананы істе», «мынаны істе», «олай жасама» дегеннен гөрі, өзін үлгілі жағынан көрсете біліп, баланы еңбекке баулу арқылы жемісті тәрбиеге қол жеткізуге болады.
Ұл әкесіне, қыз шешесіне қарап бой түзейді. өйткені бала ересектерге қарап еліктейді, көп нәрсені – жақсыны да, жаманды да солардан үйренеді, бәрін қайталайды.Осы ретте бүгінгі ұрпақ тәрбиесіне келер болсақ, көптеген балалар мен жасөспірімдер өз ата-аналарының жауапсыздығы мен немқұрайлылығының құрбаны болуда. Нәтижесінде ашылмаған жас бүршік гүлденбей солып қалады. Осыдан – ақ жанұядағы бала тәрбиесінің бейнесін көруге болады. Балалық шақ – адам өміріндегі ең маңызды да, ерекше уақыт. Сондықтан осы кезді тиімді пайдалану өте маңызды.
Бала өскен сайын әурешілігі де көбейе түседі. Яғни, баланы әлі бала ждеп қарамай ертерек тәрбие беруді қолға алған жөн. «Тәрбие – отбасынан басталады» демекші баланың отбасынан көрген – білгені оның бүкіл өміріне жолдама болып қалмақ. Ата-ана баласына көбірек көңіл бөлмесе, таңртеңнен кешке дейін теледидардың алдында отырған өскіншек керектіні де, керексізді де өзінің бойына талғамсыз сіңіре береді. Нәтижесінде бала психикалық ауытқушылыққа ұрынуы да мүмкін. Балалар ата-аналарынан гөрі өз заманына ұқсайды деген сөз бар. Ата-аналарбалаларыныңқайзамандаөсіпжатқанынескермейді, бала тәрбиесіназардантысқалыпжатады. Бүгінгікүндекүнкөрісқамыбіріншікезеккешықты, балағаәркүніеңболмағанда 2-3 сағаткөңілбөлужөн.
Бала тәрбиесіндегітағыбірүлкенжайт- үйдекүтушіұстау. Күтушініңбарлығымұғалімемес. Солсебептіжаңаданөсіпкележатқан бала күтушініңбойындағықылықтарды, әдеттердіөзініңбойынажинақтайды. Егербасқаұлтөкіліболса, бала орыстаныпкетеді. Сосынмектепкебаруға 1-2 жылқалғандаата-анабаласынбалабақшағаалыпкеледі. «Қазақмектебінеберейікдепедік, қазақшаүйренсін» дейді. Олтуғанынанбасқатілдесөйлесе, ұлттықтәрбиебойынасіңірілмесе, бізге оны ары қарайтүзеуқиынғатүседі. Солүшін де баланыңигітәрбиесіанақұрсағынанбасталады. Анасыбаласынменсөйлесіп, қазақтыңәдеміәуендерінтыңдап, қазақшажақсышығармалароқуыкерек. Сәбиөміргекелгесін, бесікжырынтыңдауыкерек. Сонда ұлттықтәрбиебаланыңбойынаананыңсүтімендариды.Ұрпағымыздың бойында ұлттық тәрбиені, имандылық қасиеттерді жетілдірсек, сонда ғана халқының салтын жақсы білетін, ата-анасын сыйлайтын, ел үшін еңбек ететін азаматты қалыптастырамыз. Қорытындылай келе, қазақтың ұлы ғұламасы Әбу Насыр әл-Фарабидің сөзімен айтсақ «Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие беру керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы, ол келешекте оның өміріне азап әкеледі» – деген. Қазақстанның дамуына үлес қосатын, әлемдік өркениетке көтерілетін білімді де мәдениетті, парасатты, денсаулығы мықты азамат тәрбиелеп шығару – қоғам, ұстаздар мен ата-аналар, мұғалімдер қауымының бүгінгі таңдағы баға жетпес міндеті.