Пайдалы  қазбалар  жана ма?

4.3.4.2 Қазақстанның негізгі пайдалы қазбалары өндірілетін кен орындарын картадан көрсету

4.1.2.2 алынған нәтижені оқушы таңдаған формада ұсыну

Оқушылардың басым бөлігі: Оқушылар Қазақстанда қандайпайдалы қазбалар өндірілетінін біледі, олардың кен орындарын шартты белгілерін қолданып, картадан көрсетеді. Кейбір оқушылар: Ақпарат көзін және жеке өмірлік тәжірибесін қолданып, пайдалы қазбалардың тұрмыста, шаруашылықта қолданысы туралы зерттеу жүргізеді.

(жетістік критерийлері, табыс критерийлері, күтілетін нәтиже)

-Қазақстанның негізгі кен орындары туралы әңгімелейді.

-көмірдің (мұнайдың, саздың, граниттің) тұрмыста, шаруашылықта қолданысын атайды;

-Қазақстанның негізгі кен орындары туралы әңгімелейді.

Табиғат ресурстары, пайдалы қазбалар, кен орны, бор, тұз, әктас, саз, мұнай, гранит, көмір, кен, шахта, карьер, бұрғылау, ашық әдіс, жабық әдіс.

Талқылау сұрақтары:

–        Табиғи қазбалар деген не?

–        Қазақстанда қандай негізгі пайдалы қазбалар өндіріледі?

–        Әктасты қайда қолданады?

–        Мұнайдан не алынады?

–        Көмірді қайда пайдаланады?

5минут

Психологиялық ахуал қалыптастыру.

«Ғажайып жылулық шынжыры» жылулық шеңбері

Балалар бір-бірінің қолдарынан ұстап,жылы күлкілерін сыйлайды.Педагог күлкінің маңызына тоқтайды.

Оқушылар жасырылған қағаздарды алып (мұнай,көмір)

 2 топқа бірігеді.

1топ-Көмір

2топ-Мұнай

Топ басшысын сайлау

Жұлдызша арқылы бағалау.

Жұмыс ережесін келісу

Сабақта бір-бірімізді сыйлаймыз, тыңдаймыз!

Уақытты үнемдейміз!

Нақты,дәл жауап береміз!

Сабақта өзіміздің шапшаңдығымызды, тапқырлығымызды көрсетеміз!

Сабаққа белсене қатысып, жақсы баға аламыз!

Оқушыларды топтарға бөлуге арналған кеспе қағаздарын алады.

5мин

«Сұрақ-жауап» арқылы

1.     Пайдалы қазбалар дегеніміз не?

2.     Пайдалы қазбалардың  қандай түрлері бар?

3.     Шахта дегеніміз не?

4.     Карьер деп қандай жерді атайды?

5.     Бұрғылау әдісімен не өндіріледі?

Дескриптор

 Пайдалы қазбаларды не екенін түсінеді.

 Пайдалы қазбаларды өндіретін орындарды ажыратады.

Пайдалы қазбалардың түрлерін ажырата алады.

ҚБ: Отшашу арқылы бір-бірін бағалау.

« Ойлы болсаң озып көр»!

Жұмбақтың шешуін табу.

1.      

Қызуын аямайды,

Көлікке азық жасайды. (Мұнай)

2.      Қара түсті отын,

Жанады жарқын. ( Көмір)

3.Мөлдір,әрі түссіз,

Өзі табиғи отын.     (Газ)

Шахтадан оны қазамыз,
Пешке салып жағамыз.
Үлкен үйді жылытып,
Рахатқа біз батамыз.
Бұл не?
/Көмір/

Бұлар қандай заттар?

Ендеше осы заттар жанама?

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Пайдалы қазбалар жана ма?

Суретпен жұмыс: Пайдалы қазбалардың өндіру жұмыстарын түсінеді.

Картамен жұмыс,шартты белгілерді таныстыру.

Пайдалы қазбалар қолдануына қарай үшке бөлінеді:

1.Жанғыш пайдалы қазбалар– тас көмір,мұнай,газ

2.Кенді пайдалы қазбалар-темір,алюмений,мыс,қорғасын,күміс,мырыш

3.Кенге  жатпайтын пайдалы қазбалар-(құрылыс материалдары)-ас тұзы,фосфор,құм,саз,цемент.

Бүгін біз жанғыш пайдалы қазбаларға тоқталамыз.

Көмір, Мұнай, Газ.

Оқулықпен жұмыс .

«Джигсо» әдісі. Жанғыш пайдалы қазбалар.
Мәтінді оқып, постер қорғайды. Мәтінді 2 топқа бөліп беру.
1 – топ. Тас көмір
2 – топ. Мұнай

Көмір – өсімдік қалдықтарынан түзілген жанғыш, қатты шөгінді кен жынысы.
Көмір көп таралған пайдалы қазба. Қазақстанда аса ірі көмір кендері Қарағанды, Екібастұз көмір алаптарында орналасқан. Қазіргі таңда көмірді отын ретінде пайдаланамыз.
Мұнай – теңіз өсімдіктері мен жануарлары қалдықтары судың түбіне жинақтала беруінен болады. Мұнайдың түсі қызғылт, қоңыр қошқыл, кейде ол ашық сарғыш түсті, ақшыл болып та келеді. Мұнай судан жеңіл. Мұнай өз бойынан электр тогын өткізбейді. Мұнайдан халық шаруашылығына керекті заттар алынып отыр: бензин, керосин, парафин, көптеген иіссу түрлері, кремдер, парфюмериялық жұмсақ майлар, дәрі – дәрмектер, пластмасса, машина дөңгелектері тағы басқа заттар жасалады.
Газ – тасымалдануы жеңіл, бағалы химиялық шикізат. Өндірісте пластмасса, химия талшықтарын, синтетикалық каучук, азот тыңайткыштарын алуда қолданылады.

Жұптық жұмыс.

Зертте

Көмір қандай зат?

Зерттеу нәтижесін кесте

түрінде көрсет.

Дескрипторы:

Ақпарат көзін және жеке өмірлік тәжірибесін қолданып, пайдалы қазбалардың тұрмыста, шаруашылықта қолданысы туралы зерттеу жүргізеді.

Қ\Б  жұлдызша арқылы бағалайды.

Жұптық жұмыс.

Пайдалы қазбалардың қасиеттерін жанына жазады.

Тас көмір,құм,мұнай,темір,әктас – (қара түсті, ақ түсті,жанғыш, жанбайды, қатты, жұмсақ, судан ауыр, сары түсті, морт сынғыш, иісі бар,балқиды, су өткізгіш.

Дескриптор

Пайдалы қазбаларды ажыратады.

Пайдалы қазбалардың түрін,түсін,иісін,салмағын біледі.

Қ\Б  жұлдызша арқылы әр топ өзін-өзі бағалайды.

Жеке жұмыс.«Бумеранг» әдісі

Тест тапсырмасын орындайды:

1. Жанғышпайдалықазбаларға не жатады?
А) таскөмір, мұнай, газ Ә) мұнай, гранит, мыс
Б) газ, таскөмір, қорғасын
2.Таскөмірдің аса ірікенорнықайдаорналасқан?
А) Өскемен, Семей Ә) Қарағанды, Екібастұз
Б) Маңғыстау, Атырау
3. Каспий маңыойпаты мен Маңғыстаутүбегінен не өндіреді?
А) таскөмір, мұнай Ә) қорғасын, алюминий
Б) мұнай, газ
4.Мұнайдан не алынады?
А) фосфорит, мәрмәр Ә) бензин, газ, жанармай
Б) жанғыш газ, әктас
5.Мұнайнеденпайдаболады?
А) көмірқалдықтарынан
Ә) жәндіктер мен өсімдікшірінділерінен
Б) май қалдықтарынан

Мұғалімнің бағалауы арқылы балдық жүйе арқылы бағаланады.Жұлдызшаның санына байланысты.

Рефлексия (жеке,жұпта,топта, ұжымда).

3мин

Сабақтың ортасы

10мин

7мин

5мин

3мин

Сабақтың соңы

2мин

Жұмбақтың жауабын тапқан оқушыны мадақтау,толықтыру жасау, тиімді  кері байланыс орнату.

Белсенді оқу тапсырмалары.

Түрлі түсті

суреттер

Оқушылар сабақтан алған әсерлерін кері байланыс парағы     тапсырмалары  арқылы білдіре алады.

Сабақтың оқу мақсаты шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен орындағансаралаушараларытиімдіболдыма?

Мен бүкілуақытішіндеүлгердімбе?

Мен өзжоспарымақандайтүзетулеренгіздімжәненеліктен?

1.

2.

Қандайекінәрсесабақтыжақсартаалады (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1.

2.

Сабақбарысындасыныпнемесежекелегеноқушылардыңжетістіктері/қиындықтарытуралы не білдім? Меніңкелесісабағымдыжетілдіруге не көмектеседі, неге көңілбөлукерек?

1.

2.