Сын есімнің шырайлары

Сабақтың мақсаты:

• Оқушыларға сын есімнің шырайлары туралы түсінік беру.
• Олардың салыстырмалы және күшейтпелі шырайларын дұрыс қолдануға үйрету.
• Оқушылардың сөйлеу мәдениетін, тіл байлығын арттыру.

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі

• Амандасу, сабаққа дайындықтарын тексеру.
• Сабақтың мақсатымен таныстыру.

II. Жаңа тақырыпты түсіндіру

Сын есімнің шырайлары:
Сын есімнің шырайлары заттың белгісін бір нәрсемен салыстыру немесе белгіні күшейту үшін қолданылады.

1. Жай шырай – заттың жай күйін білдіреді.
Мысалы: әдемі, таза, ұзын, жеңіл.

2. Салыстырмалы шырай – бір заттың белгісін екінші затпен салыстыру арқылы жасалады.
Жасалу жолдары:

• -рақ, -рек: үлкен → үлкенірек
• -лау, -леу, -дау, -деу, -тау, -теу: әдемі → әдемірек

3. Күшейтпелі шырай – сын есімнің мағынасын күшейту үшін қолданылады.
Жасалу жолдары:

• Қосарлану: қызыл-қызыл, аппақ
• Күшейткіш буын қосу: қып-қызыл, тап-таза

III. Тапсырмалар

1-тапсырма:
Кестедегі сын есімдерге салыстырмалы және күшейтпелі шырай қосып жазу.

2-тапсырма:
Берілген сөйлемдерден сын есімдерді тауып, олардың шырайын анықтау.

1. Бүгін ауа райы кешегіден жылырақ.
2. Оның көздері қап-қара, шашы да қараңғылау.
3. Бұл кітап өте қызықты.

IV. Сабақты бекіту

• Оқушыларға сұрақтар қою:
  1. Сын есім дегеніміз не?
  2. Сын есімнің қанша шырайы бар?
  3. Салыстырмалы шырай қалай жасалады?
  4. Күшейтпелі шырайдың ерекшелігі қандай?

V. Бағалау

• Белсенді қатысқан оқушыларды мадақтау.

VI. Үй тапсырмасы

• 5 сөйлем құрастырып, олардың ішіндегі сын есімдерді шырайларына ажыратып жазу.