Мемлекеттік рәміздер – ұлттық мақтанышымыз

Тилепбергенова Нургуль

Сабақтың мақсаты:

І.Елтаңба, Ту, Әнұран туралы түсініктерін нығайту.Рәміздердің пайда болуы және тарихтағы маңызы жайлы түсініктерді дамыту.

ІІ. Оқушының есте сақтауын дамыту, өз ойын дұрыс жеткізуге ынталандыру.

ІІІ.Оқушыларды Отансүйгіштікке,адамгершілікке, Отанына, халқына адал қызмет етуге, елінің Туын, Елтаңбасын, Әнұранын қастерлеп, құрметтеуге, халқының тегін, тарихын білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Тәрбие сағаты

Көрнекілігі: Рәміздерге байланысты түрлі-түсті суреттер,

буклеттер,карта,мақал-мәтелдер, Отанын,жертуралынақылсөздер.

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Мұғалім кіріспесі.
3. Рәміздер туралы топтық жұмыс.
4. Қорытынды.

Кіріспе бөлім:

Отанымыздың ұлттық мақтанышы – мемлекеттік рәміздерге арналады. Онда мемлекетіміздің рәміздері туралы білімдерімізді толықтырып, құрметтеуге үйренеміз. Кез келген мемлекеттің айшығы – мемлекеттік рәміздері екені белгілі. Бізде бүгінгі сабағымызды еліміздің Гимнімен бастайық. (Гимн орындалады)

Елін, жерін сүю мен Отанға деген адалдықтың бір белгісі – мемлекеттік рәміздерімізді қадір тұту болып табылады. Жас ұрпақты елжандылық негізде тәрбиелеуде де мемлекеттік нышандардың алар орны ерекше. Олай болса, рәміз дегеніміз не?

Рәміз – белгілі идеяны білдіретін белгі, бейне. Адамға ой-пікір туғызады. Ортақ түсінік бойынша, орақ еңбекті, таға бақытты, зәкір (якорь) үмітті, лира музаны, арыстан құдіретті бейнелеген көкшіл жалау бейбітшілік рәмізі. Рәміздік белгілер ғасырлар бойы дами келе мемлекеттік рәміздерге (ту, елтаңба, гимн) айналды.

Ту – тұтастық пен бірліктің, ынтымақтың құдіретті белгісі. Ол елдік пен егемендікті дүниеге паш етіп тұрады.

Елтаңба – мемлекеттік мөрлерде (облыс, қала, мекеме), алтын, күміс ақшаларда бейнеленген ажырату белгілері.

Гимн – өлеңге жазылған салтанатты ән.

Қазақстан Республикасы Президентінің 1998 жылғы 4 маусымдағы №3827 Жарлығына толықтырулар енгізіліп, 4 маусым – Мемлекеттік рәміздер күні ретінде аталып өтетін болды.

1992 жылы 6 маусым күні тәуелсіз еліміздің тұңғыш мемлекеттік рәміздерінің тұсаукесер салтанаты өтіп, сол күні Президент сарайы мен Парламент Үйінің төбесіне Ту көтерілді, Елтаңба орнықты. 6 ай өткен соң 1992 жылы 11 желтоқсанда Мемлекеттік Гимннің мәтіні бекітілді. Ол 2006 жылы қайта өзгеріп, желтоқсан айында жаңа Гимн қабылданды.

Біздер тәуелсіз қазақ елінің ең жас ұландарымз. Сондықтан өз жерімізді, өз елімізді әкелер мен аталарымыз сияқты қадірлеуге,сүюге, қорғауға тиіс екенімізді естен шығармайық.

Отан дегеніміз не?

-Туып өскен жеріміз, егеменді еліміз.

– Табиғатымыз, қазба байлықтарымыз, өзен-көліміз, ұлан байтақ жеріміз,  Мемлекеттік тіліміз және басшымыз.

Жақсы балалар, олай болса, «Отан» жайлы мақал-мәтелдер айтып көрейік:

1. Отан отбасынан (басталады)
2. Отан үшін отқа түс, (күймейсің)
3. Отан-елдіңанасы,  (Ел- ердіңанасы)
4. Туған жердей жерболмас, ( Туғанелдей ел болмас).
5.  Отандысүю- (отбасынанбасталады)
6. Отаноттан да (ыстық)
7.  Отансызадам- ( ормансыз бұлбұл)
8. Отанүшінкүрес( Ергетигенүлес)
9. Ел іші- (алтын бесік)
10. Тіл- тәуелсіздік  (тірегі)

Отан–жерім,Отан-суым,

Отанқуат, нәрбереді..

Отан-ұран, Отан-туым

Отанмәңгігүлденеді-демекші, тәуелсіздігімізтұғырлыболып, еліміздің символы –мемлекеттікрәміздердіқастерлеп, құрметтеубәріміздіңміндеттіпарызымызболыпсаналады.

«Мемлекттікрәміздер –еліміздіңегемендігі мен тәуелсіздігінпашететіннышандар. Бұл рәміздер біздің мемлектіміздің өткені, бүгіні мен болашағыарасындағысабақтастықтыңжарқынбейнесі.

Мемлекеттікрәміздер- халқымыздыңрухын, ұлттықсалт-санасын, қаһармандығы мен даналығын, болашаққаүмітін, арман-тілегінжеткізетінерекшеқұндыбелгілер. Желбірегенаспантүстесбайрағымызхалқымыздыңарманынасқақтатып, қыранбүркіттейеліміздіаспанәлеміндеқалықтаптұр.

Ендеше, тәрбиесағатымыздыбастаймыз.

«БізТәуелсіздігіміздіңнышандарынкөздіңқарашығындайсақтауымызкерек,қасиеттұтуымызкерек.ЕліміздіңәрбіразаматыҚазақстанныңТуын,Елтаңбасын,Әнұранынерекшеқұрметтеугеміндетті. Өйткеніолархалқымыздыңмақтанышы,біздіңеңкиеліқұндылықтарымыз.»

Н.Ә.Назарбаев.

КеңбайтаққойҚазақстанкартасы,

Астанаменайшықталғанортасы.

Бүгінбізгетаңдайқағаркүлліәлем,

Бұның бәрі Елбасының арқасы.

Бүгінгібізіңсыныпсағатымыздаүш топ жұмысістейді, олар «Көкаспан» тобыМемлекеттік Ту туралы, «Алтын дән» тобыМемлекеттікЕлтаңбатуралыжәне«Қыран» тобыМемлекеттікӘнұрантуралыжинақтағандерекеріңіздіортаға сала отырып, топ болыпжұмысістеп, мемлекеттікрәміздертуралыжобамыздықорғапшығамыз.

Қазақхалқыкөптенкүткентәуелсіздіккеқолжеткізді.Егеменмемлекетболды.Әрбіразателдіңөзіңніңтәуелсіздігінбілдіретінбастыбелгілеріболады.СолардыңбіріМемлекеттік рәміздер.1992 жылы 4 маусымдаегеменелімізҚазақстанРеспубликасыныңмемлекеттікрәміздеріқабылданды.ОларҚазақстанРеспубликасыныңәнұраны, ҚазақстанРеспубликасыныңмемлекеттікелтаңбасы,ҚазақстанРеспубликасыныңтуы.
2-бөлім: Туымен-Тұғырлы, Елтаңбасымен- Еңселі, Әнұраныменайбатты ел!

«Көкаспан» тобы тұғырлы Туымыз туралыжинағандеректерінортағасалады.  
Мемлекеттіктуымызбірыңғайкөгілдіртүсті.Бұлтүстөбедегібұлтсызашықаспандыелестетеді.Бұлтсызашықаспанәрқашан да бейбітшіліктің тыныштық пен жақсылықтыңнышаны.Көктүс –Қазақстанхалқыныңбірлік,ынтымақжолынаадалдығынбілдіреді.
Нұрға малынған алтын күн тыныштық пен байлықты бейнелейді.Күн –қозғалыс , даму,өсіп өркендеудің ,өмірдің бейнесі.Қанатын жайған қыранқұс –бар нәрсенің бастауындай,билік,айбындылықбейнесі.

Күннің астындағы қалықтаған қыран елдің еркіндік сүйгіш асқақ рухын,қазақ халқының жан дүниесінің кеңдігін жария етеді.Ағаш сабына бекітілген тұстағы тік жолақ ұлттық оюлармен өрнектелген.Күн, қыран,ою -өрнек алтын түсті.

Тудың авторы еліміздегі дизайнерлік өнердің ірге тасын калаушылардын бірі, Чехославакияда өткен (1961ж.) халыкаралық дизайнерлер байқауының алтын жүлдегері, Алматы қаласының бас суретшісі Шәкен Оңдасынұлы Ниязбеков ағамыз.

Мұғалім:
– Міне, балалар, өздерің айтқандай, мемлекеттік туымыз бүгінде БҰҰ- ы ғимараттарының алдында, әр түрлі елдердегі елшіліктеріміздің маңдайшаларында желбіреп тұр. Оны ғарышкер ұшқышымыз Талғат Мұсабаев ғарыш кемесімен заңғар көкке көтерсе, ал алпинистеріміз 1995 жылы Эверест шыңына қадады және көптеген спортшыларымыз еліміздің туын көкке көтеріп, желбіретіп қуантып жатқаны қаншама.
Біздің мектептегі өмірімізде де мемлекеттік ту ерекше орын алады.

Айнымайды аспаннан                  Мереке бүгін бақ күні

Біздің тудың бояуы                       Егеменді елімнің

Оны халық қашанда                    Желбірейді көк туы

Биікке іліп қояды.                        Түсіндей боп көгімнің

Ән:Көк тудың желбірегені

 «Алтын дән» тобы еңселі Елтаңбамыз туралы: 

Ал бүгінгі таңба Елтаңбамызда не бейнеленген екен, соған тоқталайық, ол үшін сөзді «Алтын дән» тобының мүшелеріне берейік (Экраннан мемлекеттік елтаңба, оның авторларының суреттерін көрсетіп тұрады)
Біздің  Елтаңба – әлемде сирек кездесетін Елтаңба.Елтаңба негізі–Шаңырақ. Ол елтаңбаның жүрегі.Шанырақ мемлекетің түп- негізі отбасының бейнесі.Шаңырақ: Отан отбасынан басталады, ортақ шаңырақ биік, босаға берік болсын деген мағынада. Ал, уықтар: үлкен үйдің уықтары ел- жұртқа бай, қуатты тілеймін дегенді білдіреді. Ақ мүйізді, алтын қанатты, қос пырақ: арыстанның жүректілігін, қыранның қырағылығын білдіреді. Бес бұрышты жұлдыз: «Бағымыз ашылып, жұлдызымыз жарқырай берсін» деген асыл арманды арқалап тұр. Төменгі жағындағы «Қазақстан» деген жазу республиканың атын көрсетеді. Масақ Отанымыздың байлығы іспеттес.

Елтаңбаның үздік жобасына 245 жұмыс, 67 хат ұсынылған еді. Халық қалаулылары мен Елбасы назары сәулетші Жандарбек Мәлібекұлы мен Шота Уәлиханов жасаған бүгінгі елтаңбамызға ауды. Көп ұзамай тәуелсіз елдің төл белгісі қалың жұртшылықтың жүрегіне жол тартты.Елтаңбаның авторлары-

Ж Мәлібеков,Ш.Уәлиханов.

Елтаңба

Өр қанатты сұңқардың

Қанатыменшырқаркім?

Қазақстан – Отаным,

Әлембілгенатағын.

Жарқыраған әр таңда

МемлекеттікЕлтаңба.

Қатар шапқан  қос тұлпар,

Айастындақазақүй

Қалықтаған  жассұңқар,

Шарықтаған таза күй.

Бұл таңбасы елімнің,

Елдігімніңбелгісі.

Елтаңбасы елімнің
Неткенкөркем, әдемі.
Тұнығындай көңілдің
Ортадааспанәлемі.

Ән: Елтаңбасы елімнің

«Қыран» тобы асқақтаған Әнұран.

Кезкелгенмемлекеттікрәміздердің ең маңыздысы –Әнұран. Әнұранмемлекеттіңсалтанаттыәні. Олхалықтыәйгіліетеді. Оның сөздерінде халықтыңмыңдағанжылғытарихы,бүгінгіөмірі мен келешекарманыайтылған.Әнұрандытүрегеліп ,жүректіңтұсынақолдарынқойыпайтады. Бұлөзмемлекетіңедегенқұрметтікөрсетеді.Халықөмірсалтынбүгінгітіршілігі мен келешекармандарын, мыңжылғытарихын осы әнгесыйғызған.

1986 жылы «МеніңҚазақстаным» бостандықаңсағанқазақжастарыныңбейресмиәнұраныболғанеді.

2006 жылғы 7қаңтардағыКонституциялықзаңғасәйкес ҚР-ныңМемлекеттікӘнұраныныңмузыкалықредакциясы мен мәтініжаңаредакциядажазылды. МемлекеттікӘнұранның авторы Шәмші Қалдаяқов, сөзін жазғандар Жұмекен Нәжмеденов, Нұрсұлтан Назарбаев.

АлғашқыретҚазақстанРеспубликасыныңӘнұраныретінде

«Менің Қазақстаным»  әні 10 қаңтарда 2006 жылы,  Елбасын  ұлықтаурәсіміндеорындалды.

Бұл Әнұранның сөзі республикамыздың барлық халықтарының жүрегіне жақын, жұрттыңбәрініңкөңіліненшыққан, тереңотаншылдықсезімдегіән.

Әнұраным–жанұраным

Айтарәнім, сөйлерсөзім

Туғанжерімсағынарым

Бақыт-бірліккүнталабы.

Тоқтамайдыдабырәні

Мәңгі бақи шырқалады

Республикам Әнұраны!

Шаттық кернер жүректі
Жеңістуынкөтерген
Жарыстарда сан қилы,
Жетіпбізгешетелден
Көккеәнұраншалқиды.
Шәмшіатаныңсаздыүні
Жігерберіпқайратты,
Бәрімізді мәз қылып,
Жаңғыртады аймақты.

3- бөлім: :

1.Мына сөздерден басқа сөздер жазыңдар:

Елтаңба                                 Байрақ                           Әнұран

Ел                                           Бай                                       Ән

Таңба                                      ай                                        Ұра

Таң                                          қар                                      Ұн

Аң                                           ар                                         нан

4-бөлім. «Кімзерек?» тапсырмасы.

М ұғалім: Мемлекеттікрәміздердіңбелгілерітуралыайтады, оқушыларқайбелгітуралыекенінанықтайды.
1.Төлқұжатта, туутуралыкуәлікте, орта білімтуралыаттестаттақұжаттардабейнеленген ……….. (Елтаңба)
2.Президент резиденциясында, Үкіметүйіндеілулітұрады. Барлықмекемелерде бар. ……….. (Ту)
3.Республика,облыс, ауданкөлеміндегімаңыздысалтанаттымәжілістердеорындалады. ……….. (Әнұран)

4.ҚРМемлекеттік ту қандайжерлергеілінеді?

Мемлекеттік Ту ҚРПарламентінің, Үкіметінің, министрліктерінің, мемлекеттіккомитеттері мен өзге де орталықатқарушыоргандарының, Елбасынатікелейбағынатынжәнеесепберетінмемлекеттікоргандардың, КонституциялықКеңесінің, Жоғары Сотының және басқа да соттарының, бас прокуратурасының, ҰлттықҒылымакадемиясының, мәслихаттарының, жергіліктіатқарушыоргандарыныңғимараттарында, сондай – ақеліміздіңдипломатиялықжәнесаудаөкілдерінің, Конституциялықмекемелерініңорналасқаижерлеріндеұдайытігіледі
5.Өскемен қаласынабарғандақайжерлерденілулітұрғантудыкөрдіңдер?
6.Біздің ауылымыздаше?

5-бөлім. Білімдінің көзі ашық.

– ҚРтәуелсізмемлекетпе?

– Еліміздің бас қаласы

– ҚРпрезиденті

– ҚР туының авторы

– ҚРелтаңбасыныңавторлары: ЖандарбекМәлібекұлы.

– Әнұранымыздыңавторлары: Әнінжазған: ШәмшіҚалдаяқов

Сөзін жазғандар:   Нұрсұлтан Назарбаев,  Жұмекен Нәжімеденов.

– Еліміздіңкөріктіжерлері

– Отантуралыөлең

– Отантуралымақал-мәтел

–  ҚР  мемлекеттікрәміздері – Туы, Елтаңбасы, Әнұранконституциялықзаңменбекітілген.  Нешіншібабында?    9 бап.

–  Әркім  республиканыңмемлекеттікрәміздерінқұрметтеугеміндеттіекеніайтылады.Нешіншібапта?   34 бап

Мұғалім.
– ҚазірбәрімізорнымыздантұрыпбіздіңеліміздіңМемлекеттікәнұранынорындайық.
Қорытынды: Мемлекеттік рәміздерді қадірлеутәуелсізҚазақстанныңәрбіразаматыныңқасиеттіборышы. Мемлекеттік  рәміздердіқұрметтеу – елді, халықты, тарихты, әдет- ғұрыпты, салт- дәстүрдіқастерлеуболыптабылады.

Қазақстан: Туымен-Тұғырлы,

Елтаңбасымен- Еңселі

Әнұраныменайбатты ел!

 Бірге:

«Көздің қарашығындай сақтауға:

-Құрметтеуге:

-Мақтанышпен қорғауға:

-Тұмардай сақтауға:

-ЕлімніңПрезидентінқұрметтейміз. Конституциясымензаңдарынбұлжытпайорындаймыз:

ЕлімніңТуын,Елтаңбасын,Әнұранынсыйлапқастерлейміз