„Дақылдар әні”
Карасаева Алия Касымгалиевна
Сабақтың тақырыбы: „Дақылдар әні”
Сабақтың мақсаты:
- „Дақылдар әні” өленің мәнерлеп оқи отырып, түрлері мен қасиеттерімен танысу.
- Жаңа сөздер енгізу арқылы сөздік қорларын дамыту. Байланыстырып сойлеу дағдыларын жетілдіру.
- Еңбек ете білуге, еңбекті сүюге, еңбекті бағалап, құрметтей білуге тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: суреттер, мақалдар, тірек сызбалар, гербарий.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: дамыта оқыту, ақпараттық технология, сын тұрғысынан ойлау.
Сабақ әдіс – тәсілдері: сұрақ – жауап, түсіндіру, талдау, жинақтау, топпен
жұмыс, мәнерлеп оқыту, қызығушылығын ояту.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру.
1.Оқушылардың зейінің сабаққа аудару.
Әрбір адам туысым, досым, құрдасым,
сабақ – үйрену, білу, ұлағат.
Әрбір ісім – тірлік, тірек ,
Әрбір сөзім – шындық, бірлік, адалдық.
ІІ. Үй жұмысын тексеру.
Үй тапсырмасы Өткен тақырыптарға шолу.
Балалар қандай тарауды өтіп жатырмыз?(Маужырап барқыт қоңыр күз)
«Конверттегі сұрақтар»
1.Тақырып дегеніміз не?
2.Шығарма идеясы дегеніміз не?
3.Жыл құстарының қайтуы туралы не білесің?
4.Ең биік ұшатын құстарды ата?
5.Ымырт үйірілді сөзі қандай мағына береді(қараңғы түсті)
6.Желі сөзінің мағынасын атаңыз(құлындарды байлау үшін екі қазыққа кере тартылған арқан)
7.Күз өлеңінің авторын ата?
8.Күз туралы шығарған өлеңдерің бар ма?
9.Күзем сөзіне анықтама бер.
10.Шолпан жұлдызы қалай тұрса қыс қатты болады?
ІІІ. Жаңа сабақ.
А) Табиғат туралы әңгіме жүргізу.
Мақал.
Адамзаттың табиғатсыз күні жоқ,
Мұны айтуға табиғаттың тілі жоқ.
Табиғат нешеге бөлінеді?
Тірі табиғатты ата.
Өсімдіктер тобын ата.
Жемістерді нешке бөлеміз?
Құрғақ жемістерді ата.
Бидай, жүгері, арпа, сұлы қайда өседі?
(Егіс даласында)
Осы дақылдар қандай тұқымнан өнеді? (Дәннен)
Ә) Біз бүгін Әдібай Табылдиевтың „Дақыл әні” атты өлеңімен танысамыз.
Тақтаменжұмыс.
Автор туралытүсінік. ӘдібайТабылды – белгілі педагог, ақын, жазушы, ғалым, ҚазақтыңмемлекеттікӘл – ФарабиатындағыҰлттықуниверситетінің профессоры. ӘдібайТабылды 1926 жылы 2 – қаңтарда Жамбыл облысы, ТұрарРысқұловауданы, Жаңатұрмысауылындадүниегекелген.
Балаларғаарналған «Бөбеккесөз» (1959) аттыжинағынанбастапкөп – тегенөлеңдер мен қысқаәңгімелер, скетчтер, эпиграммаларжинақтарыжарықкөрді. «Алыптардыңалабы», «Бәрекелді», «Кірпі», « Ғажайыпбақ» сияқтыертегі – пьесаларыреспубликалыққуыршақтеатрындақойылды. 2001 жылы «Қазақэтнопедагогикасы» аттыоқулығыүшінЫбырайАлтынсаринатындағыреспубликалықсыйлықтыиеленді. Періштежүрекақынныңтәп – тәттіөлеңдері о бастағытабиғилығынанайнығанемес. Оған «Қайырлытаң, балалар!» аттыжыржинағындағыөздеріңеұсынылыпотырғанөлеңдерікуә.
Олайболсабіздақылдардытереңіректүсінуүшінсабағымыздыәріқарайжалғастырамыз. Әрбір топ дақылдарданөздерінетаңдағандарыңдыалыпәрорталықтарғабөлініпотырамыз.
Әрбірдақылдарсуреттерінеқарайорталықтарғабөлінеді:
оқуорталығы (бидай)
жазуорталығы ( сұлы)
математика орталығы ( тары)
шығармашылықорталығы ( күріш)
Орталықтардыңтапсырмасы:
Оқуорталығы.
Рөлгебөліпоқу
Жазуорталығы.
«Ас атасы – нан» тақырыбынамынатірексызбаларарқылышығармажаз:
а) Күзгітабиғат: сарғылттартыпжапырақ, маужырапбарқытқоңыркүз, сап – сарыкілемтөселгенсияқты, шықтамшыларымоншақтай, бұлттар ә) Ас атасынан, күлімқаққанадамдар, күз – қауыртжұмыстыңкөзі.
Математика орталығы.
1. Арман мен Айгүл Омар атайғадақылдардымашинағатиісті. Олартүскедейін 50 қап, ал түстенкейінодан 10 қапартықтиеді. Оларбарлығықаншақаптиеді?
2) Омар атайАрман, Марат жәнеАйдосқакүріш, бидай, тары берді. Арман тары, күрішалмады. Марат тары алғанжоқ. Ал АйдосболсаАрман мен Мараттыңалмағандарыналды. Балаларқандайөнімалды?
Шығармашылықорталығы.
- Түсінік беру.
Бидай – жербетіндегіастықдақылы. Біздіңелдегібидайдыңтүсі алтын реңдесболады. Ал, Африкадағы, Австралиядағы, Эфиопиядағыбидайдыңтүрі – күлгінболады.
Тары – астықтұқымдасынажататынбіржылдықөсімдік. Күндікөпқажететеді, климаты жылыаймақтаөсіріледі. Ақтөбе, Қызылорда, Орал облыстарындаөсіріледі. Қауызынантазартылған, ақталғантарынысөкдепатайды.
Сұлы – ауылшаруашылығындабидайданкейінүшіншіорында. Қатқылқауыздыңішіндеуылжығанұзыншадәніболады. Сұлыұнынаншелпек, құймақ, тоқашпісіреді, кисель жәнетәттікүлшелержасайды.
Күріш – ОтаныҮндістан, Үндіқытай, ал біздіңеліміздеҚызылорда, Қараталөңіріндеөсіріледі. Күрішсуы мол, ылғалдыжерлердеөсіріледі. Күріштін крахмал, қант, спирт алынады, ал сабағынанөтемықтықағаз, жоғарысапалы картон сумка, жазғықалпақ та тоқылады.
Арпа – астықтұқымдасқажататындәндідақыл. Арпаның 30 – ғажуықтүрі бар. Арпаныңтамырышашақты, тамыры 1м тереңдіккедейінкетеді. Арпабидайданкейінекіншіорында. Олбарлықоблыстаөседі.
б) Сөздікпенжұмыс.
Қауыз – дәнніңсыртындағықабығы.
Сөк – қабығынантазартылған тары
Қарымы – өлшеуі, ақысы.
Оқулықпенжұмыс:
ә) Мақсаттыоқуәдісі:
Еңқадірлітағамтүрітуралықайшумақтаайтылған ?
Бидайөлеңжолынмәнерлепоқыту.
Елдіңырыс — құтынарттыратынөлеңжолдарықайшумақтаайтылған ?
Арпатуралымәнерлепоқыту.
Қандайсұраққажауапберетінтүстуралыайтылғаншумақтыкімоқыпбереді ?
Әсіресежылқы малы жақсыкөретіндақылтуралықайшумақтаайтылған?
Сұлытуралыөлеңдімәнерлепоқыту.
Осы дақылдардыңішінде суды өтекерекететіндақылтуралықайшумақтаайтылған ? Күріштуралымәнерлепоқыту.
ХІІІ. Қорытынды:
«Серпілген сауал»
-Күріштің Отанын ата?
-Біздің елде қай жерде өсіріледі?
-Күріштің сабағынан не өндіреді?
-Арпаның неше түрі бар?
-Қауызынан тазартылған тарыны қалай атаймыз?
-Сұлы бидайдан кейін нешінші орында тұр?
-Арпаның тамыры неше метрге дейін тереңдікке кетеді?
-Біздің елдегі бидайдың түсі қандай?
Дәнді дақылдардың пайдасы
Нан, сусын
Малға азық, құстарға жем
Емдік қасиеттері бар
Қағаз, тамақ болады
ХІV. Үйге тапсырма: Өлеңді жаттау.
ХV. Бағалау.
