Қазақ халқының тарихында ерекше орны бар ұлы хандар көп. Олар мемлекеттің тұтастығын сақтау, шекарасын кеңейту, халықтың бірлігін нығайту және тәуелсіздігін қорғау жолында үлкен рөл атқарды. Міне, солардың ішіндегі ең белгілілері:
1. Керей хан (XV ғ.)
- Қазақ хандығының алғашқы ханы.
- 1456 жылы Жәнібекпен бірге Қазақ хандығының негізін қалады.
- Шыңғыс ханның ұрпағы, Ақ Орданың билеуші тұқымынан шыққан.
2. Жәнібек хан (XV ғ.)
- Керей ханмен бірге Қазақ хандығының негізін қалаушылардың бірі.
- Хандықтың құрылуы мен нығаюына үлес қосты.
- Кейін «Асан қайғы» сияқты билермен бірге ел іргесін бекітті.
3. Қасым хан (1511–1523 жж.)
- Жәнібек ханның ұлы.
- Қазақ хандығының территориясын едәуір кеңейтті (1 млн шаршы км-ден аса).
- «Қасым ханның қасқа жолы» атты алғашқы заңдар жүйесін енгізді.
- Қазақ хандығы Алтын Орда мен Ноғай Ордасының орнын басқан беделді мемлекетке айналды.
4. Хақназар хан (1538–1580 жж.)
- Қазақ хандығының саяси беделін күшейтті.
- Ноғай Ордасының біраз бөлігін қосып алды.
- Сыртқы саясатта орыс патшалығы, Бұқар хандығымен қатынасты реттеді.
5. Тәуекел хан (1586–1598 жж.)
- Сыр бойындағы қалалар үшін Бұқар хандығымен күресті.
- Орта Азиядағы ірі әскери жорықтармен танымал.
6. Есім хан (1598–1628 жж.)
- «Есім ханның ескі жолы» атты заңдар жүйесін енгізді.
- Қазақ хандығын ішкі тұрақсыздықтан сақтап қалды.
- Жоңғарлармен күрес жүргізді.
7. Тәуке хан (1680–1715 жж.)
- «Жеті жарғы» заңдар жинағын қабылдады.
- Қазақ хандығында билер институтын нығайтты (Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би).
- Қазақ қоғамында бірлік пен тұрақтылық орнатты.
- «Тәуке ханның алтын ғасыры» деп аталады.
8. Абылай хан (1771–1781 жж.)
- Қазақ елінің тәуелсіздігі мен тұтастығын сақтауға күш салды.
- Ресей, Қытай, Жоңғариямен күрделі дипломатиялық қатынас орнатты.
- Халық арасында аса беделді, көреген басшы болды.
- Орта жүздің ханы ретінде үш жүздің басын қоса білді.
9. Кенесары Қасымұлы (1841–1847 жж.)
- Қазақтың соңғы ханы, Абылай ханның немересі.
- Ресей империясының отарлық саясатына қарсы көтеріліске шықты.
- 1841 жылы бүкіл қазақ елінің ханы болып сайланды.
- 1847 жылы Қырғыз жерінде ерлікпен қаза тапты.