Дарынды балалармен жеке жұмыстарды ұйымдастыру

Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында : «… жылдам өзгеріп отыратын дүниеге жағдайларында алынған терең білімнің, кәсіби дағдыларының негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға және өз бетінше дұрыс адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру»,- деп нақты мақсаттар қойылған . Қазіргі мектеп пен мұғалімнің алдындағы мақсат – баланың ішкі жан дүниесін тану, оның сыртқа шығуына мүмкіндік жасау, көмек көрсету.

Қазіргі заманда білім беру саласында балалардың дарындылық қабілеттері мен таланттарын толық ашу негізгі мәселе болып отыр Қоғам үшін ең өзекті мәселе – дарынды балаларды анықтау, оларды оқыту мен тәрбиелеу, себебі дарынды адам халқы, елі үшін көп пайда келтіретіні анық .

Қазақстан Республикасының «Білім туралы » Заңында «Әр баланың жеке қабілетіне қарай дарындылығын дамыту» сияқты өзекті мәселелер қойылған . Сондықтан соңғы кезде дарынды балалармен жұмыс істеуге көп көңіл бөліне бастады .

Дарынды балалармен жұмыс істеу мұғалімнің алдында үлкен міндеттер қояды . Дарындылықты анықтау ұзақ процесс, себебі оқушының дамуына, ой – өрісін, ерекше ойлау қабілетін бақылау, талдау күрделі үрдіс.

Адам өмірге өзіндік табиғи қасиеттермен, қабілеттермен келеді. Ал баланың бойындағы туа біткен қасиеттерді дамытатын – оқыту мен тәрбие . Неғұрлым баланың қабілеті мен талантын дамытуға ертерек көңіл бөлінсе, соғұрлым оны толық ашуға мүмкіндік туады .

Өйткені ғылым мен техниканы, өндірісті қазіргідей әлемдік денгейде дамыту үшін елімізге шығармашылықпен жұмыс жасайтын білімді, жоғары дайындығы бар білікті мамандар қажет. Ал ондай мамандар дарынды , қабілетті балалардың ішінен шығары сөзсіз .

Қабілетті баладан дарынды оқушы шығады, егер оқушының өзінің ұнатқан ісіне немесе спорттың бір түріне қабілеті болмаса одан дарынды оқушы, жақсы спортшы шықпайды .

Қабілет деген не ? Қабілет – іс-әрекеттің белгілі бір түрін ойдағыдай, нәтижелі етіп орындауда көрінетін адамның жеке қасиеті. Қабілетгің өзі жалпы және арнаулы болып 2-ге бөлінеді. Қабілеттің ойдағыдай дамуы үшін адамда тиісті білім жүйесі икемдік пен дағды болуға тиіс. Қабілеттің дамуында адамның туыстан берілетін анатомиялық, Физиологиялық белгісі ерекше орын алады. Қабілеттің қандай түрі болмасын өлшеусіз ерен еңбектен туындайды.

Мандай тер төгілмейінше, ешқандай қабілет өз мэніне ие болмайды, яғни іс-әрекетті шығармашылықпен орындау мүмкіншілігін қамтамасыз ететін қабілеттің жоғарғы түрін дарындылық деп атайды . Адамның дарындылығы оның жоғары жүйке саласының туа біткен қасиетімен тығыз байланысты . Дарынды балаларды іздеу, оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін бүгінгі күні өте қажет,себебі дарынды адам басқаға қарағанда көп пайда әкеледі.

Сонымен дарынды,талантты бала деп баланың, ата-ананың, мектептің үздік еңбегінің жемісін айтуға болады.

 

Дарындылыққа барар жолдың басты міндеті:

–   оқушының жеке ерекшелігімен қабілетін зерттеп-зерделеу;

–   шығармашылық ізденіске өзіндік зердесінің дамуын назарда ұстау;

–   оқушының өз бетінше әрекет етуіне мүмкіндік беру.

 

Дарынды баланың негізгі қасиеттері:

– ұқыптылық, жинақылық, зейінің тұрақтылығы, еңбек ету қабілетінің жоғарлығы.

–         ақыл-ой, логикалық ойлануының тездігі, кез-келген жағдайды талдап салыстыра біліуі.

–         барлық күш-қуатын сарқа жұмсап тынымсыз еңбек етуі.

Осы қағидаларды басшылыққа ала отырып кез-келген баланың бойындағы қабілетті үздіксіз еңбек, мүғалімнің ерінбей-жалықпай үлкен ізденіспен жұмыс жасауының нәтижесін жүзеге асыруға болады. Дарынды балалар көпшілігі эмоцияналды болады, сондықтан мұғалім үлкен шыдамдылық, түсіністік қажет. Дарынды балаларды уақытында бағалау аса қажет. Ол баланың алға ұмтылуының қажетті факторы . Кез келген жұмыстың мақсаты болады. Мақсатқа жете отыра нәтижеге жетеміз .

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында мемлекеттік саясат негізінде ең алғашқы рет «Әр баланың жеке қабілетіне қарай интеллектуалдық даму, жеке адамның дарындылығын дамыту » сияқты өзекті мәселелер енгізіліп отырғаны белгілі.

Өйткені ғылым мен техниканы,өндірісті қазіргідей әлемдік деңгейде дамыту үшін елімізге шығармашылықпен жұмыс жасайтын білімді, жоғары дайындығы бар білікті мамандар қажет. Ал ондай мамандар дарынды балалардың ішінен шығады .

Қабілет деген не ? Қабілет-іс-әрекеттің белгілі бір түрін ойдағыдай, нәтижелі етіп орындауда көрінетін адамның жеке қасиеті. Қабілеттің өзі жалпы және арнаулы болып 2-ге бөлінеді. Қабілеттің ойдағыдай дамуы үшін адамда тиісті білім жүйесі икемдік пен дағды болуы тиіс . Қабілеттің дамуында адамның туыстан берілетін анатомиялық-физиологиялық белгісі ерекше орын алады, іс-әрекетті шығармашылықпен орындау мүмкін­шілігін қамтамасыз ететін қабілеттің жоғарғы түрін дарындылық деп атайды.Қабілеттің қандай түрі болсын өлшеусіз ерен еңбектен туындайды

Қабілеттілік-адамның өз бейімділігі арқылы, шығармашылықпен жұмыс істеу арқылы қалыптасатын қасиет. Маңдай тер төгілмейінше, ешқандай қабілет өз мәніне ие болмайды . Қабілеттің дамуының табиғи негізін құрайтын нышандардың жинағы-дарындылық.

Дарынды балаларды іздеу, оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін бүгінгі таңда өте қажет,себебі дарынды адам басқаға қарағанда көп пайда әкеледі . Әрбір талантты адам, еңбекке бейім ол шығармашылық тапқырлықпен жігерлі еңбек етеді.

Пчелицев Данилме менің волейбол үйірмесіне екі жылдан бері қатысып келеді, ол алғашқыдан өзінің спортқа деген ынтасы жоғары екенін байқатты. Мектептегі басқада спорттық үйірмелерге келіп жүрді. Оның қабілетін байқап оны волейбол үйірмесіне қатысуға ұсыныс жасадым. Ол өте еңбекқор бала, оның бойында спортқа деген қызығушылық, ынта, қабілет байқадым . Бір жылдың ішінде қалалық, облыстық жарыстарда жеңе бастады, осыдан бастап ол баланың дарындылық қасиеттерін анықтай бастадым. Данилмен жекелей жұмыс, қосалқы тасырмалар бере отырып қаланың құрамасы сапына ойнауға жетістім.

Оның қабілетін байқай отырып , спортқа деген құштарлығын одан ары шындай түстім . Ол көптеген жарыстарға қатысып облыс құрама сапында Қазақстаның екі дүркін жеңімпазы атанды. Осы жарыстардың қортындысы бойынша мен ол оқушының дарындылығын анықтадым деп есептеймін .

Сонымен дарынды, талантты бала деп баланың, ата-ананың, мектептің үздіксіз еңбегінің жемісін айтуға болады . Қорыта айтқанда дарынды балалармен жеке жұмыстарды ұйымдастыруда төмендегі мәселерге баса назар аудару керек деп есептеймін. Спортта қабілетті, дарынды балаларды табу және анықтауды төмендегі схемалар арқылы анықтауға болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дарынды балаларға әсер ететін орта

 

 

Ата – ана

Мектеп

Қоғам

Жолдастары

Мұғалім

БАҚ

 

 

 

                                                      

 

 

 

 

 

 

 

ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРДЫ МАРАПАТТАУ

 

МАРАПАТТАУ КЕЗЕҢІ

 

Қабілетті ойыншы

 

Ұқыпты ойыншы

 

Ең мықты ойыншы

 

Талапкер ойыншы

 

Ең дарынды ойыншы

 

Ең тапқыр ойыншы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРДЫҢ

ДАМУ ДЕҢГЕЙІН АНЫҚТАУ:

 

 

Орташа балалармен салыстырғанда, дарынды балалардың даму деңгейі

 

Оңай оқиды, тіл байлығына және сөз қоры мол.

 

Ойлау қабілеттері ертерек қалыптасады. Тапқыр, қажырлы, әр нәрсеге бейім.

 

Өзгенің ұстанымын қабылдауы қиын келеді. Жоғары әлеуметтік

мұраттарымен ерекшеленеді.

 

 

Адамдардың көңіл – күйін байқағыш келеді. Әділетсіздікке ерекше ұшқыр жауап береді.Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында : «… жылдам өзгеріп отыратын дүниеге жағдайларында алынған терең білімнің, кәсіби дағдыларының негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға және өз бетінше дұрыс адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру»,- деп нақты мақсаттар қойылған . Қазіргі мектеп пен мұғалімнің алдындағы мақсат – баланың ішкі жан дүниесін тану, оның сыртқа шығуына мүмкіндік жасау, көмек көрсету.

Қазіргі заманда білім беру саласында балалардың дарындылық қабілеттері мен таланттарын толық ашу негізгі мәселе болып отыр Қоғам үшін ең өзекті мәселе – дарынды балаларды анықтау, оларды оқыту мен тәрбиелеу, себебі дарынды адам халқы, елі үшін көп пайда келтіретіні анық .

Қазақстан Республикасының «Білім туралы » Заңында «Әр баланың жеке қабілетіне қарай дарындылығын дамыту» сияқты өзекті мәселелер қойылған . Сондықтан соңғы кезде дарынды балалармен жұмыс істеуге көп көңіл бөліне бастады .

Дарынды балалармен жұмыс істеу мұғалімнің алдында үлкен міндеттер қояды . Дарындылықты анықтау ұзақ процесс, себебі оқушының дамуына, ой – өрісін, ерекше ойлау қабілетін бақылау, талдау күрделі үрдіс.

Адам өмірге өзіндік табиғи қасиеттермен, қабілеттермен келеді. Ал баланың бойындағы туа біткен қасиеттерді дамытатын – оқыту мен тәрбие . Неғұрлым баланың қабілеті мен талантын дамытуға ертерек көңіл бөлінсе, соғұрлым оны толық ашуға мүмкіндік туады .

Өйткені ғылым мен техниканы, өндірісті қазіргідей әлемдік денгейде дамыту үшін елімізге шығармашылықпен жұмыс жасайтын білімді, жоғары дайындығы бар білікті мамандар қажет. Ал ондай мамандар дарынды , қабілетті балалардың ішінен шығары сөзсіз .

Қабілетті баладан дарынды оқушы шығады, егер оқушының өзінің ұнатқан ісіне немесе спорттың бір түріне қабілеті болмаса одан дарынды оқушы, жақсы спортшы шықпайды .

Қабілет деген не ? Қабілет – іс-әрекеттің белгілі бір түрін ойдағыдай, нәтижелі етіп орындауда көрінетін адамның жеке қасиеті. Қабілетгің өзі жалпы және арнаулы болып 2-ге бөлінеді. Қабілеттің ойдағыдай дамуы үшін адамда тиісті білім жүйесі икемдік пен дағды болуға тиіс. Қабілеттің дамуында адамның туыстан берілетін анатомиялық, Физиологиялық белгісі ерекше орын алады. Қабілеттің қандай түрі болмасын өлшеусіз ерен еңбектен туындайды.

Мандай тер төгілмейінше, ешқандай қабілет өз мэніне ие болмайды, яғни іс-әрекетті шығармашылықпен орындау мүмкіншілігін қамтамасыз ететін қабілеттің жоғарғы түрін дарындылық деп атайды . Адамның дарындылығы оның жоғары жүйке саласының туа біткен қасиетімен тығыз байланысты . Дарынды балаларды іздеу, оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін бүгінгі күні өте қажет,себебі дарынды адам басқаға қарағанда көп пайда әкеледі.

Сонымен дарынды,талантты бала деп баланың, ата-ананың, мектептің үздік еңбегінің жемісін айтуға болады.

 

Дарындылыққа барар жолдың басты міндеті:

–   оқушының жеке ерекшелігімен қабілетін зерттеп-зерделеу;

–   шығармашылық ізденіске өзіндік зердесінің дамуын назарда ұстау;

–   оқушының өз бетінше әрекет етуіне мүмкіндік беру.

 

Дарынды баланың негізгі қасиеттері:

– ұқыптылық, жинақылық, зейінің тұрақтылығы, еңбек ету қабілетінің жоғарлығы.

–         ақыл-ой, логикалық ойлануының тездігі, кез-келген жағдайды талдап салыстыра біліуі.

–         барлық күш-қуатын сарқа жұмсап тынымсыз еңбек етуі.

Осы қағидаларды басшылыққа ала отырып кез-келген баланың бойындағы қабілетті үздіксіз еңбек, мүғалімнің ерінбей-жалықпай үлкен ізденіспен жұмыс жасауының нәтижесін жүзеге асыруға болады. Дарынды балалар көпшілігі эмоцияналды болады, сондықтан мұғалім үлкен шыдамдылық, түсіністік қажет. Дарынды балаларды уақытында бағалау аса қажет. Ол баланың алға ұмтылуының қажетті факторы . Кез келген жұмыстың мақсаты болады. Мақсатқа жете отыра нәтижеге жетеміз .

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында мемлекеттік саясат негізінде ең алғашқы рет «Әр баланың жеке қабілетіне қарай интеллектуалдық даму, жеке адамның дарындылығын дамыту » сияқты өзекті мәселелер енгізіліп отырғаны белгілі.

Өйткені ғылым мен техниканы,өндірісті қазіргідей әлемдік деңгейде дамыту үшін елімізге шығармашылықпен жұмыс жасайтын білімді, жоғары дайындығы бар білікті мамандар қажет. Ал ондай мамандар дарынды балалардың ішінен шығады .

Қабілет деген не ? Қабілет-іс-әрекеттің белгілі бір түрін ойдағыдай, нәтижелі етіп орындауда көрінетін адамның жеке қасиеті. Қабілеттің өзі жалпы және арнаулы болып 2-ге бөлінеді. Қабілеттің ойдағыдай дамуы үшін адамда тиісті білім жүйесі икемдік пен дағды болуы тиіс . Қабілеттің дамуында адамның туыстан берілетін анатомиялық-физиологиялық белгісі ерекше орын алады, іс-әрекетті шығармашылықпен орындау мүмкін­шілігін қамтамасыз ететін қабілеттің жоғарғы түрін дарындылық деп атайды.Қабілеттің қандай түрі болсын өлшеусіз ерен еңбектен туындайды

Қабілеттілік-адамның өз бейімділігі арқылы, шығармашылықпен жұмыс істеу арқылы қалыптасатын қасиет. Маңдай тер төгілмейінше, ешқандай қабілет өз мәніне ие болмайды . Қабілеттің дамуының табиғи негізін құрайтын нышандардың жинағы-дарындылық.

Дарынды балаларды іздеу, оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін бүгінгі таңда өте қажет,себебі дарынды адам басқаға қарағанда көп пайда әкеледі . Әрбір талантты адам, еңбекке бейім ол шығармашылық тапқырлықпен жігерлі еңбек етеді.

Пчелицев Данилме менің волейбол үйірмесіне екі жылдан бері қатысып келеді, ол алғашқыдан өзінің спортқа деген ынтасы жоғары екенін байқатты. Мектептегі басқада спорттық үйірмелерге келіп жүрді. Оның қабілетін байқап оны волейбол үйірмесіне қатысуға ұсыныс жасадым. Ол өте еңбекқор бала, оның бойында спортқа деген қызығушылық, ынта, қабілет байқадым . Бір жылдың ішінде қалалық, облыстық жарыстарда жеңе бастады, осыдан бастап ол баланың дарындылық қасиеттерін анықтай бастадым. Данилмен жекелей жұмыс, қосалқы тасырмалар бере отырып қаланың құрамасы сапына ойнауға жетістім.

Оның қабілетін байқай отырып , спортқа деген құштарлығын одан ары шындай түстім . Ол көптеген жарыстарға қатысып облыс құрама сапында Қазақстаның екі дүркін жеңімпазы атанды. Осы жарыстардың қортындысы бойынша мен ол оқушының дарындылығын анықтадым деп есептеймін .

Сонымен дарынды, талантты бала деп баланың, ата-ананың, мектептің үздіксіз еңбегінің жемісін айтуға болады . Қорыта айтқанда дарынды балалармен жеке жұмыстарды ұйымдастыруда төмендегі мәселерге баса назар аудару керек деп есептеймін. Спортта қабілетті, дарынды балаларды табу және анықтауды төмендегі схемалар арқылы анықтауға болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дарынды балаларға әсер ететін орта

 

 

Ата – ана

Мектеп

Қоғам

Жолдастары

Мұғалім

БАҚ

 

 

 

                                                      

 

 

 

 

 

 

 

ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРДЫ МАРАПАТТАУ

 

МАРАПАТТАУ КЕЗЕҢІ

 

Қабілетті ойыншы

 

Ұқыпты ойыншы

 

Ең мықты ойыншы

 

Талапкер ойыншы

 

Ең дарынды ойыншы

 

Ең тапқыр ойыншы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРДЫҢ

ДАМУ ДЕҢГЕЙІН АНЫҚТАУ:

 

 

Орташа балалармен салыстырғанда, дарынды балалардың даму деңгейі

 

Оңай оқиды, тіл байлығына және сөз қоры мол.

 

Ойлау қабілеттері ертерек қалыптасады. Тапқыр, қажырлы, әр нәрсеге бейім.

 

Өзгенің ұстанымын қабылдауы қиын келеді. Жоғары әлеуметтік

мұраттарымен ерекшеленеді.

 

Адамдардың көңіл – күйін байқағыш келеді. Әділетсіздікке ерекше ұшқыр жауап береді.