Балабақшада біртұтас тәрбие жүйесін жүзеге асыру

Сейдахметова Гульназ Ержигитовна
Лауазымы: тәрбиеші
Қызылорда облысы, Сырдария ауданы
№8 «Айгүл » балабақшасы

Кіріспе: Балабақша – баланың дамуы мен әлеуметтенуіндегі маңызды кезең. Бұл кезеңде балалардың дүниетанымы, мінез-құлқы және өмірге деген алғашқы көзқарастары қалыптасады. Тәрбие мен білім берудің осы кезеңінде біртұтас тәрбие жүйесін жүзеге асыру балалардың жан-жақты дамуының кепілі болып табылады. Біртұтас тәрбие жүйесі баланы тұлға ретінде үйлесімді дамытуға, оның зияткерлік, физикалық, эмоционалдық және әлеуметтік әлеуетін қалыптастыруға бағытталған.

Негізгі бөлім:

Біртұтас тәрбие жүйесі – бұл баланың дамуындағы барлық тәрбие бағыттарын (интеллектуалдық, эстетикалық, әлеуметтік, дене, эмоционалдық және экологиялық тәрбие) үйлесімді түрде біріктіретін тәсіл. Бұл жүйе әрбір баланың жеке ерекшеліктерін ескеріп, оны толыққанды тұлға ретінде дамытуға ықпал етеді. Біртұтас тәрбие жүйесінің басты мақсаты – баланың рухани, физикалық және интеллектуалдық қабілеттерін бірдей дәрежеде дамытып, оның өзіндік болмысы мен әлеуетін ашуға мүмкіндік беру.

Тәрбие процесі бірізді, кезең-кезеңімен жүзеге асып отыруы керек. Балабақшадағы тәрбие үздіксіз бола отырып, әр жастағы балалардың даму деңгейіне сай болуы тиіс. Әр бала жеке тұлға ретінде қарастырылады. Оның табиғи бейімділігі, қызығушылығы және қабілеттері ескеріліп, тәрбиелеу процесі соған сәйкес ұйымдастырылады. Тәрбие мен оқытудың барлық бағыттары өзара байланыста жүзеге асырылады. Бұл баланың жан-жақты дамуына ықпал етеді. Мысалы, дене тәрбиесі мен интеллектуалдық даму бір-бірімен үйлесімді болуы тиіс. Тәрбие барысында ұлттық құндылықтар, мәдениет, салт-дәстүрлер мен қоғамның моральдық нормалары балаларға сіңіріледі. Баланың болашақта қоғамның толыққанды мүшесі болуы үшін оның бойында адами құндылықтар қалыптастырылады.

Біртұтас тәрбие жүйесі бірнеше негізгі бағытты қамтиды, олардың әрқайсысы баланың жан-жақты дамуына үлес қосады.

Дене тәрбиесі – баланың физикалық денсаулығын нығайтуға, дене шынықтыру және қимыл белсенділігін дамытуға бағытталған. Бұл бағыт баланың қозғалыс қабілеттерін дамытып, салауатты өмір салтын қалыптастыруды көздейді.

Интеллектуалдық тәрбие баланың танымдық белсенділігін арттыруға бағытталған. Бұл бағытта балабақшада балаларға логикалық ойлау, шығармашылық қабілеттерін дамыту, зерттеу дағдыларын қалыптастыру бойынша түрлі ойындар мен жаттығулар өткізіледі. Интеллектуалдық тәрбие балалардың ойлау, талдау, мәселені шешу дағдыларын дамытады. Бұл болашақта олардың мектепке дайындығын қамтамасыз етеді.

Әлеуметтік тәрбие баланың қоғамда өзін қалай ұстау керектігін, әлеуметтік дағдыларды дамытуға бағытталған. Бұл бағыт баланың қоршаған ортамен дұрыс қарым-қатынас орнатуына, ұжымдық іс-әрекетке бейімделуіне көмектеседі. Тәрбиешілер балаларды достыққа, бір-біріне көмектесуге, ынтымақтастыққа үйретеді.

Эмоционалдық тәрбие балалардың өз сезімдерін түсініп, оларды дұрыс басқара білуін қалыптастыруға бағытталған. Бұл баланың эмоционалдық тұрақтылығын дамытуға көмектеседі.  Эмоционалдық тәрбие балаларға стресстік жағдайларда өзін ұстай білуге, өз сезімдерін бақылауға және басқа адамдардың эмоцияларын түсінуге үйретеді.

Эстетикалық тәрбие баланың әсемдік пен сұлулықты қабылдауын, шығармашылық қабілеттерін дамытуды қамтиды. Эстетикалық тәрбие баланың қиялын дамытып, өнерге деген қызығушылығын арттырады.

Экологиялық тәрбие балалардың табиғатқа деген сүйіспеншілігін, қоршаған ортаға құрметпен қарауын қалыптастырады. Бұл бағытта балаларға табиғатты қорғау, өсімдіктер мен жануарлар әлемін зерттеу дағдылары үйретіледі. Балабақшада экологиялық тәрбиені жүзеге асыру келесі әдістер арқылы жүзеге асады: Экологиялық тәрбие балалардың қоршаған ортаны қорғау маңыздылығын түсінуіне және табиғатқа деген жанашырлығын арттырады.

Біртұтас тәрбие жүйесінің маңыздылығы

Біртұтас тәрбие жүйесі балалардың үйлесімді және жан-жақты дамуына ықпал етеді. Бұл жүйе балаға өмірде қажетті маңызды дағдыларды қалыптастырып қана қоймай, оның болашақта қоғамның толыққанды мүшесі болып қалыптасуына негіз болады. Тәрбиенің барлық бағыттарын біріктіре отырып, бала тәрбиесі тек білім берумен шектелмей, оның адамгершілік, рухани құндылықтарын да дамытуға мүмкіндік береді.

Қорытынды

Балабақшада біртұтас тәрбие жүйесін жүзеге асыру – бұл бала дамуының барлық қырларын қамтитын кешенді процесс. Бұл жүйе балалардың зияткерлік, әлеуметтік, физикалық және эмоционалдық дамуына ықпал етіп, олардың бойында толыққанды тұлғаны қалыптастырады. Тәрбиешілер мен ата-аналардың бірлесіп жұмыс істеуі арқылы бұл жүйе тиімді жүзеге асып, балаға болашақта сәтті дамуға мүмкіндік береді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Ж.Қ.Дүйсенова, Қ.Н.Нығметова. Балалар психологиясы. – Алматы, 2012.
2. Меңжанова А. «Мектепке дейінгі педагогика»-Алматы.
3. Біртұтас тәрбие бағдарламасы.
4. Интернет желісі.