Тарих сабағындағы белсенді оқыту әдістері: Lesson Study тәжірибесі.
Шарипов Баратбек Жусипбековұлы
Ұлағат Ж.Б.Б.М
Тарих пәні мұғалімі
Қазіргі беру жүйесінде оқушылардың сыни ойлауын, зерттеу дағдыларын және шығармашылық қабілеттерін дамыту маңызды. Бұл мақсатқа жету үшін оқытушылар түрлі әдістемелік тәсілдерді қолданады. Солардың бірі – Lesson Study (сабақты зерттеу). Lesson Study – оқытушылардың бірлесіп жұмыс істеуі, сабақты жоспарлау, өткізу, бақылау және талдау арқылы оқыту сапасын арттыруға бағытталған тәсіл. Бұл мақалада Қазақстан тарихы және дүние жүзі тарихы пәндерінде Lesson Study тәжірибесін қолданудың нақты мысалдары қарастырылады.
Lesson Study тәсілінің негізгі кезеңдері:
Топ құру және мәселені анықтау: Бірнеше тарих пәні мұғалімдерінен тұратын топ құрылады. Топ мүшелері оқушылардың қиындық тудыратын тақырыбын немесе мәселені анықтайды.
Оқу мақсатын қою және зерттеу сабағын жоспарлау: Топ оқу мақсатын қояды және сол мақсатқа жетуге бағытталған зерттеу сабағын (research lesson) жоспарлайды. Сабақ жоспарында белсенді оқыту әдістері, оқушылардың қызығушылығын арттыратын тапсырмалар болуы керек.
Зерттеу сабағын өткізу: Топ мүшелерінің бірі зерттеу сабағын өткізеді, ал қалғандары оқушылардың әрекетін бақылайды және жазып алады.
Сабақты талдау: Сабақтан кейін топ мүшелері бірге жиналып, сабақтың қалай өткенін талдайды. Оқушылардың реакциясы, тапсырмалардың тиімділігі, оқыту әдістерінің әсері қарастырылады.
Қорытынды жасау және сабақты қайта жоспарлау: Талдау нәтижелері бойынша сабақ жоспарына өзгерістер енгізіледі және сабақ қайта жоспарланады.
Нақты мысалдар:
1-мысал: Қазақстан тарихы
Мәселе: Оқушылардың “Қазақ хандығының құрылуы” тақырыбын толық түсінбеуі.
Жоғары: 3 тарих пәні мұғалімі.
Оқу мақсаты: Оқушылар Қазақ хандығының құрылу себептерін, тарихи маңызын және рөлін түсінуі керек.
Зерттеу сабағының жоспары:
Белсенді оқыту әдістері: “ДЖИГСОУ” әдісі, “Тірек сөздер” әдісі, “ПОПС формуласы” әдісі.
Тапсырмалар:
Оқушылар тақырыпты бірнеше бөлікке бөліп, әр бөлікті зерттейді.
Тірек сөздер арқылы тақырыптың негізгі идеясын анықтайды.
ПОПС формуласы арқылы өз пікірлерін білдіреді (Пікірім, Оны дәлелдеймін, Оған мысал келтіремін, Соған байланысты ұсыныс жасаймын).
Бақылау: Оқушылардың әр әдіске қалай қатысқаны, қандай сұрақтар қойғаны, тақырыпты қаншалықты түсінгені бақыланады.
Талдау: Сабақтан кейін топ мүшелері оқушылардың тапсырмаларды орындау барысындағы қиындықтарын, белсенділік деңгейін және мұғалімнің рөлін талқылайды.
Қорытынды: “ДЖИГСО” әдісі оқушылардың бірлесіп жұмыс істеуіне және ақпаратты терең түсінуіне көмектесті. “Тірек сөздер” әдісі арқылы оқушылар тақырыптың негізгі идеясын тез анықтады. ПОПС формуласы оқушылардың өз пікірін білдіру дағдысын дамытты.
2-мысал: Дүние жүзі тарихы
Мәселе: Оқушылардың “Екінші дүниежүзілік соғыс” тақырыбын толық меңгермеуі, себеп-салдарын түсінбеуі.
Жоғары: 4 тарих пәні мұғалімі.
Оқу мақсаты: Оқушылар Екінші дүниежүзілік соғыстың себептерін, негізгі оқиғаларын және салдарын түсінуі керек.
Зерттеу сабағының жоспары:
Белсенді оқыту әдістері: “Аквариум” әдісі, “Ми шабуылы” әдісі, “Венн диаграммасы” әдісі.
Тапсырмалар:
“Аквариум” әдісі арқылы оқушылар тақырыпты талқылайды және өз пікірлерін білдіреді.
“Ми шабуылы” әдісі арқылы соғыстың себептерін анықтайды.
“Венн диаграммасы” арқылы соғысқа қатысқан мемлекеттердің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстырады.
Бақылау: Оқушылардың талқылауға қатысу белсенділігі, идеяларының сапасы, ақпаратты салыстыру дағдылары бақыланады.
Талдау: Сабақтан кейін топ мүшелері оқушылардың әр тапсырманы орындау барысындағы белсенділігін, қиындықтарын және мұғалімнің көмегін талқылайды.
Қорытынды: “Аквариум” әдісі оқушылардың тақырыпты терең түсінуіне және өз пікірлерін еркін білдіруіне мүмкіндік берді. “Ми шабуылы” әдісі оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытты. “Венн диаграммасы” әдісі оқушылардың ақпаратты жүйелеу және салыстыру дағдыларын қалыптастырады.
Lesson Study – тарих пәні мұғалімдері үшін оқыту сапасын арттырудың тиімді әдісі. Бұл тәсіл оқытушыларға бірлесіп жұмыс істеуге, сабақты мұқият жоспарлауға және оқушылардың қажеттіліктерін ескеруге мүмкіндік береді. Lesson Study арқылы оқушылардың белсенділігін арттыруға, сыни ойлауын дамытуға және тарихты терең түсінуіне қол жеткізуге болады. Бұл мақалада келтірілген мысалдар Lesson Study тәжірибесін қазақ және дүние жүзі тарихы пәндерінде қалай тиімді қолдануға болатынын көрсетеді.
