Дені сау ұрпақ ұлт болашағы

Салкеева Анар Сагатбаевна

Лауазымы: тәрбиеші

Жамбыл облысы, Мойынқұм ауданы

Ақбота бөбек-жәй бақшасы

Кіріспе
Балабақша – баланың алғашқы әлеуметтік ортаға аяқ басатын орны ғана емес, оның денсаулығы мен дамуына зор әсер ететін кезең. Дені сау ұрпақ тәрбиелеу, олардың физикалық, психоэмоционалдық және әлеуметтік жағдайының дұрыс қалыптасуы, балабақшадағы тәрбие мен білім беру ісінің негізі болуы тиіс. Бала денсаулығын сақтау мен нығайту, оның күнделікті өмірінде дұрыс тәртіп пен санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау, тұрақты физикалық белсенділікті қамтамасыз ету – балабақшада атқарылатын маңызды міндеттер қатарында. Бұл мақалада дені сау ұрпақты тәрбиелеудің балабақшадағы маңызы мен оның ұлт болашағына тигізетін әсері талқыланады.

1. Балабақшада денсаулық тәрбиесінің маңызы

Балабақша – балалардың денсаулығын сақтау мен нығайтудың басты орны. Мұнда балалардың физикалық және психологиялық дамуына қажетті жағдайлар жасалып, олардың иммунитеті мен жалпы денсаулығы қорғауға алынады. Дені сау ұрпақ тәрбиелеу – балабақшада балаға дұрыс күтім мен тәрбие беру арқылы жүзеге асады.

• Дұрыс тамақтану: Балабақшада дұрыс тамақтану балалардың денсаулығы мен толыққанды дамуы үшін маңызды рөл атқарады. Баланың өсуі мен физикалық және ақыл-ой дамуы үшін қажетті витаминдер мен минералдардың жетіспеуі олардың жалпы жағдайына теріс әсер етуі мүмкін. Сондықтан балабақшадағы мәзір әртүрлі, теңгерімді және пайдалы болуы керек. Тамақтанудың дұрыс режимі балалардың иммунитетін нығайтып, энергия деңгейін арттырады және белсенді өмір салтын ұстануға мүмкіндік береді. Бұл әсіресе балабақша жасындағы балалардың дұрыс дағдыларды қалыптастыруына, денсаулықтарын сақтауына және болашақта салауатты өмір салтын ұстануына ықпал етеді.
• Гигиеналық дағдыларды қалыптастыру: Балабақшада балаларға жеке гигиена ережелерін сақтау негізгі дағдылар ретінде үйретіледі. Олар қолды дұрыс жууды, бет пен ауызды шаюды, тырнақтарын таза ұстауды, жеке заттарын, соның ішінде тарақ, орамал және киімдерін ұқыпты қолдануды меңгереді. Әсіресе, тамақтанар алдында және дәретханадан кейін қол жуу сияқты қарапайым әрекеттердің маңыздылығы түсіндіріледі. Сондай-ақ, балаларға дұрыс тіс тазалау дағдылары көрсетіліп, күнделікті тіс тазалаудың денсаулыққа тигізетін пайдасы туралы айтылады. Гигиеналық әдеттерді ерте жастан қалыптастыру балаларды тазалық пен ұқыптылыққа үйретіп қана қоймай, олардың денсаулығын сақтауға, түрлі инфекциялар мен аурулардың алдын алуға көмектеседі. Балабақша тәрбиешілері бұл дағдыларды ойындар, көрнекі құралдар және әңгімелер арқылы түсінікті әрі қызықты етіп жеткізеді. Гигиеналық тәрбие балалардың тазалыққа деген саналы көзқарасын қалыптастырып, олардың денсаулығының мықты болуына және болашақта салауатты өмір салтын ұстануына негіз болады.
• Физикалық белсенділік: Дені сау және белсенді ұрпақ тәрбиелеуде физикалық қозғалыс үлкен рөл атқарады. Балабақшада балалардың қозғалыс белсенділігін арттыру үшін арнайы спорттық жаттығулар, көңілді ойындар мен ашық ауада серуендер ұйымдастырылады. Мұндай іс-шаралар балалардың физикалық даму деңгейін арттырып, олардың бұлшық еттерінің нығаюына, жүрек-қан тамырлары жүйесінің дұрыс жұмыс істеуіне және иммундық жүйесінің күшеюіне ықпал етеді. Сонымен қатар, қозғалыс белсенділігі балалардың тепе-теңдік пен үйлестіру қабілеттерін дамытып, жалпы физикалық төзімділігін арттырады. Түрлі спорттық ойындар арқылы балалар ұжымда жұмыс істеуді, тәртіпті сақтауды және бір-бірімен ынтымақтастықта болуды үйренеді. Белсенді қозғалыс барысында балалардың көңіл-күйлері көтеріледі, ұйқы сапасы жақсарады, ал бұл олардың жалпы денсаулығы мен танымдық қабілеттеріне оң әсерін тигізеді. Физикалық белсенділік баланың үйлесімді дамуы үшін ең маңызды факторлардың бірі болып табылады.

2. Балабақшада психологиялық және әлеуметтік денсаулық

Балабақшадағы тәрбие баланың психологиялық жағдайы мен әлеуметтік дағдыларының қалыптасуына да әсер етеді. Дені сау ұрпақ тәрбиелеуде тек физикалық денсаулық қана емес, сондай-ақ балалардың эмоционалды және психологиялық тұрғыдан да қалыптасуы маңызды.

• Психологиялық қолдау: Балалар балабақшада күнделікті өмірде түрлі эмоциялар мен көңіл-күйлерді бастан кешіреді. Сондықтан олардың психологиялық жағдайын тұрақты бақылау және қажетті қолдау көрсету өте маңызды. Балабақша тәрбиешілері мен ұстаздары балалардың өздерін қауіпсіз, сенімді және жайлы сезінулеріне барынша жағдай жасайды. Психологиялық қолдау арқылы балалардың ішкі эмоциялық әлемін түсініп, олардың уайымдары мен қорқыныштарын жеңуге көмектесуге болады. Ұстаздар әр баланың ерекшелігін ескере отырып, олармен ашық және жылы қарым-қатынас орнатады, бұл балалардың өздерін қабылданған және қолдау тапқандай сезінуіне ықпал етеді.
• Әлеуметтік дағдыларды дамыту: Балабақша – балалардың әлеуметтік ортаға алғаш бейімделіп, қарым-қатынас жасауды үйренетін маңызды кезеңі. Бұл жерде олар басқа балалармен және ересектермен өзара әрекеттесіп, әлеуметтік дағдыларды меңгереді. Балалар топтық ойындар мен іс-шаралар арқылы ұжымда жұмыс істеуді, рөлдерді бөлісуді және бір-бірін қолдауды үйренеді. Әлеуметтік дағдыларды дамыту олардың болашақ өмірінде маңызды рөл атқарады. Балабақшада балалар өзара сыйластық, төзімділік және ынтымақтастық сияқты қасиеттерді игеріп, түрлі мінездер мен көзқарастарды қабылдауға үйренеді. Бұл дағдылар балалардың өзін-өзі ұстау, басқалармен ортақ тіл табу және қиын жағдайларда тиімді шешім қабылдау қабілеттерін жетілдіреді. Сонымен қатар, балалар балабақшадағы тәрбиешілердің көмегімен өз эмоцияларын басқарып, жанжалдарды шешуді және өз пікірін дұрыс жеткізуді үйренеді. Осындай тәжірибе олардың болашақта ұжымдық жұмысқа бейімделіп, үйлесімді қарым-қатынас орнатуына мүмкіндік береді.

3. Дені сау ұрпақ тәрбиелеудегі тәрбиешінің рөлі

Балабақшадағы тәрбиеші баланың денсаулығы мен дамуына тікелей жауапты тұлға. Ол балаларға дұрыс тәрбие мен қамқорлық көрсетіп, олардың денсаулығын қорғау мен нығайту үшін түрлі әдістерді қолданады.

• Тәрбиелік шаралар: Тәрбиешілер балаларға денсаулыққа байланысты білім мен дағдыларды үйретеді. Оларға дұрыс тамақтану, тазалық сақтау, спортпен айналысу және өз денсаулығын қорғау сияқты дағдыларды меңгерту арқылы дені сау ұрпақ тәрбиелеуге ықпал етеді.
• Денсаулыққа бағытталған ойындар: Балабақшада балалар үшін арнайы денсаулықты нығайтуға бағытталған ойындар ұйымдастырылады. Бұл ойындар балалардың физикалық дамуымен қатар, олардың когнитивті қабілеттерін де жетілдіреді. Сонымен қатар, осындай ойындар арқылы балалар әртүрлі жаттығулар мен қозғалыстарды игеріп, денесін шынықтырады.

4. Балабақшада экологиялық тәрбие мен денсаулық

Балабақшада экологиялық тәрбие мен денсаулықты сақтау тығыз байланысты. Балаларды табиғатпен таныстыру, экологиялық тәрбие беру арқылы олардың табиғатқа деген жауапкершілігін арттыруға болады. Бұл өз кезегінде балалардың психологиялық және физикалық жағдайын жақсартуға ықпал етеді.

• Табиғатқа қызығушылықты ояту: Балабақшада балаларға табиғатты қорғау, экологиялық мәселелерді түсіндіру арқылы олардың табиғатқа деген қамқорлығын арттыруға болады. Табиғатпен жұмыс істеу, өсімдіктерді күту, жануарларға қамқорлық жасау балалардың жауапкершілік сезімін оятып, психологиялық тұрғыдан тұрақты болуына көмектеседі.
• Серуендер мен табиғат аясындағы іс-шаралар: Балабақшада табиғат аясында өткізіліп жатқан серуендер мен іс-шаралар балалардың денсаулығына оң әсер етеді. Олар таза ауада белсенді болып, табиғатпен тығыз байланыс орнатады.

Қорытынды
Дені сау ұрпақ тәрбиелеу – тек балабақшадағы педагогикалық үрдіс ғана емес, бүкіл қоғамның міндеті. Балабақшада балалардың физикалық, психологиялық және әлеуметтік жағдайын дұрыс қалыптастыру, денсаулықтарын сақтау мен нығайту, оларға дұрыс тәрбие беру – болашақ ұрпақтың жан-жақты дамуына жол ашады. Балабақшадағы денсаулықты қорғауға бағытталған шаралар мен тәрбие әдістері баланың болашақта өмірде табысты, дені сау азамат болып қалыптасуына ықпал етеді.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Жұмабекова Ф. Мектепке дейінгі педагогика: Оқу құралы.  – Астана: Фолиант, 2008. – 336 б.
2. Бегимгужина Л. С., Ахметов М. Г. Мектеп жасына дейінгі балалардың салауатты өмір салтын қалыптастыру
3. Интернет желісі.