Мектепалды сынып оқушыларының құзыреттіліктерін дамытудың қазіргі кездегі әдістемелік нұсқаулары
Уразалина Сауле Бильханкызы
Атырау қаласы.
№41 Ә.Кекілбайұлы атындағы мектеп-гимназия
Мектепалды сыныбының мұғалімі
Аңдатпа
Бұл мақалада мектепалды сынып оқушыларының құзыреттіліктерін дамытудың заманауи әдістемелік тәсілдері терең талданады. Балалардың танымдық, әлеуметтік және шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге арналған оқыту әдістері ұсынылып, олардың әрқайсысының тиімділігі мен қолдану ерекшеліктері сипатталады. Сонымен қатар, мектепалды білім беруде инновациялық тәсілдердің рөлі, олардың баланың болашақтағы оқу қызметіне әсері және осы бағытта педагогикалық тәжірибені жетілдірудің қажеттілігі қарастырылады.
Кілт сөздер: мектепалды дайындық, құзыреттілік тәсіл, әдістемелік нұсқаулар, инновациялық технологиялар, бала дамуы.
Мектепалды сынып кезеңі – баланың танымдық және әлеуметтік дамуының маңызды кезеңдерінің бірі. Бұл кезеңде баланың оқу қызметіне дайындық деңгейін арттыру және оның психологиялық әрі физиологиялық мүмкіндіктерін ескере отырып оқыту өзекті мәселе болып табылады. Заманауи білім беру жүйесі баланың өмірлік маңызды дағдыларын қалыптастыруды көздейтін құзыреттілікке бағытталған оқытуға ерекше назар аударады. Мұндай тәсіл баланың тұлғалық және интеллектуалдық әлеуетін дамытуға ықпал етеді. Осы мақалада мектепалды дайындықтың басты құзыреттілік бағыттары мен оларды дамыту жолдары қарастырылады.
Мектепалды сыныптағы құзыреттіліктерді анықтау
Танымдық құзыреттілік:
Танымдық құзыреттілік баланың қоршаған ортаны зерттеуге және оны түсінуге деген ынтасын білдіреді. Бұл құзыреттілік зейін, есте сақтау, логикалық ойлау және шығармашылық қиял сияқты қабілеттерді дамытуға бағытталған. Мысалы, бала табиғат құбылыстарын бақылай отырып, олардың себебі мен салдарын түсінуге үйренеді. Танымдық құзыреттілікті дамытуда ойын элементтері, эксперименттер, табиғатқа экскурсиялар үлкен рөл атқарады.
Әлеуметтік құзыреттілік:
Әлеуметтік құзыреттілік баланың қоғаммен қарым-қатынас орнату және әлеуметтік нормаларды меңгеру қабілетін қамтиды. Мысалы, ойын барысында балалар кезек күту, топпен жұмыс істеу және достық қарым-қатынасты сақтау сияқты дағдыларды үйренеді. Бұл құзыреттілікке топтық сабақтар, рөлдік ойындар және коммуникацияға бағытталған жаттығулар арқылы қол жеткізіледі.
Шығармашылық құзыреттілік:
Шығармашылық құзыреттілік баланың өзін-өзі көрсету қабілеті мен жаңа идеяларды ойлап табу дағдысымен байланысты. Балалар сурет салу, ән айту, би билеу немесе қолөнер арқылы өз қиялын іске асыра алады. Мұндай әрекеттер арқылы балалардың креативті ойлау қабілеті мен өзіндік таланты ашылады.
Заманауи әдістемелік тәсілдер
Ойын технологиялары:
Ойын – мектепалды кезеңдегі оқытудың негізгі элементі болып табылады. Танымдық ойындар баланың ой-өрісін дамытып қана қоймай, оның зейінін, шоғырлану қабілетін және мәселені шешу дағдыларын жетілдіреді. Мысалы, «Түсіндіру арқылы табу» ойыны балалардың сөйлеу қабілетін дамытса, «Сиқырлы қорап» ойыны олардың логикалық ойлауын ынталандырады.
Жобалық оқыту әдісі:
Жобалық оқыту балалардың зерттеу және дербес жұмыс істеу қабілетін дамытуға арналған тиімді әдіс. Мысалы, «Менің отбасым» тақырыбындағы шағын жоба балаларға отбасылық құндылықтарды зерттеуге мүмкіндік береді. Бұл әдіс арқылы балалар өз ойларын жүйелі түрде жеткізуге, ақпарат іздеуге және нәтижелерін ұсынуға дағдыланады.
Тұлғалық-бағдарлы тәсіл:
Әр баланың жеке қабілеттері мен қызығушылықтарын ескеру мектепалды білім беруде маңызды рөл атқарады. Бұл тәсіл балалардың өзіндік ерекшеліктерін бағалауға және олардың даму деңгейіне сәйкес оқу материалдарын ұсынуға мүмкіндік береді. Мысалы, суретке қабілетті балаға шығармашылық тапсырмалар беріледі, ал есептерге қызығатын балаға математикалық ойындар ұсынылады.
Ақпараттық технологияларды қолдану:
Цифрлық құралдар мен интерактивті технологиялар қазіргі мектепалды оқытуда үлкен маңызға ие. Электронды кітаптар, танымдық бейнероликтер және интерактивті тақталар баланың сабаққа деген қызығушылығын арттырады. Мысалы, мультимедиялық тапсырмалар арқылы балалар әріптерді, сандарды және түстерді оңай меңгереді.
Құзыреттілікке негізделген оқытудың нәтижелері
Құзыреттілік тәсілі мектепалды білім беруде балаларды болашақ мектеп бағдарламасына дайындауда маңызды рөл атқарады. Біріншіден, бұл тәсіл балалардың өздігінен ойлау және шешім қабылдау қабілетін арттырады. Екіншіден, оларда оқуға деген қызығушылық пайда болып, танымдық әрекеттерге белсенділік артады. Үшіншіден, топтық жұмыс арқылы балалардың әлеуметтік бейімделу деңгейі жоғарылайды. Сонымен қатар, шығармашылық қабілеттерін дамыту арқылы балалар жаңа идеялар ойлап табуға және оларды жүзеге асыруға дағдыланады.
Мектепалды сыныптағы құзыреттілікке бағытталған оқыту балалардың болашақ білім алуға дайындық деңгейін жақсартудың негізгі құралы болып табылады. Бұл әдіс балалардың танымдық, әлеуметтік және шығармашылық қабілеттерін дамытып қана қоймай, олардың жеке тұлғалық дамуына ықпал етеді. Заманауи әдістемелік тәсілдерді қолдану арқылы мектепалды білім беру сапасын арттыруға және балаларды жаңа білім әлеміне дайындауға болады.
Пайдаланылған әдебиеттер
- ҚР Білім және ғылым министрлігі. “Мектепалды даярлық сыныптарына арналған бағдарлама”. – Нұр-Сұлтан, 2022.
- Васильева, Н.А. “Дошкольное образование: современные подходы”. – Москва: Академкнига, 2021.
- Сатбаева, Қ.Б. “Білім беру саласындағы инновациялар”. – Алматы: Білім, 2020.
- ЮНЕСКО. “Раннее детское развитие и образование: основные тенденции”. – Париж, 2019.
- Смирнова, Е.О. “Игра как средство развития ребенка”. – Санкт-Петербург: Питер, 2022.
