Балалардағы цифрлық аутизм алдын алу шаралары
Тақырыбы:Балалардағы цифрлық аутизм алдын алу шаралары.
Цифрлық аутизм – қазіргі заманғы технологиялардың, əсіресе смартфондар мен планшеттердің, балалардың психологиялық жəне əлеуметтік дамуына тигізетін кері əсерінен туындайтын құбылыс. Бұл құбылыс балалардың ерте жастан бастап электронды құрылғыларға ұзақ уақыт бойы тəуелді болуымен байланысты. Цифрлық аутизм белгілеріне баланың əлеуметтік қарымқатынастардан оқшаулануы, сөйлеу қабілетінің кешігуі, назар аударудың нашарлауы жəне эмоциялық сезімталдықтың төмендеуі жатады. Бұл белгілер технологиялар мен экрандық құрылғыларды артық қолданудың нəтижесінде пайда болады. Сондықтан бұл мəселе ата-аналар мен педагогтар арасында алаңдаушылық тудырып, талқылануда.
Алдын алу шаралары: Цифрлық аутизмнің алдын алу үшін ата-аналар мен педагогтар мына шараларды қолдана алады: 1.Экран уақытының шектеулері: Балалардың экран алдында өткізетін уақытын шектеу – маңызды алдын алу шараларының бірі. Психологтар 2 жасқа дейінгі балаларға экрандық құрылғыларды мүлдем қолданбауды, ал 2-ден асқан балаларға күніне 1 сағаттан артық уақыт бермеуді ұсынады. Мұндай шектеу балаларға шынайы қарым-қатынастарды түсінуге, сезімдерін білдіруге жəне қоршаған ортамен байланыс орнатуға мүмкіндік береді. 2.Тікелей қарым-қатынас пен белсенді ойындар: Балалардың əлеуметтік жəне эмоционалдық дамуы үшін тікелей қарым-қатынас пен белсенді ойындар аса маңызды. Ата-аналар балаларымен кітап оқу, əңгімелесу, табиғатта уақыт өткізу сияқты іс-əрекеттерге көбірек көңіл бөлгені жөн. Бұл іс-əрекеттер балалардың сөйлеу дағдыларын жетілдіріп, олардың өз ойларын еркін білдіруіне көмектеседі. Сондай-ақ, бұл балаларға эмоцияларын дұрыс түсініп, оларды тиімді көрсетуге ықпал етеді. 3.Үлгі болу: Балалар ересектердің мінез-құлқын қайталайтындықтан, атааналар өздері де гаджеттерді қолдануда шектеу қоюы тиіс. Егер ата- аналар бос уақытын экрансыз өткізетін болса, балаларға дұрыс үлгі көрсетеді. Бұл олардың шынайы қарым-қатынасқа назар аударуына ықпал етеді. 4.Арнайы бағдарламалар мен тренингтер: Балабақшалар мен мектептерде цифрлық аутизмнің алдын алу бойынша арнайы бағдарламалар ұйымдастыруға болады. Педагогтар балаларды гаджетсіз де дамытудың тиімді əдістерін қолдануға назар аударып, ойындар мен шығармашылық іс- шараларды көбірек өткізген жөн. Бұл бағдарламалар балаларға шынайы өмірде дамуға, жаңа білім мен дағдыларды игеруге көмектеседі. Қорытындылай келе, цифрлық аутизмнің алдын алу үшін ата-аналар мен педагогтардың белсенді араласуы қажет. Балаларды шынайы қарым- қатынасқа, шығармашылыққа, қимыл-қозғалысқа тарту арқылы оларды экран тəуелділігінен қорғауға болады. Осылайша, гаджеттердің кері əсерін азайтып,
балалардың əлеуметтік жəне эмоциялық дамуын қамтамасыз етуге болады. Гаджеттерді саналы түрде қолдану жəне шынайы өмірмен байланыс орнату – балалардың болашағы үшін маңызды қадам.
