Тарихты оқытудың өскелең ұрпақ үшін маңызы қандай?
Өзінің тарихын жоғалтқан жұрт, өзінің тарихын ұмытқан ел қайда жүріп, қайда түрғандығын, не істеп, не қойғандығын білмейді, келешекте басына қандай күн туашағына көзі жетпейді. Бір халық өзінің тарихын білмесе, бір ел өзінің тарихын жоғалтса, оның артынша өзі де жоғалуға ыңғайлы болып тұрады.
Ә.Бөкейханов
Тарих – біздің күнделікті өміріміздің өте маңызды бөлігі. Қазіргі әлемнің бейнесін қалыптастырған өткен оқиғалар үшін ғана емес, сонымен қатар адамзат сол өткен мәселелерге, оқиғаларға қайта-қайта бетпе-бет келуге бейім болғандықтан да өзекті болып отыр. Көпшілігіміз өткенде не болғанын және оның бүгінгі және болашағымызға қалай әсер ететінін білмейміз. Тарих тек мектеп пәні емес. Бұл біздің мақтанышымыз және ақтар сырымыз. Біз өткен ұрпақтың тарихын өшіре алмаймыз, бірақ сол өткендердің өмірінен көптеген құнды сабақтар ала аламыз.
Мемлекеттің келешегі үшін елімізде де тарих ғылымын жетілдіру ісі Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың тікелей бастамасымен жүзеге асырылып келеді. 1995 жылы «Қазақстан Республикасында тарихи сананы қалыптастыру тұжырымдамасы» қабылданса, 1998 жыл «Халық бірлігі мен ұлттық тарих жылы», – деп жарияланды, ал «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы рухани және білім беруді дамыту салаларындағы стратегиялық ұлттық жоба болып табылады. Бұдан өзге де көптеген іс шаралар қолға алынып жатыр. Бұл тек тарихшылардың ғана қуанышы емес, сонымен қатар ұлттық мақтанышымызды білдіреді.
Тарих және онымен байланысты әлеуметтік оқу пәндері кез-келген мемлекеттің жалпы білім беру бағдарламаларында әрқашан ерекше орын алады. Шынында да, оның мазмұны қазіргі және келер ұрпаққа туған халқының мәдени-тарихи дәстүрін игеруге, мемлекеттік тұтастыққа интеграциялануға, өзін ел азаматтары ретінде толыққанды түсінуге көмектеседі.
Қазіргі уақытта тарихты зерттеуге және оқытуға ерекше көңіл бөлінуде. Қазіргі жағдайда тарихты оқытудың міндеті – объективтілікті, яғни тарихи шындықты қатаң сақтай отырып, оның барлық күрделілігі мен қайшылықтарында, жарқын және қайғылы жақтарымен нақты тарихты көрсету, айқындау болып табылады. Өткен ұрпақтар жасаған тарихи тәжірибені, білім мен ойлау әдістерін игеру арқылы осы негізде қазіргі кездегі барлық практикалық әрекеттерді бағыттауға мүмкіндік аламыз. Тарих ғылымының негізі – фактілерді жинау, жүйелеу және жалпылау, оларды тығыз байланыста және жиынтықта қарастыру. Фактілердің біртіндеп жинақталуының арқасында тарихи білімнің барлық салалары қалыптасты: азаматтық тарих, саяси тарих, мемлекет және құқық тарихы, экономика тарихы, әскери тарих, археология, мәдениет, музыка, тіл, әдебиет тарихы.
Тарихты зерттеу бірқатар танымдық, интеллектуалды даму функцияларын орындайды. Ең алдымен, тарих үлкен тәрбиелік әсерге ие. Өз Отанының, өз халқының және дүниежүзілік тарихтың тарихын білу азаматтық қасиеттерді, ұлттық қадір-қасиетті қалыптастырады, адамның тарихтағы рөлін көрсетуге, адамзаттың адамгершілік және адамгершілік қасиеттерін, олардың дамуын, ұлттық мәдениеттің бастауларын, оның жетістіктерін түсінуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, тарихты игеру Отан тарихының әлемдік тарихи үдерістегі орнын, халқымыздың әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсінуге көмектеседі.
Аманжолова Айнаш Қасымқызы
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Тарих факультеті, 1 курс магистранты
