Ағылшын сабақтарында жаңа технологияларды қолдану – заман талабы

Аннотация: Мақалада ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың мәні ашылып, білім беруді жаңғырту жағдайында ағылшын тілін оқытудағы рөлі айқындалып, ағылшын тілін оқытуда қолданылатын жаңа ақпараттық технология құралдарының классификациясы ұсынылған.

Тірек сөздер: ақпараттық-коммуникациялық технология, білім беруді жаңғырту, АКТ құралдары, ағылшын тілін оқыту, заманауи педагогикалық технологиялар, ағылшын тілін оқыту.

Қазіргі әлемде шет тілін үйрену заманауи, табысты адам өміріндегі маңызды құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады. Шет тілін білу құптарлық қана емес, қажетті білім. Бүгінгі таңда шет тілін білгісі келетіндер көбейіп келеді, сәйкесінше шет тілін сапалы оқыту қажеттілігі туындауда.

Біз өмір сүріп жатқан қазіргі ақпараттық қоғам, ең алдымен, ақпараттың жетекші позициясымен және оны өңдеу құралдарының – ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (АКТ) дамуының өте жылдам қарқынымен сипатталады. Информатика саласындағы елеулі жетістіктер компьютерлік технологияның адам өмірінің әртүрлі салаларына енуіне әкелді. Бүгінгі таңда білім беру жүйесінде АКТ-ны тиімді пайдалану үшін алғышарттар жасалып қойған.

Ғалымдар кез келген оқыту әдісі оған ақпараттық технологияны кіріктіру арқылы байытылады деп есептейді. Бірақ егер информатиканы оқыту процесінде АКТ құралдары оқу объектісі ретінде де, оқу құралы ретінде де әрекет етсе, шет тілін оқыту процесінде олар тек оқу құралы болып табылады. АКТ құралдары деп микропроцессорлық, компьютерлік технологиялар негізінде жұмыс істейтін бағдарламалық, аппараттық-бағдарламалық және техникалық құралдар мен құрылғылар, сондай-ақ ақпаратты таратудың, ақпарат алмасудың, жинау, өндіру, жинақтау операцияларын қамтамасыз ететін заманауи құралдар мен жүйелерді түсіну керек. Ақпаратты сақтау, өңдеу, беру және жергілікті және ғаламдық компьютерлік желілердің ақпараттық ресурстарына қол жеткізу шетел тілін оқыту барысында көптеген мүмкіндіктер береді. Оқыту процесінде ең көп қолданылатын АКТ құралдарына мыналар жатады:

• компьютер мен мультимедиялық проектордың көмегімен көрсетілген электронды оқулықтар мен оқу құралдары;
• электронды энциклопедиялар мен анықтамалықтар,
• симуляторлар мен тестілеу бағдарламалары,
• Интернеттің білім беру ресурстары,
• Суреттері мен иллюстрациялары бар DVD және CD дискілері,
• бейне және аудио жабдықтар,
• ғылыми-зерттеу жұмыстар мен жобалар.

АКТ-ны практикалық қолдану оқушының танымдық іс-әрекетінің жаңа түрін қарастырады, оның нәтижесі жаңа білімді ашу, оқушылардың танымдық дербестігін дамыту, білімді өз бетінше толықтыру, ізденіс және ағымда бағдарлау дағдыларын қалыптастыру болып табылады. АКТ құралдары оқушылардың танымдық әрекетін белсендіруге мүмкіндік береді; интерактивті диалогтық гипермәтіннің көмегімен оқуға жағымды мотивацияны қамтамасыз ету; оқытудың дифференциациясының жоғары дәрежесін қамтамасыз ету; білім, білік және дағдыны бақылауды жетілдіру; оқу-тәрбие процесін ұтымды ұйымдастыру, сабақтың тиімділігін арттыру; шынайы зерттеушілік әрекет дағдыларын қалыптастыру; әртүрлі анықтамалық жүйелерге, электронды кітапханаларға және басқа да ақпараттық ресурстарға қолжетімділікті қамтамасыз етеді. Шетел тілін оқытуда компьютерлік бағдарламаларды пайдалану оқу материалын ауызша емес, түсінікті және қолжетімді түрде беруге мүмкіндік береді. Студенттің сабақта жеке режимде жұмыс істей алуы, жаңа материалды түсінуде өз қарқынымен ілгерілету, қажет болған жағдайда түсініксізге қайта оралуы немесе алға ұмтылуы өте маңызды.

Шет тілдерін (ШТ) оқытудың негізгі мақсаты – студенттердің коммуникативті мәдениетін қалыптастыру және дамыту, шет тілін практикалық меңгеруге үйрету. Ағылшын тілінде бірдей коммуникативтік құзыретті меңгеру, оқытылатын тілдің елінде болмау өте қиын мәселе. Шетел тілін оқытуда ақпараттық технологияны пайдалану – бұл мақсатқа жетудің ең оңтайлы жолы. Ағылшын тілі сабағында АКТ қолданудың негізгі мақсаттары:

1. Тіл үйренуге деген ынтасын арттыру;
2. Сөйлеу құзыреттілігін дамыту;
3. Лингвистикалық білім көлемін арттыру;
4. Оқытылатын тілдің елі туралы білімдерін кеңейту;
5. Шет тілін өз бетінше меңгеру қабілетін дамыту.

Компьютерлік оқыту бағдарламаларының дәстүрлі оқыту әдістеріне қарағанда көптеген артықшылықтары бар:

• олар сөйлеу әрекетінің әртүрлі түрлерін жаттықтыруға және оларды әртүрлі комбинацияларда біріктіруге мүмкіндік береді;
• тілдік құбылыстарды түсінуге, тілдік қабілеттерін қалыптастыруға көмектеседі;
• коммуникативті жағдаяттарды құрғызады;
• тілдік және сөйлеу әрекеттерін автоматтандырады;
• сонымен қатар жетекші репрезентативті жүйені есепке алу мүмкіндігін қамтамасыз етеді, жеке тәсілді жүзеге асыру және студенттің өзіндік жұмысын белсендіре алады;
• Ағылшын тілін оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолдана алады;
• Балаларды оқыту үдерісін ұйымдастыруды өзгертеді, олардың жүйелі ойлауын қалыптастырады.

Тілді және жұмыс формаларын әртараптандыруға және сабақты студенттер үшін қызықты және есте қаларлық етуге мүмкіндік беретін әдістемелік құралдар мен әдістерді таңдауға көмектеседі. Олар сондай-ақ іргелі мүмкіндік береді. Компьютерлік оқытудың мотивациялық әлеуеті зор.

Мен өз жұмысымда әртүрлі электронды ресурстарды жиі пайдаланамын: мультимедиялық бағдарламалар, интернеттен табылған материалдар, интерактивті тесттер. Олар сабақтарды әртүрлі және қызықты етіп өткізуге көмектеседі, балаларға түрлі жаңа технологияларды қолдануға үйретеді.

Интернетте сіз жобаларға қажетті ақпаратты таба аласыз: мұражайлар, көрікті жерлер, әртүрлі елдердегі ағымдағы оқиғалар туралы ақпараттар, әлемнің әртүрлі бөліктеріндегі экологиялық жағдай туралы, ұлттық мерекелер туралы және т.б. Ал бұл материалдар мәдениетаралық коммуникация процесінде «нағыз» мәдени тасымалдаушы» қызметін атқарады. Дегенмен, менің ағылшын тілі мұғалімі ретіндегі міндетім – оларды курсқа, оқытылатын тақырыпқа және студенттердің тіл деңгейіне бейімдеу. АКТ қолдану мыналарға мүмкіндік береді:

– есте сақтау функциясы ретінде оқытудан психикалық даму процесі ретінде оқытуға;

– білімнің статикалық моделінен психикалық әрекеттердің динамикалық жүйесіне;

– орташа оқушыға назар аударудан сараланған және жеке оқыту бағдарламаларына дейін таңдалған материалдармен жұмыс жасауға;

– оқудың сыртқы мотивациясынан ішкі моральдық және ерікті реттеуге дейін.

Сабақта мұғалім тақтада жұмыс істегенге қарағанда сабақ уақытын 30%-ға дейін үнемдейді. Ол тақтада орын жетпейді деп ойламауы керек, бордың сапасы, жазылғанның бәрі түсінікті ма деп алаңдамау керек. Мұғалім уақытты үнемдей отырып, сабақтың тығыздығын арттырып, жаңа мазмұнмен байыта алады. Сабақта жаңа материалды түсіндіру кезінде мұғалім тақырыптық жинақтарды (иллюстрациялар, фотосуреттер, портреттер, зерттелетін суретшілер картиналарының репродукциялары, бейнесаяхаттар, бейнеклиптер), динамикалық кестелер мен диаграммалар, интерактивті модельдер, оларды үлкен экранға проекциялай алады. Бұл ретте түсіндіру технологиясы айтарлықтай өзгереді – мұғалім экранда пайда болған ақпаратқа түсініктеме береді, қажет болған жағдайда оны қосымша түсініктемелер мен мысалдармен сүйемелдейді.

Оқытуда АКТ-ны дұрыс қолдану студенттердің мәдениетаралық коммуникативті құзыреттілігін сапалы дамытуға ықпал етеді деп сеніммен айтуға болады.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Мұсырманова О. Жастар руханияты, құндылықтары және тәрбиесі // Т.: «Үкітші», 2000.
2. Педагогикалық қолдану сөздігі / ред. Л.М. Лузина. Псков, 2003 ж.
3. Сайков Б.П. Білім беру мекемесінің ақпараттық кеңістігін ұйымдастыру: практикалық нұсқаулық. М., 2005 ж.
4. Мұсырманова А. Үздіксіз білім беру жүйесінде жастардың рухани мәдениетін қалыптастырудың тұжырымдамалық негіздері // Педагогика мәселелері, 2019. No1 (40).