Кез-келген тәуелсіз,өркениетті елдің өз өткені, мызғымас тарихы бары анық.Тарихының бастауын, мазмұнын ертеден келе жатқан мемлекеттің саяси-идеологиялық, сан алуан қырлы ұлттық құндылықтары құрайды.Осы құндылықтар арқылы мемлекет құрылып,дамып,ондағы халық ертедегі тарихтың тағылымынан ере отырып,оларды ұлықтау арқылы тарихтың негізін қалыптастырады,мемлекеттің негізгі тірегі тарихи сатылар екендігін мәнді етеді.

Қазақстан Республикасы тәуелсіздігін ту еткеннен кейін қазақ халқының бұрын «тәуелді қазақ» болып келген тарихы қайта жазылып, түрлі мәселелер заман талабына сай өзінің ғылыми бағасын берді, әлі де беріліп келе жатыр.Айта кетсек, Қазақстанның XIX-XX ғасырлардағы тарихында орын алған көптеген сәттердің, кезеңдердің мәселелері қазіргі заман тарихында қайта қарастырылып,іргелі еңбектер жазылып жатыр.Осы қазіргі тәуелсіз қазақ елі болып, бейбіт аспан астында еркін өмір сүріп келе жатқанымыз кімдердің арқасында? Қандай тарихи қозғалыстардың, солардан қорытынды шығара білген қандай зиялы арыстардың арқасында?

Бұл ретте тарих тағылымын санада жаңғырта отырып,ұрпақтар сабақтастығына әкеліп соқтыратын болсақ,бірінші кезекте кешегі «Алаш» ұранды  ұлт зиялыларының қазақ мемлекеттігін қалпына келтірудегі тарихи ерен еңбегін бүгінгі отанымыздың тәлім-тәрбиесінің қайнар көзі деп білеміз.Алаш қайраткерлері мен қазақ басқарушы элитасының, ғылыми және шығармашылық интеллигенция өкілдері қазақ мемлекеттілігінің іргетасын қалады. Бүгін біз өзіміз де күдіктенбей, 1920 жылдардың басында Алаш Орда қатысушыларымен шекаралары белгіленген мемлекетте өмір сүріп жатырмыз. Алаш басшылары Орта Азияның ұлттық-аумақтық межелеу процесіне және қазақ жерлерінің қайта қауышуына белсенді қатысты. Алаш зиялылар өкілдері Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, А.Бірімжанов, М.Шоқай, Ж.Ақпаев, М.Тынышпаев, А.Ермеков, сондай-ақ ұлттық коммунистер С.Қожанов, Т.Рысқұлов, С.Меңдешев, С.Сейфуллин, С.Асфендияров, С.Сәдуақасов, Н.Нұрмақов және басқалары қазақ аумағының тұтастығын қамтамасыз ету үшін бар күшін салды.«Алаш партиясын құрудағы басты мақсат қазақ халқының тағдыры, аумағы мен мемлекеттілігі,басқа да жоғары дамыған бай мәдениетті елдермен тең дәрежеде тәуелсіз мемлекет құру болды», – деп атап өтті Әлімхан Ермеков.Сонымен қатар, Алаш қайраткерлері халықтың ұлттық сана-сезімін мемлекеттік деңгейге көтерді. Алаш партиясы сол кездегі қоғамның проблемаларын шешу үшін шаралар кешенін әзірлеген қазақтардың алғашқы саяси ұйымы болды.

Алашордашылардың негізгі идеясы халықтың бірлігі болды, бұл ұран бүгінгі күнге дейін өзекті.Сол кездегі төтенше жағдайларда Алашордашылар ерекше икемділікті көрсетті, сонымен қатар олар принципті саясаткерлер болды. Алаш қозғалысының негізгі мақсаты мемлекеттік өзін-өзі басқару жүйесін құру, халықтың ұлттық өзін-өзі билеу құқығын қорғау, озық әлемдік тәжірибені пайдалана отырып, қазақ қоғамын жаңғырту болды.Сондай-ақ, қазақ зиялылары әрқашан ұлттың мәдени белгісі ғана емес, сонымен бірге саяси белгісі ретінде ұлттықана тілінің тағдырына қамқорлық көрсеткен.

Қорытындылай келе, қазір тәуелсіз жас ұрпаққа тарихта халыққа шынайы қызмет етудің осындай тәжірибесінің болуы туралы үнемі айтып отыру,жеткізу барлығымыз үшін парыз болып табылады.ХХ ғ. басында туған Алаш идеясы Тәуелсіз Қазақстанның мүддесіне қызмет етуді жалғастыруда. Уақыт өтеді, жаңа ұрпақтар келеді, бірақ келесі онжылдықтар мен жүзжылдықтарда Алаш зиялыларының қоғамдық ойы мен рухани тәжірибесінің лайықты мұрасы Қазақстан халқын тарих толқынында қолдайтын болады.

Болат САЙЛАН,Әл-Фараби атындағы  ҚазҰУ-нің профессоры,т.ғ.д.

Арайлым Ерланқызы,1-курс студенті