8 сынып «Биология» пәнінен 2-тоқсанға арналған жиынтық бағалаудың тапсырмалары
1.Ағзаның ішкі ортасына тән ерекшеліктерді кестеге жіктеңіз. (3)
A)сүйек кемігінде түзіледі
- B) жасуша арасындағы қуыста болады
- C) ұлпа сұйықтығынан түзіледі
- D) қан плазмасынан түзіледі
- E) қан тамырында болады
- F) лимфа тамырларында болады
| Қан | Ұлпа сұйықтығы | Лимфа |
- Берілген мәліметтерге сәйкестендіре отырып, қан жасушаларын бағыттауышпен көрсетіңіз.(3)
| 1 мм.куб. қандағы мөлшері | Қан жасушалары | Өмір сүру ұзақтығы |
| 6-8 мың | эритроцит | 8-11 тәулік |
| 4,5-5 млн | лейкоцит | 5-10 тәулік |
| 180-400 мың | тромбоцит | 120 тәулік |
- Адам мен бақаның эритроциттерінің ерекше белгілерін қолдана отырып, ВЕНН диаграммасын құрастырыңыз. (2) Ерекшелік белгілері: Саны көп, гемоглобині бар, екі жағы дөңес, ірі, ұсақ, қызғылт, ядросы бар,ядросы жоқ, мембранасы бар,екі жағынан ойыс, пішіні дөңгелек, пішіні сопақ,
- Берілген ерекшеліктерді негізге ала отырып, лейкоцит типтерін сәйкестендіріңіз.(3)
А. Базофилдер
Б. Эозинофилдер
В. Моноциттер
1.Қан арнасынан тыс зиянды бөлшектерді жояды_____________________________________
2.Тамырлардың өткізгіштігі мен қан ұюы үшін үшін маңызды роль атқарады______________
3.Нәруыздарды залалсыздандырады_______________________________________________
5.Төмендегі тұжырымдамалардан гуморальдық және жасушалық иммунитетке тән белгілердің «шындық» (Ш) немесе «жалған » (Ж) екендігін тауып, белгілеңіз:(2)
| Тұжырымдамалар | Шындық | Жалған |
| В-лимфоциттер сүйек кемігінде түзіледі | Ш | Ж |
| Фагоциттер гуморальдық иммунитетті қамтамасыз етеді | Ш | Ж |
| Жасушалық иммунитет Т-лимфоциттен тұрады | Ш | Ж |
| В-лимфоциттер антиденелерді жасайды | Ш | Ж |
| Т-лимфоциттер сүйек кемігінде түзіледі | Ш | Ж |
| В-лимфоциттер гуморалдық иммунитетті қамтамасыз етеді | Ш | Ж |
| Гуморальдық иммунитет вирустармен зақымдалған жасушаларды тани білуге қатысады | Ш | Ж |
| Жасушалық иммунитет бөтен денелерді қан арқылы келетін антиденелер көмегімен жояды | Ш | Ж |
- Қоздырушысы қарапайымдылар болып табылатын жұқпалы аурулар түрін анықтаңыз:(1)
А) Дифтерия
B) Амеба дизентериясы
C) Герпес
D) Лейшманиоз
E) Холера
F) Фитофтороз
7.«Енжар» және «белсенді» жасанды иммунитеттің туындау себептеріне аргументтер келтіріп, рөлін бағалаңыз.(2)
| Жасанды иммунитет түрі | Туындау себебі аргументі | Ролін бағалау |
| Енжар иммунитет | ||
| Белсенді иммунитет |
- а) Қан топтарының ішінде қайсысы «әмбебап донор», қайсысы «әмбебап реципиент» екенін анықтаңыз.. (1)
А) I топ
B)II топ
C)III топ
- D) IVтоп
- b) Резус фактор (Rh)-эритроциттің ерекше нәруызы. Ол 2 түрлі болады. Төмендегі ұғымдарды түсіндіріңіз. (1)
Оң резусты (Rh +)_________________________________________________
Теріс резусты (Rh -)________________________________________________
- Буылтық құрттардың (жауын құрт), ұлулардың, буынаяқтылардың және омыртқалылардың жүрегі және қантамырларының құрылысын кестеге орналастырыңыз.. (4)
| Жануарлар түрі | жауабы | |
| 1 | Жауын құрты | |
| 2 | Ұлулар | |
| 3 | Шаяндар | |
| 4 | Сүтқореқтілер |
Дұрыс нұсқалары:
| Жүрек құрылысы | Қантамырлары | |
| А | 4 бөлімді жүрек. | Артерия,вена қаны. Қызыл түсті,Тұйық. |
| B | 2-3 бөлікті жүрек | Ірі қантамыры,ұсақ қантамыры,қаны түссіз.Ашық. |
| C | Бесбұрышты жүрек | Салатамыр қаны,түссіз.Ашық. |
| D | Сақиналы тамыр- жүрекше | Арқа,құрсақ тамырлары,қаны қызыл |
- Қан тамырлары құрылысы мен атқаратын қызметінің арасындағы байланысты
түсіндіріңіз.. (2)
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
- Спортпен үнемі айналысу адамның жүрек-қантамырлар жұмысының жақсы жұмыс жасауына әсер етеді. Төменде «спорт түрі мен жүрек көлемінің байланысы» кестесі берілген.
Берілген мәліметтерді өсу ретіне қарай графикте кескіндеңіз.. (1)
| Әр түрлі спорт түрімен айналысушылар | Жүрек көлемі |
| Спортпен шұғылданбайтын дені сау адам | 760 см.куб |
| Гимнастшы | 790 см.куб |
| Ат спортымен айналысушы | 830см.куб |
| Боксші | 913см.куб |
| Теннистші | 980 см.куб |
| Шаңғышы | 1203 см. |
- Суретті пайдалана отырып, өкпе мен ұлпадағы газ алмасу механизмін сипаттаңыз.(2)
1.Өкпедегі газ алмасу _______________________________________________________________________________
2.Ұлпадағы газ алмасу
________________________________________________________________________________
- Төмендегі аталған «тыныс алу», «тыныс шығару» қозғалысының реттілігі қай механизмге жататынын тауып кестеге «А» немесе «В» белгілеңіз. (1)
| тыныс алу | тыныс шығару |
А.1.Қабырғааралық бұлшықет жиырылып,көтеріледі.
2.Көкет төмен түседі
3.Өкпе көлемі ұлғаяды
4.Кеуде қуысы кеңейеді.
5.Өкпедегі қысым төмендейді.
В. 1.Қабырғааралық бұлшықеттер созылып,төмен түседі
- Көкет жоғары көтеріліп,дөңестенеді.
- Өкпе көлемі кішірейеді.
- Кеуде қуысы тарылады.
- Өкпедегі қысым жоғарылайды.
- Тапсырма шарттарымен танысып, өкпенің тіршілік сыйымдылығын есептеңіз. (1)
а) Өкпенің тіршілік сыйымдылығын спирометрмен есептейді.Тыныс алу сыйымдылығы (Адам жай тыныс алғанда жұтатын ауа мөлшері) -500 см.куб. 1 минутта адам -18 рет тыныс алады.
Өкпедегі ауаның бір минуттағы алмасуын есептеңіз?______________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
b)Қосымша ауа (барынша терең тыныс алғандағы жұтылатын ауа мөлшері) —-1500 см.куб
Сақтамадағы ауа (барынша терең тыныс шығарғандағы ауа мөлшері) — 1500см.куб
Өкпенің тіршілік сыйымдылығы есептеңіз? _______________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
- Шылым шегудің тыныс алу мүшелеріне зиянды әсерін дәлелдеңіз.(1)
_____________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
жауабы кайда?