Лепті сөйлем
Нәбиева Ару
Сабақтың мақсаты: оқушыларға адамның көңіл күйі, қуанышы, екініші, реніші сезімдері лепті сөйлемдер арқылы білдіретіндігін меңгерту, оқушылардың тіл байлығын дамыту, байланыстыра шешен сөйлеуге үйретуге тәрбиелеу.
Көрнекілігі: кесте, сурет, слайд
Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, көрнекілік.
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі
-Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару
II.Үй тапсырмасын тексеру
III.Жаңа сабақ
1.Кіріспе әңгіме
Бастауыш сынып оқушылары үшін лепті сөйлемді меңгеру қиындық туғызуы мүмкін. Сондықтан лепті сөйлемді меңгертуге берілген сағаттарда көрнекі құралдарды пайдалану маңызды.
Сабақ үнтаспадан төмендегідей сөйлемдерді тыңдатудан басталады.
- СүйіктіменіңҚазақстанымжасасын!
- Қап, бақшаныңесігінжауыпқоймағанекенмін!
- Қане, күнделігіңдіберші! 4. Шіркін, Айғасамғапұшсамғой!
Оқушыларданәрсөйлемқандаймағынаныбілдіріптұрғанысұралады. Мұғалімоқушыжауаптарынпайдаланаотырып, төмендегідейкестенітолтырады.
2.Негізгі бөлім
а) 1-жаттығу. Сурет бойынша жұмыс жүргізіледі. «Футбол ойыны» тақырыбына әңгіме құрастырады. Құрастырған мәтіннен лепті сөйлемдерді тапқыздырылады. Лепті сөйлемнің соңына қойылатын тыныс белгісі еске түсіріледі. Мәселен:
- Алақай, бізжеңдік!
- Жарайсың, Марат!
ә) Ережеоқылып, лептісөйлемніңөзіндікерекшеліктерітүсіндіріледі:
- Лептісөйлемадамныңкөңілкүйін, сезімін (қуану,ренжу,өкіну,ұран) білдіреді.
- Лептісөйлемүнемікөтеріңкідауыспенайтылады.
- Лептісөйлемніңсоңыналепбелгісі (!) қойылады.
2-жаттығу. Өлеңдітүсініпоқы. Өлеңненсұраулысөйлемдітауыпоқы. Өлеңненлепбелгісі бар сөйлемді тап. Осы сөйлемдіқандайдауыспеноқыдың?
Білімтереңтеңізбе,
Білім, еңбекегізбе?
«Руханиазығым –
Осы екеуідеңіз де, —
Дейдіатам, —
Білімдіеңбекпенен сен ізде!»
Ереже!
Лептісөйлем адамныңкөңілкүйін, сезімін (қуану, ренжу, өкіну) білдіреді. Оларкөтеріңкідауыспенайтылады. Лептісөйлемненсоңлепбелгісі (!) қойылады.
- Оқулықпен, дәптерменжұмыс.
Оқулықтағыжаттығулардыорындатуарқылытөмендегідейжұмыстаржүргізіледі:
- Сөйлемдісазынакелтіріпоқуғадағдыландыру.
- Лептісөйлемніңқандаймағына (қуану, өкініш, реніш, ұран, бұйыру) білдіріптұрғандығынанықтату.
- Лептісөйлемніңтынысбелгісіндұрысқоябілугежаттықтыру.
- Оқушыларғалептісөйлемдергемысалдаркелтірту.
- Хабарлы, сұраулыжәнелептісөйлемдердіңұқсастықтары мен айырмашылықтарынайтқызу.
4-жаттығу. Өлеңдімәнерлепоқы.
Тоқта! Дайындал! Жолашық!
Үшкөзіндебелгітұр
Балақандар, бол, асық.
Б. Исаева
- Сабақтықорытындылау.
Оқушылардыңлептісөйлемдіқалаймеңгергендігінпысықтаумақсатындақойылатынсұрақтар:
- Лептісөйлемдегеніміз не?
- Лептіксөйлемқандаймағынаныбілдіреді?
- Лептісөйлемқалайоқылады?
- Лептісөйлемсоңынақандайтынысбелгісіқойылады?
Сондай-ақоқушыларлептісөйлемдімәнерлепоқу, мәтінненлептісөйлемді табу, лептісөйлемдердідұрысжазу, лептісөйлемдердіхабарлынемесесұраулысөйлемдергеайналдырутәріздітапсырмалардыорындауарқылыбілім-білікдағдыларықалыптасады. Сабақтаұнтаспаныпайдаланып, лептісөйлемдердідауысинтонациясындұрыстапкелтіріпоқудыүйретугеболады.
V.Үйге тапсырма беру
3-жаттығу. Өлеңді мәнерлеп оқып, дәптеріңе көшіріп жаз. Лепті сөйлемдерді тауып оқы.
Түлігі өскен алуан-алуан,
Төс, алқабы малға толған,
Неткен сұлу, неткен көркем!
Осы менің туған өлкем!
Ө. Тұрманжанов
VІ. Бағалау
